Türk idari yargi tariHÇESİ
Cumhuriyet Şûrayı Devleti’nin Yeni İnşa Edilen Binası (yapım:1927-1928)
Yüklə 6,28 Mb.
|
Cumhuriyet Şûrayı Devleti’nin Yeni İnşa Edilen Binası (yapım:1927-1928) 
Aynı binanın yakından görünümü 
Bu iki fotoğraf, Demet Börtücane tarafından hazırlanan Ankara Posta Kartları Arşivi, kitabından alınmıştır (Belko Yayınları, Ankara, 1994) Mimarimiz, 1910-1927 yılları arasında, neo-klasik bir tavırla ulusal mimari uslûbu yaratma arayışına sahne olmuştur.566 1927’ye kadar Türk mimarisine egemen olan bu uslûp, Türkiye’ye eğitim ve uygulama amacıyla gelen yabancı mimarların etkisiyle duraklamıştır. Ulusal mimarlık uslûbunda, ulusal bilincin yansıtılması temel amaç olmuş, bu amaçla tasarımda eski dekoratif kalıplar kullanılmış; “bu yaklaşımla tasarlanan yapıların kütle ve cephe düzeninde belirli kurallar uygulanmış, Osmanlı mimarlığının yapısal ve dekoratif ögeleri kullanılmıştır. Köşe ve orta çıkmaları ile simetrik kütleleri, kiremitle kaplı çatıların desteklerle taşınmış geniş saçakları, kemerli açıklıkları, Selçuklu ve Osmanlı bezeme motifleri ve çini panolarla süslü cepheleriyle bu üslup ilk yıllarda özellikle kamu yapılarını şekillendirmiştir.”567 1927 –1933 yılları ise, ülkemize gelen Batılı mimarların belirlediği, ulusal mimarlık akımının neo-klasik uslûbunun dağıtıldığı yeni bir mimari dönemini oluşturmaktadır. Ankara’nın Bakanlıklar bölgesinin bu dönemde inşa edildiğini söylebiliriz. Rasyonellik arayışının, modern çağın özelliklerini yansıtma kaygısının, bina ile mekanı biçimlendirme çabasının belirleyici olduğu bu yeni dönemde, dekoratif amaçtan uzak, fonksiyonel bir uslûp kullanılmıştır. Ankara’ya Batılı bir başkent görünümü kazandırılmak istenilmiştir. Cumhuriyet, mimari tarzda da Osmanlı’dan kopmak istemektedir. “Mimarimizde ulusal bir özelliğin biçimsel öğeleri bırakılmış, bunun yerine öznel tutumlarıyla tanınan yabancı mimarların uluslararası olabilecek, her ülkede uygulama olanağına sahip biçimsel öğeleri yer almıştır. Özellikle, bunu, Prof. Clemens Holzmeister’in yapılarında gözlemek mümkündür.”568 Yapıtlarda anıtsal görünüş yaratma kaygısı, kesme taşın cephelerin görünümlerine egemen oluşu ve giriş bölümlerinde kolon tertipleri gibi biçimler yeni işlevselci tarzın biçimsel öğelerindendir. Yukarıdaki ilk fotoğrafta sağda gördüğümüz, Holzmeister’in Orduevi Binası bu özelliklerin tümünü taşımaktadır. Bununla birlikte, hemen hemen aynı yıllara tarihlenen sağdaki Şûra-yı Devlet binası ise ulusal mimarlık uslûbundan izler taşımaktadır. Ya da enazından işlevselci tarzın tipik özelliklerini taşımamaktadır. Özellikle, cumbaları cağrıştıran çıkmalar ve çıkma üstlerindeki süslemeler, kiremitli çatısı, ulusal mimarlık uslûbunun izleri olarak okunabilir. Cumhuriyet, bakanlıklarını, üniversitelerini, Yargıtayı’nı geçmişi çağrıştıran yerel öğelerden temizlenmiş bir mimari içine yerleştirirken “iadeten teşkil” ettiği Şûrayı Devlet binası için aynı keskinliği göstermemiştir. Akla simgesel de olsa mimari üzerinden kurulan bir tarihsel süreklilik vurgusu gelmektedir. Danıştay Binası (Yapım: 1968-1976) 
