35
3. Hipervolemik hiponatremi:
Uygunsuz ADH salınımında olduğu gibi su fazlalığı veya böbrek yetersizliği ve ödemle
seyreden durumlarda olduğu gibi su ve sodyum fazlalığının birlikte, ancak su fazlalığının Na
fazlalığından yüksek olduğu durumlarda su ve Na kısıtlaması yapılmalıdır. Bunun için
verilmekte olan sıvı en az 20 mL/kg/gün oranında azaltılır, serum sodyum değerinin
yükselme hızına göre bu miktar artırılıp azaltılabilir.
Hiponatremi
ister
hipovolemik
ister
hipervolemik
olsun
santral
pontin
demiyelinizasyona neden olmamak için Na değeri yavaş yükseltilmeli ve serum sodyumu
günde 12 mEq/L’den fazla artırılmamalıdır. Akut hiponatremide ise olay hızlı geliştiği için
uyum yanıtları henüz gelişmemiştir ve beyin ödemi riski santral pontin demiyelinizasyon
riskinden daha yüksektir.
4.Hipovolemik hiponatremi/ Gerçek sodyum defisiti:
Hipovolemik hiponatremide her ikisi de kaybedildiğinden, hem su hem de Na defisiti
verilmelidir. Genellikle dehidrate olan bu bebeklerde dolaşım bozukluğu da varsa ilk
yapılacak uygulama serum fizyolojik ile intravasküler alanı doldurmaktır (% 0.9 NaCl,
20mL/kg, 20 dakika içinde infüzyon). Daha sonra defisit ve idame sıvı tedavisi verilmelidir.
Sodyum defisiti hesaplanması
Hiponatremi asemptomatik ve serum Na düzeyi >120 mEq/L ise hipertonik NaCl
infüzyonu gerekmez. Aşağıdaki denklem kullanılarak total Na açığı hesaplanır ve 24 saatlik
idame elektrolit ve sıvılara ek olarak, sodyum düzeyini 24 saatte en fazla 12 mEq/L
yükseltmek üzere sodyum verilir.
Na açığı = [Ġstenen Na değeri (135 mEq/L) – mevcut Na değeri] x 0.6 x tartı (kg)
Ölçülen sodyum değeri >12 mEq/L düzeltme gerektiriyorsa 24 saatlik defisit aşağıdaki gibi
hesaplanmalıdır:
Na açığı = 12 x 0.6 x tartı (kg) = 7.2 mEq/kg
Örnek: Tartısı 3 kg olan bebeğin Na değeri 120 mEq/L ise total Na açığı >12 mEq/L
olduğundan (15 mEq/L) Na açığı=12 x 0.6 x 3= 21.6 mEq olarak hesaplanır.
36
HĠPERKALEMĠ
Tanım: Serum potasyum düzeyinin 6 mEq/L üzerinde olmasıdır.
Etiyoloji
Nedenleri Tablo 15’de gösterilen hiperpotaseminin birden fazla nedeni olabilir.
Tablo 15: Hiperkalemi
nedenleri
Yalancı sonuç
Kan alırken doku iskemisi olması
Hemoliz
Trombositoz
Lökositoz
Familyal periyodik hiperkalemi
ArtmıĢ alım
Oral veya i.v K desteği
Kan transfüzyonu
Transsellüler geçiĢler
Asidoz
Doku
nekrozu
Hemoliz/Hematom/GİS kanaması
İlaçlar
- adrenerjik blokerler
Hiperozmolalite
İnsülin eksikliği
AzalmıĢ atım
Renal yetmezlik
Primer adrenal hastalık
Hiporeninemik hipoaldosteronizm
Renal tübüler hastalık
İlaçlar
Klinik
Bebekte semptom olmayabilir veya bradikardi, taşikardi veya şok tablosu olabilir.
