Tüs-ekim indd

---

Turk Urol Sem 2010; 1: 164-7

164

PROSTAT KANSER  ÖNLENEB L R M ?  I  IS PROSTATE CANCER PREVENTABLE?

Özet I Abstract

Yaz› ma Adresi / Address for Correspondance: Uzm. Dr. Melih Sunay, K z Kulesi Sokak 3/5 Gaziosmanpa a, Çankaya, Ankara, Türkiye 

Tel: [phone] E-posta:  [e-mail] 

doi:10.5152/tus.2010.22

Giri

Prostat kanserinden ölüm oran  son y llarda ABD’ de 

azalmakla birlikte, 2008 y l nda 186.320 yeni olguyla birlikte 

en s k görülen epitelyal kanserdir ve halen kanser nedeniyle 

ölümlerin en s k ikinci nedenidir. Beyaz  rkta hayat boyu 

PCa olma riski %16,6 iken, siyah  rkta bu oran %18,1 olarak 

bildirilmektedir.(1) Prostat spesifik antijen (PSA) kullan larak 

yap lan taramalarla birlikte PCa insidans ndaki dramatik 

art  ve tedaviyle ili kili morbidite, hastal ktan koruma yolla-

r n n geli tirilmesine olan ilgiyi artt rm t r. Bu konuyla ilgili 

çe itli çal malar vard r. Son dönemde di er kanser çe itle-

rinin önlenmesinde Selenyum ve Vitamin E (Vit E) kullan l-

mas yla ilgili çal malar temel al narak (2, 3), Selenyum ve Vit 

E, in PCa’dan korunmada ümit verici ajanlar oldu u ileri 

sürülmektedir. Bu bölümde Selenyum ve Vit E’in PCa’dan 

korunmada kullan lmas n n mant

 ve ilgili çal malar göz-

den geçirilecektir.

Selenyum ve Vit E Kullan lmas n n Mant

Selenyum, insan sa l

 için esansiyel besin olarak bili-

nen bir eser elementtir. Selenyum en az dört hücre d

 ve 

hücre içi glutatyon peroksidaz, üç tiroid ve tiroid d

 iodoti-

ronin 5 deidonaz, tioredoksin redüktaz ve selenoproteinler 

için gereklidir. Önerilen günlük diyetle al nmas  gereken 

Selenyum miktar  557 mikrogramd r.(4)

Çe itli deneysel modellerde Selenyumun tümörigene-

sizi inhibe etti i gösterilmi tir.(5) Yap lan hayvan modeli 

çal malar n n üçte ikisinde selenyum eklenmesi ile tümör 

insidans nda dü me gösterilmi tir. Selenyum’un in vitro 

olarak insan prostat kanser hücrelerinin büyümesini dur-

durdu u, temel içeri i Selenyum olan selenoproteinlerinin 

baz  transgenik fare modeli ve insan prostat kanser hücre-

lerinde bask land

 ve ayr ca insanlarda oral al nan 

Selenyum’un selektif olarak prostat dokusu taraf ndan 

tutuldu unun gösterilmesi dikkatleri Selenyum üzerine 

çekmi tir.(6) Anti oksidan etkisi, immün fonksiyonlar  artt r-

mas , apopitosizi indüklemesi, hücre proliferasyonunu 

inhibe etmesi, karsinojen metabolizmas n  de i tirmesi, 

yüksek Selenyum varl

nda metabolitlerinin hücre toksisi-

tesini sa lamas  ve testosteron üretimini bask lamas  gibi 

Selenyum’un antikanserojenik etkisini aç klamada ileri 

sürülen çok say da potansiyel mekanizma vard r.(7-9) 

Kanser önleyici modellerde Selenyumun biyoaktif formu 

metilselenol kullan lmaktad r.(10) 