Fotoğraf Danıştay Başkanlığı tarafından hazırlanan Danıştay (2005) kitapçığından alınmıştır. Şûrayı Devlet, 1961 Anayasası ile birlikte Danıştay adını almıştır.569 Özellikle 1961 Anayasası’nın idarenin yargısal denetimi konusunda getirdiği düzenleme sonucu olarak Danıştay, etkili bir yargısal denetim işlevi geliştirmiştir. Gelişen kurumsal yapısının sonucu olarak yeni bir bina ihtiyacı hisseden Danıştay için, binanın yapabileceği tüm tarihsel anıştırmaları (atıfları) silen yeni bir bina inşa edilmiştir. Mimarı Doğan Tekeli olan bina, eski bina yıkılarak aynı mekanda inşa edilmiştir. Yeni yapı, 1950 ve 1960’lara damgasını vuran ve modernliğin standart tarzı olarak da nitelenen uluslararası tarzın, işlevsel, yalın ve süslemeden uzak biçeminin izlerini taşımaktadır. Tekeli de mimarlık tarzının, tarihselcilikten uzak ve modernist mimarlığa yakın olduğunu belirtmektedir.570 Şûrayı Devlet, Osmanlı’da Batılılaşmayı temsil eden, Cumhuriyet’teki ilk döneminde geleneksele atıf yapan çizgiler taşıyan ve halen modernizmi simgeleyen binalarda çalışmıştır. Bu simgesel dönemlendirmenin, Şûrayı Devlet’in ve günümüzde de Danıştay’ın, çeşitli tarihsel duraklarda yerine getirdiği toplumsal işlevlerini veya geliştirdiği yargısal çizgiyi de kapsayıp kapsayamayacağı ancak ayrı bir çalışmanın konusu olabilir.
Cumhuriyet Şûrayı Devleti’nin ilk beş başkanı, Osmanlı döneminde üniversite eğitimi almışlardır. 1960-1962 yılları arasında görev yapan altıncı Başkan İbrahim Senil ise, 1903 doğumludur ve 1930 yılında, Cumhuriyetin henüz İstanbul Üniversitesi’ne dönüştürmediği (1933) İstanbul Darülfünun’dan mezun olmuştur. Cumhuriyetin oluşturduğu bir yükseköğretim kurumunda eğitim gören ilk başkan, 1930 Ankara Hukuk Fakültesi mezunu olan, yedinci başkan Rıza Göksu’dur (1962 yılında vekaleten başkan olmuş, 1965 yılında başkan seçilmiştir). Cumhuriyet Şûrayı Devleti’nin İlk Altı Başkanı571
Cumhuriyet Şûrayı Devleti’nin ilk üç başkanı Mülkiye Mektebini bitirmiştir. Dördüncü, beşinci ve altıncı başkanlar ise Hukuk Mektebi mezunudur. TBMM tarafından 23.6.1927 tarihinde Danıştay Başkanlığı’na seçilen ve 2.6.1931 tarihine kadar görev yapan Nusret Metya, 1898 yılında Mülkiye Mektebini bitirmiştir. 1931-1938 yıllları arasında görev yapan Reşat Mimaroğlu 1902 yılında Mülkiye Mektebinden mezun olmuştur. 1939-1947 yılları arasında başkanlık yapan İsmail Hakkı Göreli’nin mezuniyet tarihine rastlayamasak da, 1879 doğumlu olduğuna bakarak yaklaşık 1910’da Mülkiye Mektebinden mezun olduğunu düşünebiliriz. İki yıl vekaleten olmak üzere 1947-1951 yılları arasında başkanlık yapan Selâhattin Odabaşıoğlu ise 1909 yılında Hukuk Mektebinden mezun olmuştur. 1952-1954 yılları arasında başkanlık yapan Hazım Türegün hakkında incelediğimiz kaynakta mezuniyet yılı bilgisi verilmemiştir. 1891 doğumlu olan Türegün’ün de doğum tarihine bakarak Hukuk Mektebini Cumhuriyet öncesi bir tarihte bitirdiği düşünülebilir. Başkanların meslek yaşamının sonlarına doğru bu makama geldikleri gözönüne alındığında, yüksek öğrenimini Cumhuriyet döneminde tamamlayan üyelerin görevlerine başlayarak kurum içinde ağırlık kazanmasının 1962 yılından çok daha önce gerçekleştiği düşünülebilir. Cumhuriyet Döneminde Şûrayı Devlet’in kuruluşuna ilişkin bir çalışma bulunmamaktadır. Yapılacak böyle bir çalışmaya mutlaka, üyelerin eğitim durumları ve