30
c.Verilecek sıvının Na konsantrasyonu:
Sık kullanılan intravenöz sıvıların sodyum ve serbest su içerikleri aşağıda görülmektedir:
Ġntravenöz sıvı
Sodyum (mEq/L)
Serbest su (%)
% 5 Dekstroz
0
100
% 0.2 SF
34
75
% 0.45 SF
77
50
% 0.9 SF
154
0
Bu içeriklere göre 100 mL %0.2 SF solüsyonu 75 mL, 100 mL % 0.45 SF ise 50 mL serbest
su içerir. Hafif-orta ağırlıkta hipernatremik dehidratasyonun rehidratasyon döneminde
bebeklerin çoğunda bu iki solüsyondan birinin kullanımı uygun olmaktadır. Ancak Na 165-
>175 mEq/L arasında ise baĢlangıçta % 0.9 SF verilerek sodyumun ani düĢmesi
önlenmelidir. Sodyum >175 mEq/L ise, %0.9 SF dahi serum sodyumuna göre hipotonik
kalacağından %3 SF (513 mEq/L) eklenerek kullanılan sıvının Na konsantrasyonu
serumdan 10-15 mEq/L daha düĢük hale getirilmeli ve hedef Na düzeyi 150 mEq/L
düzeyinden düĢük olmamalıdır.
Serum sodyum değerine göre tercih edilecek sıvı içerikleri için öneriler
Serum Na
+
düzeyi
(mEq/L)
Ġntravenöz sıvı
(sodyum içeriği)
Notlar
Na
+
düĢürme
süresi (gün)
150-160
% 0.2 SF
(34 mEq/L)
Enteral alabilen bebeklerde ölçülü
beslenme miktarı toplam sıvı
miktarından çıkarılır
1-2
160-175
% 0.45 SF
(77 mEq/L)
Serum Na düzeyi >165 mEq/L ise
%0.9 SF konsantrasyonu ile başlanır,
Na düşme hızına göre sıvının Na
içeriği düzenlenir
2-3
>175
Hasta sodyumundan 10-
15 mEq/L daha düĢük
olacak Ģekilde sodyum
içeren sıvı hazırlanır
Ör. Serum Na düzeyi 180 mEq/L olan
bir bebeğe başlangıç sıvısı 170 mEq/L
Na içerecek şekilde %3 NaCl eklenir
3-4
Serum Na> 200 mEq/L ise periton diyalizi
(Dikkat! Bu uygulama ile Na düzeyleri çok hızlı düşebileceğinden çok yakın izlem gereklidir)
31
Hangi uygulama kullanılırsa kullanılsın serum sodyum düzeyi çok yakından takip
edilerek sıvı sodyum konsantrasyonu ve/veya sıvı hızında değişiklik yapılmalıdır. Genellikle
Na >170 mEq/L ise ilk 4 saat içinde saatte bir kez, ilk gün içinde de 2-4 saat aralıklarla;
Na<170 mEq/L ise sıvı tedavisi baĢlandıktan 4 saat sonra, ilk gün içinde de 4-6 saat
aralarla Na ve kan Ģekeri takibi yapılmalıdır (sodyum düzeyine mümkünse kapiller
yöntemle bakılması önerilir). Eğer sodyumun düşme hızı >0.5mEq/L/saat ise,
infüzyon
hızı azaltılmalı veya sıvının sodyum içeriği artırılmalıdır. Bebek oral/orogastrik
beslenmeye başlanılabildiği zaman beslenme başlanmalı ve oral beslendiği miktar
intravenöz
sıvıdan
düĢülmelidir.
Hipernatremik
dehidratasyonda
gelişebilen
hiperglisemide insülin kullanılmamalıdır, çünkü glukozun hızlı düşüşü, hızlı sıvı infüzyonu
ile benzer etki yaratarak serum ozmolalitesini düşüreceği için beyin ödemi gelişme riski artar.
Eşlik eden hipokalsemi var ve semptomatik ise tedavi edilir. Devam eden kayıplar içerdikleri
Na/K içeriği de katılarak karşılanmalıdır (bk,Tablo 3). Altta yatan neden (enfeksiyon, diabetes
insipidus, insensibl kayıp vb) araştırılmalı ve tedavi edilmelidir.
HĠPONATREMĠ
Tanım: Serum sodyum değerinin <135 mEq/L olmasıdır*.
(*Hiponatremi genellikle serum sodyum değerinin <130 mEq/L olması olarak tanımlanmakla
beraber yenidoğanlarda yapılan çalışmalar hiponatreminin olumsuz nöromotor gelişim için
bağımsız bir öngörü faktörü olduğunu gösterdiğinden 135 mEq/L sınırının kabul edilmesi
daha doğru olacaktır.)
Psödohiponatremi, ölçüm tekniği ile ilişkili olarak plazma sodyum düzeyi normal olduğu
halde düşük rapor edilmesidir (iyon selektif elektrod kullanılmaması). Sodyum, serumun su
dışı bileşenleri olan protein ve lipid fazları içinde yer almaz. Bu nedenle protein veya lipid
düzeylerinin anormal olarak yükseldiği durumlarda, sodyumun fizyolojik konsantrasyonu
normal olmasına rağmen düzeyi düşük rapor edilebilir. Plazma ozmolalitesi ise normaldir. Bir
başka psödohiponatremi nedeni glukoz, mannitol veya i.v kontrast maddeler gibi bir
baĢka ozmotik aktif molekül nedeniyle ESS kompartmanına su geçişidir. Bu durumda
plazma ozmolalitesi yüksektir. Glukozun her 100mg/dL yükselmesi plazma sodyum düzeyini
yaklaşık 1.6 mEq/L azaltır. Altta yatan nedenin düzeltilmesi ile sodyum konsantrasyonu
normale gelir.
Etiyoloji ve Patofizyoloji
Serum Na düzeyini belirleyen en önemli iki faktör vücuttaki total su miktarı ve total
tuz miktarıdır ve eğer su/tuz oranı artarsa hiponatremi gelişir. Hiponatremi varken total vücut