Prostat kanseri Amerika Birle ik Devletleri’nde son on y ld r en yay-

g n tan  alan kanser olmu tur. Prostat spesifik antijen (PSA) tabanl  

tarama protokolleri ile birlikte prostat kanseri insidans ndaki dra-

matik art , nispeten stabil kalan ölüm oranlar  ve tedaviyle ili kili 

morbidite hastal ktan korunma yollar n n geli tirilmesine olan ilgiyi 

art rm t r. Son y llardaki ara t rmalar Selenyum ve E vitaminin, di-

er kanserler için büyük ölçekli kanser önleme çal malar n n birincil 

ve ikincil analizlerini temel alarak prostat kanserlerinin önlenmesin-

de umut verici adaylar olduklar n  göstermektedir. Selenyum ve E 

Vitamini Kanser Önleme Çal mas  (SELECT), gruplar aras  faz III, 

randomize, çift kör, plasebo kontrollü, nüfusa dayal  selenyum ve E 

vitaminin tek ba na ve kombine olarak etkinli ini ara t ran bir çal -

mad r. Bu makelede Selenyum ve Vitamin E’nin prostat kanseri riski 

üzerine etkileri güncel literatür 

nda gözden geçirildi.

Anahtar kelimeler: Prostat kanseri, selenyum, vitamin E

Prostate cancer has been the most common malignancy in men in the 

United States for the past decade. The dramatic increase in the inci-

dence of prostate cancer associated with prostate-specific antigen 

(PSA) based screening regimens with relatively stable mortality rates, 

and treatment-associated morbidity, have aroused interest in devel-

oping ways of preventing this disease. Recent research suggests that 

Selenium and vitamin E are promising candidates for prostate can-

cer prevention, based primarily on secondary analyses of large-scale 

chemoprevention trials for other cancers. The Selenium and Vitamin E 

Cancer Prevention Trial (SELECT) is an intergroup phase III, random-

ized, double-blind, placebo-controlled, population-based clinical trial 

designed to test the efficacy of Selenium and vitamin E alone and in 

combination in the prevention of prostate cancer. In this article,  the 

Effects of Selenium and Vitamin E on the risk of prostate cancer risk 

have been reviewed in the light of the current literature.

Key words: Prostate cancer, selenium, vitamin E

Selenyum ve Vitamin E’nin Prostat Kanseri Riski Üzerine Etkileri

Effects of Selenium and Vitamin E on the Risk of Prostate Cancer

Melih Sunay

Sa l k Bakanl  Ankara E itim ve Ara t rma Hastanesi, 1. Üroloji Klini i, Ankara

---

Turk Urol Sem 2010; 1: 164-7

165

Epidemiyolojik çal malar gastrointestinal ve PCa’ni de 

içeren baz  kanserler ile Selenyum miktar  aras nda ters bir 

ili ki oldu unu göstermektedir.(11) Baz  vaka kontrollü 

çal malarda, yüksek Selenyum oran  bulunan erkeklerin 

1/2-2/3 oran nda ileri PCa geli me riskini azaltt

 bildiril-

mi tir.(12)

Selenyumun PCa’ni önleyebilece ine ili kin ilk çal ma 

Clark ve arkada lar  taraf ndan (2) t bbi öykülerinde deri 

kanseri olan 1312 erkek hastada yap lm t r. Randomize 

edilerek günlük 200  g Selenyum verilen hastalar ile plase-

bo alan hastalar n ortalama 4,5 y ll k takipleri sonras nda, 

Selenyum destekli grupta üçte iki oran nda prostat kanser 

insidans nda azalma saptanm t r. Ayr ca ba lang ç 

Selenyum düzeyi dü ük, 65 ya  üstü ve dü ük PSA seviye-

leri olan hastalarda bu azalma daha anlaml d r.

Vitamin E ( -tokoferol) 

Vitamin E  esansiyel ve ya da eriyebilen vitamin bile ik-

leri ailesinin bir üyesidir. Vit E, hücre membranlar nda ba l -

ca antioksidan olarak fonksiyon gösterir. Serbest radikalleri 

temizler ve lipid peroksidasyonunu, özellikle de karsinojen-

lerin indükledi i DNA hasar na ba l  biyolojik aktiviteyi inhi-

be eder.(13) Vit E’ in en aktif formu  -tokoferoldur.

 

-Tokoferol do ada yayg nd r, insan dokular nda bask nd r 

ve birkaç mekanizma yoluyla kanser geli imini etkileyebilir. 

