Тупроқшунослик-ўқув қўлланма-лотин

Podzol tuproqlar.
Bu nom Smolensk oblastidagi tuproqlarni 
tekshirish munosibati bilan V.V.Dokuchayev tomonidan kiritilgan bo‘lib, 
kulrang
degan ma’noni bildiradi. Bu tuproqlar nordon siallitli, profil E-Bh, 
f, al shaklida bo‘lib, ishqoriy yuviladigan sharoitda hosil bo‘ladi. Bu 
tuproqlar tuzilishi O-E-BH-f-al-C O-A-T-Bh, J, al-C, inson ta’sirida esa A-
E-Bh, f, ol-C, E-Bh, f, al-C-A’-E-Bh, f, al-C A’-Bh, f, al-C. 
Ushby toifadagi tuproqlar shag‘alli yoki kvarsga kambag‘al qum 
yotqiziqlar ustida, gumid bioiqlim sharoitda (boreal va subboreal iqlimida) 
ninabargli subtropik va tropik mintaqalarida, kengbargli o‘rmonlar tagida 
hosil bo‘ladi. Podzol tuproqlar shag‘alli, granit, kvarsit va gneysli tog‘ 
jinslari ustida hosil bo‘ladi. Shimoliy mintaqalarda ularning profili 50-100 
sm, janubda esa 2-3 m bo‘lishi mumkin. Podzol profili Ye elyuvial, 
illyuvial Bh, f, al. ona jinsi, litologiyasi, namligiga binoan illyuvial 
gumusli, illyuvial-temirli, illyuvial gumus-temirli, illyuvial-gumusli temirli 
bo‘lishi mumkin. V qatlam ortzand, temir birikmalardan iborat. 
Podzol tuproqlar uchun asosiy xususiyatlar quyidagilardan iborat: 
- profilda gumusning to‘sham osti va V qatlamida to‘planishi. 
Gumus tarkibida fulvat birikmalarining ustunligi (Sgk:Sfk<1,0) - kuchli 
kislotalik muhit, ya’ni 3,0-3,5 va 4,0-4,5; 
- kam singdirish sig‘imi 5-10 mg.ekv/100 g; 
- profil bo‘yicha temir birikmalarining elyuvial-illyuvial holatda aniq 
tabaqalanishi; 
- suvni yaxshi o‘tkazuvchanlagi; 

---

H.
Х
.
Т
ursunov. 
Т
uproqshunoslik 
136 
- oziqa moddalar bilan yetarlicha ta’minlanmaganligi bilan ajralib 
turadi. 
Podzolsimon tuproqlar, asosan, nordon muqitli, siallit elyuvial - 
illyuvial tabaqalangan, profili E-Bt, al (E-Bt, h, al) tuzilishdagi yuviladigan 
va muzlaydigan suv rejimidagi tuproqlarga aytiladi. Podzollashgan 
tuproqlarning aniq profili O-E-Bt, f, al-C, O-A-E-Bt, f, al-C inson ta’sirida 
esa A-E-Bt, f, al-C, A’-E-Bt, f, al-C ninabargli, kengbargli o‘rmonlar 
tagida rivojlanadi. 
Podzolsimon tuproqlar o‘rmonlar tagida hosil bo‘lishiga binoan 
shimoliy, janubiy podtiplarga bo‘linadi. Mazkur jarayonlar AQSH, 
Yevropa olimlari tomonidan turlicha talqin etiladi.