toplumsal kökenlerine ilişkin bilgiler de eklenmelidir. Cumhuriyet Şûrayı Devleti’nin ne ölçüde tarihsel sürekliliği temsil ettiği ancak böyle belirlenebilir. SONUÇ İhtiyaçlar kurumları doğurur. Kurumların doğuş biçimleri, içine doğdukları tarihsel yapıyla belirlenir. Ayrıca, doğan her kurum da kendisinden sonrakilerin içine doğacakları toplumsal yapının oluşumuna katılır. Osmanlı Devletinin, mali merkezileşmeyi kurarak gelirlerini artırma ihtiyacı, o güne kadar yerleşik yapıya siyasal (iradi) müdahaleyi gerektirmiş ve muhassıllık kurumuyla birlikte yerel meclisler yaratılmıştır. Bu iradi müdahale ile yaratılan kurumlardan muhassıllık kalıcı olamasa da, meclisler varlığını sürdürmüştür. Meclislerin, diğer görevlerinin yanısıra, halkın şikayetlerini dinlemesi işlevinin, içine doğdukları tarihsel yapıda uygulanmakta olan şikayet (arz-ı hâl ve arz-i mahzar) geleneğinden etkilenmediğini düşünmek mümkün değildir. Merkezde kurulan ve danışma, yasama ve yürütme işlevlerinde görevler üstlenen meclislerin de boş bir alana kurulduklarını düşünmek yanıltıcı olacaktır. Bununla birlikte, idari yargının tarihsel evrimine kaynaklık ettiğini düşündüğümüz bu kurumların, içine doğdukları yapının geleneksel unsurlarından özce farklılık taşıdıkları da gözden uzak tutulmamalıdır. Yeni kurumlar, kapitalist dünya sistemi ile birleşen bir coğrafyaya hükmeden bir devletin modernleşme çabasının araçlarıdır. Tanzimat, modern kapitalizmin siyasal kurumlarını oluşturacak bambaşka bir evrim çizgisi yaratmıştır. Osmanlı devlet yapısının modernleştirilmesinin aracı olarak taşra ve merkez meclislerini kuran siyasal (iradi) müdahale, bundan sonra yapılan her değişikliğin içine doğacağı yapıyı, yepyeni bir yönelişle belirleyecek olan tarihsel evrim başlangıcı olarak ele alınmalıdır. Taşra ve merkez meclislerinin idari yargının tarihsel evrimindeki rolünün yanısıra, buralarda oluşturulan idarenin denetlenmesi işlevinin idari yargı sistemine doğru evrilmesi, yani idarenin denetlenmesi işlevinin olağan (genel) yargı düzeninden ayrılması, Osmanlı yargı düzeninde gerçekleştirilen reformlarla da bağlantılıdır. Nizamiye mahkemelerinin kurulması, temsili taşra meclislerinin idarenin denetlenmesi işlevini üstlenmesinden ve bu konuda etkin bir uygulama geliştirmesinden sonraki bir tarihe rastlar. Nizamiye mahkemeleri kurulurken, idarenin denetlenmesi işlevi, zaten idare meclisleri tarafından yerine getirilmektedir. Bunun yanısıra, nizamiye mahkemeleri genel ve olağan mahkemeler olmaktan çok, belirli alanlarda şer’i mahkemelerin yanısıra kurulmuş mahkemelerdir. İdarenin denetlenmesinde, işlev üstlenme gücünden yoksundur. Evrimdeki temel aşama, idarenin, yürütme içinde yer alan, ama günlük işleyiş içindeki iradenin dışında bulunan kurumsal bir yapı tarafından, sistematik (usullü) bir şekilde ve kurallara dayanılarak denetlenmesidir. Bu da bir yetkidir zira, padişahın iradesini çerçeveleyen bir kurumsallık kazanmakta olan yasal kurallardan (nizamnamelerden) kaynaklanır. Bu denetleme, kişileri idarenin keyfiliğine karşı koruma gibi bir amaçtan çok idareyi düzeltme ve düzenlemeyi hedeflemektedir. Denetim başlarda idarenin değil de, idare edenlerin denetlenmesi olarak gerçekleşmiştir. Bu