Türk Neonatoloji Derneği yenġDOĞanda sivi ve elektrolġt dengesġ rehberġ – 2016
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nöroendokrin sistem
9
Vücuttaki su dengesi primer olarak ADH tarafından kontrol edilir. Ekstrasellüler alanın ozmolalitesindeki değişiklikler suyun hücre içine ya da dışına net hareketini yansıtır. Serum ozmolalitesi arttığı zaman hipotalamus uyarılarak ADH salgılanır. Ayrıca hacim azalması karotis cisimleri ve baroreseptörleri etkileyerek ADH sekresyonunu daha da artırır. Ozmoreseptörler ve baroreseptörlerin eşgüdümlü çalışmasıyla normal serum ozmolalitesi ve yeterli intravasküler hacim sağlanarak TVS dengede tutulur. Ekstrasellüler kompartmanın bileşimi ve hacminin kontrolünde renin-anjiyotensin- aldosteron sistemi, ADH, atriyal natriüretik peptid, B-tipi natriüretik peptid gibi çeşitli hormonlar rol alır. Bu hormonlar etkilerini temel olarak renal Na + ve su atılımının düzenlenmesi, sistemik vasküler direnç ve miyokard kasılmasında değişiklikler üzerinden gösterir. Bradikinin, prostaglandinler ve prolaktin gibi diğer hormonlar da birçok düzenleyici hormonun etkisini düzenler. Gebelik haftası düştükçe nöroendokrin yapının matürasyonu ve hormonlara verilen yanıt azalmaktadır.
Sodyum, ESS ve plazma hacmini belirleyen ana bileşendir. Glomerüllerden süzüldükten sonra proksimal tübüllerden geri emilir. Sodyumun geri emilimi, Henle kulpunda Na + -K + -2Cl − kotransporter aracılığı ile (lup diüretiklerinin etki alanı), distal kıvrımlı tübüllerde ise (tiyazid diüretiklerin etki alanı) Na + - Cl - kotransporter aracılığı ile gerçekleşir. Toplayıcı kanallarda Na + geri emilimi aldosteronun etkisiyle sağlanır. Sağlıklı term bebeklerde bazal Na + tutulumu erişkinlere benzer ve fraksiyone sodyum atılımı (FE Na) %1’in altındadır; ancak ikinci ve üçüncü günlerde diürez ile birlikte geçici bir yükselme olur. Preterm bebeklerde ise, GFH renal tübüler geri emilim kapasitesinden göreceli olarak fazla olduğundan gebelik yaşıyla ters orantılı olarak renal Na + kaybı artmıştır. Gebelik yaşı 28 hafta olan bir bebekte FE Na %5-6 düzeyine kadar çıkabilir. Sonuç olarak preterm bebeklerde hayatın ilk 2-3. haftalarında yüksek renal Na + kaybı ve yetersiz intestinal Na +
emilimi sonucu negatif sodyum dengesi ve hiponatremi gelişebilir. Serum Na düzeyi 135-145 mEq/L arasında tutulmalıdır. Hipoksi, respiratuvar distres, hiperbilirubinemi, akut tübüler nekroz ve polisitemi preterm ve term bebeklerde idrar ile Na + kaybına neden olabilen durumlardır. Dopamin, beta- blokerler, asetilkolin esteraz inhibitörleri (ACE inhibitörleri) ve diüretikler gibi farmakolojik ajanlar da renal Na + atılımını artırabilir. 10
Antenatal steroid uygulamasının preterm bebeklerde İSK miktarını azalttığı, renal epitel transport sisteminin matürasyonunu artırdığı ve bu sayede çok DDT preterm bebeklerde sıvı ve elektrolit dengesi üzerinde olumlu etki gösterdiği bilinmektedir. POTASYUM DENGESĠ Potasyum primer intrasellüler katyondur. Nöromüsküler ve kardiyovasküler dokuların uyarılabilirliğini düzenler. Total vücut potasyumunun %98’i intrasellüler, %2’si ekstrasellüler alanda bulunur. İntrasellüler ve ekstrasellüler alandaki K + farkı hücre membranında bulunan Na + /K + -ATPaz tarafından sağlanır. Bu gradient, hücrenin istirahat membran potansiyelini belirler. Total vücut potasyumunun düzenlenmesinde, K + atılımı ve intrasellüler ve ekstrasellüler kompartmanlar arası K + geçişi olmak üzere iki mekanizma rol oynar. Potasyumun %90-95’i böbrekler, yaklaşık %5-10’u da bağırsaklar yoluyla atılır. Terle K + kaybı normal şartlarda ihmal edilecek kadar azdır. İnsülin, katekolaminler, aldosteron gibi hormonlar, vücut pH değişiklikleri, beta agonist ilaçlar intrasellüler ve ekstrasellüler alandaki K + dağılımını değiştirir. Bu nedenle serum potasyum düzeyi total vücut potasyumunu yansıtmayabilir. ESS pH değerinde her 0.1 ünite azalma, serum K + düzeyini 0.6mEq/L artırır. Serum potasyum düzeyi 3.5-5 mEq/L aralığında tutulmalıdır. Yenidoğanlarda, özellikle küçük preterm bebeklerde erken postnatal dönemde serum potasyum düzeyi daha yüksek olabilir. Yenidoğandaki bu göreceli hiperkaleminin nedeni renal fonksiyonların, Na + /K + -ATPaz aktivitesinin ve hormonal yanıtların yetersizliği ile ilişkilidir. SIVI VE ELEKTROLĠT GEREKSĠNĠMLERĠNĠN BELĠRLENMESĠ
Sıvı- elektrolit tedavisi planlanırken, fetal gelişim ve postnatal dönemdeki fizyolojik değişiklikler ile uyumlu olacak şekilde hesaplamalar yapılmalı, gereksinimler belirlenirken idame, defisit ve devam eden kayıplar temel alınmalıdır. Bebeğin gebelik yaşı, böbrek fonksiyonları, ortam ısısı ve nemi, ventilatör gereksinimi, drenaj tüplerinin varlığı ve gastrointestinal (GİS) kayıplar ihtiyacın belirlenmesinde kritik faktörlerdir. Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|