Türk diLİ tariHİ Başlangıcından Yirminci Yüzyıla

Sümerce
Eski Türkçe
mae, men (ben)	men (ben)
zae (sen)	sen
di (konuşmak)	ti- (demek)
dingir (tanrı)	tengri (tanrı)
dug (dökmek)	tök- (dökmek)
iduga (parfüm)	yıdıg (koku)
kur (ülke)	kuru (kara parçası, yer)
kur (koruma)	kon- (korumak)
nig (şey)	neng (şey)
sag (iyi)	sag (sağ, sağlam, iyi)
tibira (metal)	temir (demir)
ud (zaman)	öd (zaman)
udi- (uyuma)	udı- (uyumak)
uş (iş)	ış/iş (iş)
zag (sağ taraf)	sag (sağ taraf)
dib (bağ)	yip/ip (ip)
tar (kesmek, kırmak)	yar- (yarmak)
tir (ülke)	yir (yer)

36 Ahmet B. ERCİLASUN
gaz (ezmek) ez- (ezmek)
gig (hasta olmak) ig (hastalık)
gud (öküz) ud (öküz)
giş (orman, ağaç) yış (orman)
gişig (kapı) eşik (kapı)
sig (iyi) yig (yeğ, iyi)
şeg (yağmur) yag- (yağmak)
şurim (yarım) yarım (yarım)
sag (küçük çocuk) çağa (çocuk)
sipad (çoban) çopan (çoban)
sud (uzun olmak) sun- (uzatmak) (Tuna 1997: 5-25).
Osman Nedim Tuna'ya göre bu kadar kelimenin hem sesçe hem anlam­ca birbirinin aynı veya birbirine çok yakın olması imkânsızdır. Üstelik örtüşen kelimeler arasında üç çift de ikileme vardır:
Sümerce Eski Türkçe
kabkagak (sıvı için kap) kap kaçak (kap kaçak)
nigname (her şey) neng neme (her şey)
uşub (kuş yuvası) kuş eb (kuş evi) (Tuna 1997: 39).
Ünsüz+ünlü+ünsüz (CVC) tipinde olmak şartıyla, H.K.J. Cowan'a göre sadece üç, J. Greenberg'e göre sadece üç dört kelimenin sesçe ve anlamca örtüşmesi, iki dil arasındaki ilişkinin ispatı için yeterlidir (Tuna 1997: 38). Oysa Tuna, Sümerce ile Türkçede 168 kelimenin örtüştüğünü göstermiştir. Ortak kelimeler iki dil arasında iki türlü ilişkinin kanıtı olabilir: 1) köken birliği, 2) alış veriş. Osman N. Tuna, Türkçe ile Sümerce arasındaki ortak kelimelerin daha çok ahş veriş sonucu olduğu görüşündedir (Tuna 1997: 41). Bu alış verişin önemi, zamanımızdan 5500 yıl önce Türkçenin var olduğunu göstermesi ve böylece "yaşayan dünya dilleri arasında en eski yazılı" verile­re sahip dilin Türkçe olduğunu kanıtlamasıdır. Bu veriler sayesinde "Türkle­rin en az M.Ö. 3500'lerde Türkiye'nin Doğu bölgesinde bulunduğu" da "tespit edilmiştir." (Tuna 1997: 49).
TÜRK DİLİ TARİHİ ₃₇
Kelimeler dışında bazı eklerde de Türkçe ile Sümerce arasında ilgi çe­kici benzerlikler vardır:

1. 
   Sümercede -ta eki Köktürkçede olduğu gibi çıkma durumu (-den) e-
   kidir: kur-ta (dağdan), uru-ta (şehirden), e-ta (evden).
   
2. 
   Sümercede -ke eki Köktürkçede olduğu gibi yönelme durumunu (-e)
   bildirir: Nin-gır-su-ke (Nin-gır-su'ya), nıg-ke (herhangi bir şeye. Köktürkçe:
   neng-ke).
   
3. 
   Sümerce yönelme durumu eki -ra, Köktürkçedeki yön eki -ra'ya
   benzer: Enlil-ra (Enlil'e).
   
4. 
   Sümercedeki -şe eki Türkçedeki eşitlik eki -çe gibi "göre, olarak, -e
   dek" anlamlarını verir: dirig-dirig-şe (tasarılara göre), ar-şe (un olarak), ad-
   şe (destek olarak), tun-şe (sonuna dek).
   
5. 
   Sümerce -gim eki Türkçedeki "gibi" anlamını verir: gud-gim (boğa
   gibi), dingir-mu-gim (tanrım gibi). (Tosun-Yalvaç 1981).
   

Sümerce ile Elam, Dravid ve Macar dilleri arasında da ilgi kurulmuştur.