nedenle, idare edenlerin görevleri nedeniyle yargılanması da, idarenin denetlenmesi niteliğini taşımaktadır. Ancak zaman içinde, kişi ile makam arasında bir ayrım ortaya çıkmış ve yasalarla tanımlanan makam ve idare kavramı gelişmiştir. Bu gelişim ile birlikte idarenin yargısal denetimi evrimi belirginleşmiştir. İdari yargının tarihi, sanılanın aksine iptal davasının tarihinden bağımsız olarak kurulmalıdır. İptal davası, Cumhuriyet döneminde olgun biçimde kabul edilmiştir. İptal davası, idarenin yargısal denetiminde kullanılan modern döneme ait, etkili bir hukuksal araçtır. Ancak, idarenin, kendisinden bağımsızlaşan bir yapı tarafından denetimi, mutlaka iptal davası biçimini kullanmak zorunda değildir. Nitekim, iptal davası da tarihsel olarak “başvuru”dan türemiştir. Osmanlı’da, idare”in faaliyetlerinden kaynaklanan şikayetlerin götürülebildiği ve çözülebildiği, idareden bağımsızlaşma yoluna girmiş yapılar, modern idarenin kurulmaya çalışıldığı andan itibaren var olmaya başlamıştır. Ancak bu yapılarda, Cumhuriyete kadar özgül bir araç olarak iptal davası benzeri bir kurum kullanılmamış, Osmanlı geleneğinden gelen şikayet yolu işletilmiştir. İdari dava üzerinden idari yargı tarihi kurmaya çalıştığımızda, hemen hiçbir şey bulamamız olağandır. Çünkü, Osmanlı’da idari yargının tarihini yazmak için yola çıkanların ısrarla üzerinde durdukları hükümet ile şahıslar arasındaki davalar (hükûmet ile eşhas beyninde olan deavi) özel bir dava türünü anlatmamaktadır. İdari yargı, Osmanlı tarihinde birden bire ortaya çıkan idari dava dan türememiştir. Türkiye’de idari yargının tarihi bir resepsiyon tarihi değildir. Türkiye’de idari yargı bir resepsiyon ile572 yani bilinçli olarak yabancı hukukun benimsenmesiyle oluşturulmamıştır. Osmanlı Devleti’nin sorunlarına, özellikle mali sorunlarına çare bularak ayakta kalma arayışında, Fransız Devlet yapısından örnek alarak uyguladığı “taşra ve başkent örgütlenmesini yenileyerek merkezileşme” tedbiri, belki de bir yan ürün olarak, idarenin denetlenmesinde, Cumhuriyet Şûrayı Devleti’ni bir sonuç kabul edersek yaklaşık seksen yıllık bir birikim yaratmıştır. Bu evrim sürecinin hiçbir aşamasında idarenin yargısal denetimi için hukuk alımı gerçekleşmemiştir. İdari yargının tarihsel evrimi idari reformun içinde gelişmiştir. Türkiye’de idari yargınının tarihsel evrimi modern idarenin kurulması süreciyle bütünleşiktir. Belki de bu nedenle olsa gerek idarenin denetlenmesi, Cumhuriyet dönemine gelindiğinde bile yargısal bir iş olarak düşünülmemiştir. Sözkonusu doğum izlerinin etkileri bugün hâlâ görülmektedir. İdari yargının Cumhuriyet dönemindeki tüm evrimi, bu izlerin silinerek idari yargının yargısallaşması olarak görülebilir. KAYNAKÇA Ahmet Şuayip, Hukuk-u İdare, İstanbul, 1326-1327 Akgündüz, Ahmed, “Arşiv Belgeleri Işığında Şûrây-ı Devlet’ten Danıştay’a İdâri Yargı Teşkilatı”, II. Ulusal İdare Hukuku Kongresi, 10-14 Mayıs 1993, Ankara Akıllıoğlu, Tekin, “Hukuku İdare’ Üzerine”, AİD., c.16, sy.2, 1983 Akıllıoğlu, Tekin, “Yönetim Hukukumuz ve Geleceği”, www.idare.gen.tr/akillioglu-yonetim.htm, (25.4.2005) Akyüz, Uzdem, “Temyiz Davaları ve Diğer İdari Davalardan Farklılıkları ile Sonuçları”, İdare Hukuku ve İdarî Yargı ile İlgili İncelemeler III, Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları, Ankara, 1986 Alpkaya, Faruk, Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşu (1923-1924), İletişim Yayınları, İstanbul, 1998 Aral, Rüştü, “Danıştay’ın Tarihçesi, Kuruluş ve Görevleri”, Danıştay Dergisi, yıl 1, sy.3, 1971 Arnaoult, Erik, - Monnier, François, Le Conseil d’État, Juger, Conseiller, Servir, Gallimard, Paris, 1999 Auby, J.