Bazı hastalarda fasikülasyonlar, güçsüzlük hatta paralizi olabilir. Kronik hiperkalemi akut
hiperkalemiden daha iyi tolere edilir. En önemli etkileri kalp kası hücrelerindeki membran
polarizasyonuna bağlıdır. EKG’de önce T sivriliği başlar, K
+
düzeyi arttıkça ST segmenti
çöker, PR aralığı artar, P dalgası düzleşir ve QRS kompleksi genişler. En sonunda ventriküler
fibrilasyon ve asistoli gelişir.
Tanı
Öncelikle bazı soruların yanıtlanması gerekir:
1.Örnek nereden alındı?
Örnek eğer topuktan alınmışsa veya venden ince bir iğne ile alınmışsa hemoliz nedeni ile
yanlışlıkla K yüksek çıkabilir. Aynı şekilde heparin de K
+
’un yüksek çıkmasına neden
olabilir.
37
2. Bebeğe ne kadar K
+
veriliyor (i.v / oral)? Başka ilaç kullanıyor mu?
Bebeğe ne kadar K
+
verildiğine bakılmalıdır. Normal idame miktarı olan 1-3 mEq/kg/gün
üzerindeki miktarlar hiperkalemi nedeni olabilir. Kronik akciğer hastalığı nedeniyle diüretik
ve potasyum desteği alan bebeklere özellikle dikkat edilmelidir. Bu bebeklerde solunumun ani
kötüleşmeleri sırasında gelişen respiratuvar asidoz, potasyumun hücre dışına çıkmasına ve
hayatı tehdit eden aritmilerin gelişmesine neden olabilir.
3. Hipoglisemi, hiponatremi ve hipotansiyon var mı?
Hipoglisemi, hiponatremi ve hipotansiyon varsa konjenital adrenal hiperplazi düşünülmelidir.
4. EKG’de hiperkalemi bulguları var mı?
Gerçek bir hiperkalemi varsa EKG değişiklikleri olup olmadığına bakılır.
5. Kan üre azotu, kreatinin düzeyleri, idrar miktarı nasıldır? Bebek preterm mi?
Bebeğin BUN, kreatinin düzeylerine ve idrar miktarına bakılmalıdır. Potasyum atılımı esas
olarak böbreklerden olduğu için böbrek fonksiyonları bozuk olan bir bebekte hiperkalemi
riski vardır. BUN ve kreatinin düzeylerinin yüksek olması böbrek yetmezliğini düşündürür.
Ancak preterm bebekler başta olmak üzere yenidoğan bebeklerin böbrek fonksiyonları
doğumda azalmış olduğundan bir böbrek hastalığı olmasa da hiperkalemi riski vardır.
6. Hiperkalemiye zemin hazırlayan ek özellikler var mı?
SGA bebeklerde, kız cinsiyette, ağır respiratuvar distres sendromunda, çok düşük doğum
ağırlıklı bebeklerde, sürfaktan ve inotropik ilaç gereksinimi olan preterm bebeklerde
hiperkalemi riski artmıştır.
Tedavi
Tedaviyi belirleyenler plazma K
+
düzeyi, EKG bulguları ve klinik bulgulardır. Eğer
EKG değişiklikleri gözleniyorsa tedavi acildir. Amaç kalbi hiperkaleminin etkilerinden
koruyup aritmiyi engellemek ve potasyumun vücuttan atımını sağlamaktır:
1.Verilen tüm potasyum (i.v/oral) kesilir, transfüzyon gerekiyorsa yıkanmış eritrosit ile yapılır
2.EKG monitorizasyonuna başlanır
a.EKG’de hiperkalemi bulguları varsa:
i.Potasyumun hızla hücre içine girmesini sağlamak için: Kalsiyum glukonat, sodyum
bikarbonat, insülin ve inhale albuterol tedavisi uygulanır. Bu ilaçların hepsi
potasyumun hücre içine girmesini sağlayarak serum potasyumunu hızla düşürür ancak
total vücut potasyumunu azaltmaz.
ii.Total vücut potasyumunu azaltmak için: intravenöz furosemid ve rektal sodyum
polistiren sülfat (Kayexelate) potasyum atılımını artırarak vücudun potasyum