-M., - Drago, R., Traité de contentieux administratif, Tome Premier, LGDJ, Paris, 1962 Azrak, A. Ülkü, “İptal Davalarının Objektif Niteliği Üzerine Düşünceler”, OnarArmağanı, İstanbul 1977 Balta, Tahsin Bekir, İdari Yargı, (Çoğaltma), Ankara, 1962 Belgesay, Mustafa Reşit, “Tanzimat ve Adliye Teşkilâtı”, in Tanzimat c.I, İstanbul, Maarif Matbaası, 1940 Belgesay, Mustafa Reşit, Dava Teorisi, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1943 Bingöl, Sedat, Nizamiye Mahkemelerinin Kuruluşu ve İşleyişi 1840-1876, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Antalya, 1998 Bloch, Marc, Apologie pour l’histoire ou métier d’historien, Armand Colin, Paris, 1993 Bloch, Marc, Tarihin Savunusu ya da Tarihçilik Mesleği, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Birey Toplum Yayınları, Ankara, 1985 Bonnard, Roger, İdarenin Kazaî Murakabesi, (Çev. Ahmed Reşid Turnagil), İstanbul Üniversitesi Ana İlim Kitapları Tercüme Serisi Hukuk 2, İstanbul, 1939 Bonnard, Roger, İdarî Kaza, Çev. Ziya Yörük, Ankara, 1944 Bozkurt, Gülnihâl, Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi (Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne Resepsiyon Süreci (1839-1939), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara, 1996 Broglie, Gabriel de, “Les Changements de régime”, in Le Conseil d’État de l’an VIII à nos jors, (ed. Jean Massot), Adam Biro, Paris, 1999 Can, Cahit, Hukuk Sosyolojisi ve Tarih Açısından Resepsiyon, Basılı olmayan doçentlik tezi, Ankara 1982 Canatar, Mehmet, - Baş, Yaşar, “Şûrâ-yı Devlet Teşkilatı ve Tarihi Gelişimi”, OTAM, sy.9, 1998 Cin, Halil, - Akgündüz, Ahmet, Türk Hukuk Tarihi, cilt 1 Kamu Hukuku, Tivmaş Yayınları, İstanbul, 1990 Çadırcı, Musa, “Osmanlı Döneminde Yerel Meclisler”, Çağdaş Yerel Yönetimler, c.2, sy. 5, Eylül 1993 Çadırcı, Musa, “Osmanlı İmparatorluğunda Eyalet ve Sancaklarda Meclislerin Oluşturulması (1840-1864)”, Y.H. Bayur’a Armağan, Ankara, 1985 Çadırcı, Musa, “Tanzimat Döneminde Osmanlı Ülke Yönetimi (1839-1876)”, IX. Türk Tarih Kongresi, TTK, Ankara, Ayrı Basım, 1988 Çadırcı, Musa, “Tanzimat Döneminde Türkiye’de Yönetim (1839-1856)” Belleten, c.LII, Ağustos 1988 Çadırcı, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1997 Çankaya, Ali, Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (1859-1968), Ankara 1968-1969 Danışmend, İsmail Hakkı, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, c.4, Türkiye Yayınevi, 1955 Danıştay (Conseil d’État), (Hazırlayanlar: Özlem Erdem Karahanoğulları, Şehnaz Gençay Karabulut), Danıştay Yayınları, Ankara, 2005 Davidson, Roderic H., Reform in the Ottoman Empire 1856-1876, New Jersey, Princeton University Press, 1963 Debbasch, Charles, - Ricci, Jean-Claude, Contentieux administratif, 7. B., Dalloz, Paris, 1999 Demirel, Ahmet Birinci Meclis’te Muhalefet (İkinci Grup), İletişim Yayınları, İstanbul, 1994 Deuxième Centenaire du Conseil d’État, La revue Administratif, volume I, II, PUF, Paris, 2001, Duran, İbrahim, Yapısı ve İşleyişi İtibariyle Osmanlı Yargı Örgütü ve Tanzimat Dönemindeki Gelişmeler, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 1999 Dünyada İdari Yargının Bugünü, Danıştay Yayınları, Ankara, 2002 Ekinci, Ekrem Buğra, “Tanzimat Devri Osmanlı Mahkemeleri”, Ankara Barosu Dergisi, yıl 58, sy.1, 2001 Ekinci, Ekrem Buğra, Tanzimat Sonrası Osmanlı Hukukunda Kanun Yolları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 1996 Ekinci, Ekrem Buğra, Tanzimat ve Sonrası Osmanlı Mahkemeleri, İstanbul, Arı Sanat Yayınları, 2004 Ekrem, “İdarî Kaza”, İdare (Dahiliye Vekâletinin Aylık Mecmuası), yıl 7, 1934, sy.70 Engelhardt, Ed., La Turquie et le Tanzimat ou histoire des réformes dans l’Empire Ottoman depuis 1826 jusqu’a nos jours, c.2, Librairie Cotillon, Paris, 1884, s.18 Ertuğ, Hasan Refik, İdare Hukuku Dersleri I: İdare’nin Denetlenmesi, Ar Basımevi, Ankara, 1947 Findley, Carter V., "XIX. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda Bürokratik Gelişme," Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi, c.I., İstanbul Findley, Carter V., Bureaucratic Reform in the Ottoman Empire (The Sublime Porte, 1789-1922), Princeton University Press, New Jersey, 1980 Findley, Carter V., Kalemiyeden Mülkiyeye Osmanlı Memurlarının Toplumsal Tarihi, (Çev. Gül Çağalı Güven), İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996 Gökaliler, Fevzi, “İdare Heyeti”, İdare Dergisi, yıl 27, 1956 Göreli, İsmail Hakkı, Devlet Şûrası, Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1953 Göreli, İsmail Hakkı, Bizde Şûrayı Devlet ve İdarenin Kazaî Murakabesi, Ankara Halkevi, Hapishane Matbaası Ankara, 1937 Gözübüyük, Şeref, - Sezgin, Zekâi, 1924 Anayasası Hakkındaki Meclis Görüşmeleri, AÜSBF İdari İlimler Enstitüsü Yayını, 1954 Gözübüyük, Şeref, Amerika ve Türkiye’de İdarenin Kazai Denetlenmesi, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1961s.20 Günday, Metin, İdare Hukuku, 5.B., İmaj Yayınevi, Ankara, 2002 İbrahim Âli, “İdari Heyetler”, İdare, yıl 3, sy.28, 1930 İbrahim Hakkı, Hukuk-u İdare, 2.B., Karabet Matbaası, İstanbul, 1312 İnalcık, Halil, “Sened-i İttifak ve Gülhane Hatt-ı Hümâyûnu”, Belleten, c. XXVII İnalcık, Halil, Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adâlet, Eren Yayıncılık, İstanbul, 2000 İnce, Refik Şevket, “İdarî Kazada İptal Davalarının Mahiyeti ve Hukukî Neticeleri”, İzmir Baro Dergisi, yıl 2, 1937, sy.3-7 İsmail Hakkı, Hukuk-u İdare, İstanbul, 1328 (1912) Karahanoğulları, Onur, Kamu Hizmeti (Kavram ve Hukuksal Rejim), Turhan Kitabevi, Ankara, 2002 Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi (Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri, 1876-1907), c. VIII, 5.B., Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2000 Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi (Islahat Fermanı Devri, 1856-1861), c. VI, 6.B., Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2000 Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi (Islahat Fermanı Devri, 1861-1876), c.VII, 6.B., Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2000 Kemal, Abdülhak, “Cumhuriyet Devrinin İdare Sahasındaki Feyizli Bir İhdası: İdarî Kaza”, İstanbul Baro Mecmuası, Cumhuriyetin onuncu yıldönümü münasebetiyle neşredilen fevkalâde sayı, 1933 Kessler, Marie-Christine, Le Conseil d’État, Armand Colin, Paris, 1968 Kılıç, Selda Kaya, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de İl Yönetimi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 1995 Kili, Suna, - Gözübüyük, Şeref, Türk Anayasa Metinleri, Senedi İttifaktan Günümüze, Türkiye İş Bankası Yayınları, no.269, 1985 Kunter, Nurullah, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Yayınevi, İstanbul, 1989 Lampué, Pierre, “Le développement historique du recours pour excés de pouvoir depuis ses origines jusqu’au début du Xxe siècle”, Revue international des sciences administratives, 20e année, 1954, no 2 Le Conseil d’État, La documentation Française, Paris, 1999 Le Conseil d’État, République Française, (tarihsiz) Lêger, Jacques, “L’histoire des conseils de prêfecture”, in Deuxième Centenaire du Conseil d’État, La revue Administratif, volume I, PUF, Paris, 2001 Letourneur, M., - Méric, J., Conseil d’État et Juridictions administratives, Librairie Armand Colin, Paris, 1955 Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, (Çev. Metin Kıratlı), 3.B., Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara, 1988 Lindseth, Peter, “’Always Embedded’ Administration: The Historical Evolution of Administrative Justice as an Aspect of Modern Governance”, University of Connecticut School of Law Working Paper Series, Paper 19, 2004 Long, Weil, Braibant, Delvolvé, Genevois, Les grands arrêts de la jurisprudence administrative (GAJA), 12.B., Paris, Dalloz, 1999, s.35 Marx, Karl, “Ekonomi Politiğin Yöntemi”, in Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı (1857), Sol Yayınları, Ankara, 1993 Marx, Karl, “Introduction Général à la critique de l’Économie Politique”, in Philosophie, Gallimard, Paris, 1994 Marx, Karl, Critique of Hegel’s Philosophy of Right (1843), (http//www.marxists.org) Marx, Karl, Hegel’in Hukuk Felsefesinin Eleştirisi, (Çev. Kenan Somer), Sol Yayınları, Ankara, 1997 Mimaroğlu, Reşat, Cumhuriyet Devrinde Danıştay ve İdare Davaları, Ankara, 1945 Monnier, François, “L’ancien régime”, in Le Conseil d’État de l’an VIII à nos jors, (ed.Jean Massot), Adam Biro, Paris, 1999 Mumcu, Ahmet, Hukuksal ve Siyasal Karar Organı Olarak Divan-ı Hümayun, 2.B., Birey Toplum, Ankara, 1986 Mutaf, Abdülmecit, Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Şûra-yı Devlet (1868-1922/1284-1342), İzmir 1997, Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi Onar, Sıddık Sami, “Türkiyede İdarenin Kazai Murakabesi”, İ.Ü.Hukuk Fakültesi Mecmuası, yıl 1, 1935 Onar, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları, c. 1, 3.B., İsmail Akgün Matbaası, İstanbul Ortaç, Hilal, Tanzimat’tan Birinci Meşrutiyet’e Manisa (İdari, Sosyal, Ekonomik ve Demografik Yapı), Yayımlanmamış doktora tezi, İzmir, 1996 Ortaylı, İlber, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahallî İdareleri (1840-1880), Ankara, Türk Tarih Kurumu, 2000 Ortaylı, İlber, Tanzimattan Cumhuriyete Yerel Yönetim Geleneği, Hil Yayın, İstanbul, 1985 Ortaylı, İlber, Türkiye İdare Tarihi, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1979 Oytan, Muammer, “La place et le rôle du Conseil d’État dans la sociètè Turque”, Türk İdare Dergisi, yıl 57, 1985, sy.367 Örücü, Esin, “Conseil d’État: The French Layer of Turkish Administrative Law”, International and Comparative Law Quarterly, vol.49, July 2000 Özbudun, Ergun, 1921 Anayasası, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 1992 Özoğuz, Abdülkadir, Le Conseil d’État et le Contentieux administratif en Turquie, Imprimérie Toulousaine, 1941 Özyörük, Mukbil, İdare Hukuku, İdari Yargı Ders Notları, (Çoğaltma), Ankara, 1977 Pašukanis, Evgeny B. Genel Hukuk Teorisi ve Marksizm, (Çev. Onur Karahanoğulları), 1.B., Birikim Yayınları, 2002 Sabuncu, Yavuz, Anayasaya Giriş, 11.B., İmaj Yayınevi, Ankara, 2005 Sarıca, Ragıp, İdarî Kaza, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Talebe Cemiyeti Yayınları 2, İstanbul, 1942 Sarıoğlan, E.Esin, Tanzimat’ın Trabzon’da Uygulanması (1839-1856), Yayımlanmamış Bilim Uzmanlık Tezi, Trabzon, 1996 Satıcı, Emre, Tanzimat’ın Bursa’da Uygulanması (1839-1856), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2002 Savran, Sungur, Türkiye’de Sınıf Mücadeleleri, Kardelen, İstanbul, 1992 Seyitdanlıoğlu, Mehmet, Tanzimat Devrinde Meclis-i Vâlâ (1838-1868), Tarih Kurumu, Ankara, 1999 Sezgin, Ömür, Türk Kurtuluş Savaşı ve Siyasal Rejim Sorunu, Birey ve Toplum Yayınları, Ankara, 1984 Shaw, Stanford J., “The Central Legislative Councils in the Nineteenth Century Ottoman Reform Movement before 1876”, International Journal of Middle East Studies, Volume.1, Issue 1, (Jan., 1970) Shaw, Stanford J., “The Origins of Representative Government in the Ottoman Empire: An Introduction to the Provincial Councils, 1839-1876”, Near Eastern Round Table 1967-68, ed. R. Bayly Winder, New York University, 1969 Shaw, Stanford, - Shaw, Ezel Kural, History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, c. II, Cambridge University Press, 1985 Soboul, Albert, Histoire de la révolution française, c. I, Gallimard, Paris, 1962 Şenlen, Süheyla, “Türkiye’de İdari Yargının Doğuşu ve Tarihi Gelişimi”, AÜSBFD, c.49, sy.3-4, 1994 Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, 2.B., Cogito, Yapı Kredi Yayınları, 1998 Tönük, Vecihi, Türkiye’de İdare Teşkilatı, İçişleri Bakanlığı Yayınları Seri III, sayı 1, Ankara, 1945 Tulard, Jean, “Le Consulat et l’Empire”, in Le Conseil d’État de l’an VIII à nos jors, (ed.Jean Massot), Adam Biro, Paris, 1999 Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1948 Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet, “Kanunlaştırma Hareketleri ve Tanzimat”, in Tanzimat c.I, İstanbul, Maarif Matbaası, 1940 Wallerstein, Immanuel, "The Time of Space and the Space of Time: The Future of Social Science", http://fbc.binghamton.edu/iwtynesi.htm Wallerstein, Immanuel, Yeni Bir Sosyal Bilim İçin, Aram Yayıncılık, İstanbul, 2003 Yaman, Talât Mümtaz, “Osmanlı İmparatorluğu Mülki İdaresinde Avrupalılaşma”, İdare Dergisi, yıl 13, 1939, sy. 141 Young, George, Corps de Droit Ottoman, vol. 1, Oxford, 1905
Yüklə 6,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