-Tokoferol hidroksil, süperoksit, lipid peroksil ve nitrojen 

radikalleri gibi çok reaktif ve genotoksik elektrofillerin anti-

oksidasyonunda güçlü bir potansiyele sahiptir.(13) Bu yolla 

serbest radikal hasar n n biyolojik membranlarda yay lmas -

n  engeller ve karsinogenesizin azalmas n  sa lar. Vit E nit-

rozamin formasyonunu,  -tokoferol de protein kinaz C

 

aktivitesini inhibe ederek düz kas hücrelerinin proliferasyo-

nunu önlerler.(14, 15) Hormonlar üzerine etkileriyle de hüc-

resel oksidasyonu, proliferasyonu ve immüniteyi artt rd klar  

bildirilmi tir.(16)

 

Prostat, meme, cilt ve akci er kanserlerini içeren baz  

kanser çe itlerinde Vit E’in kanser büyümesini durdurabildi-

i ve çe itli dozlarda kemoterapodik ajanlar verilen farelerde 

in vivo ve in vitro olarak prostat tümörlerinin büyümesinin 

Vit E taraf ndan yava lat ld

 bildirilmi tir.(17, 18)

Kolorektal ve akci er kanserlerinin geli me riskiyle Vit E 

miktar  aras nda ters orant  oldu una dair kan tlar vard r.

(19, 20) Ancak serum Vit E ile PCa aras ndaki yarar ili kisi 

konusunda gözlemsel çal malar tutarl  de ildir. Bu çal -

malar prostat geli me riski ile diyetteki Vit E miktar  ve plaz-

ma veya serum  -tokoferol konsantrasyonu düzeyi aras n-

daki ili ki de erlendirilmi tir.  nceleme için yeterli say da 

PCa olan birkaç prospektif çal man n ikisinde doz-cevap 

ili kisi saptanmazken (21, 22), bir çal mada ise istatistiksel 

olarak protektif bir anlam bulunmu tur.(23) 2974 hastadan 

olu an ve 17 y ldan fazla takip süresi olan bir çal mada 

dü ük  -tokoferol

  düzeyi olanlarda yüksek PCa geli me 

riski bulunmu tur.(24) Bu çal malar n hepsi prostat kanser-

li olgularda tan dan y llar önce dü ük plazma veya serum Vit 

E konsantrasyonlar  bildirmi tir. Bununla beraber bir vaka 

kontrollü çal mada ise Vit E al m  ile PCa geli me riski ara-

s nda bir birliktelik saptanmam t r.(25) 

Geni  skalal  plasebo kontrollü randomize bir çal ma 

sonucu ( -Tokoferol,  -Karoten Kanser Önleme Çal mas  

[ATBC]) (3) PCa’ni önlemede Vit E’in rolünü destekleme 

yönünde bildirilmi tir. Sigara içen, ya lar  50-69 aras nda 

de i en 29133 erkek olgu ortalama 6,1 y l süreyle takip 

edilmi , 246 yeni PCa tan s  konmu  ve bu vakalar n 64’ü 

PCa nedeniyle kaybedilmi .  -Tokoferol kolunda 99 hasta 

saptan rken, 

-tokoferol almayan çal ma kolunda 147 

hasta tespit edilmi . PCa insidans nda %32 oran nda ista-

tistiksel anlaml  bir dü me sa lad

 belirtilmi tir (p=0,002). 

PCa’dan ölüm  -tokoferol kolunda %41 oran nda daha 

dü ük saptanm . Çal man n sonucu olarak PCa geli me 

riskini azaltmada  -tokoferol’un güçlü bir potansiyel yarar  

oldu u ileri sürülmü tür. 

Selenyum ve Vitamin E Kanser Önleme Çal mas  

(SELECT) (26)

Selenyum’un, Vitamin E’in veya her ikisinin birlikte pros-

tat ve di er kanserlerin önlemesinde etkisini belirlemek için 

yap lm , plasebo kontrollü randomize bir çal mad r. 

Selenyum, Vit E, Selenyum + Vit E

  ve plasebo verilen 4 

çal ma grubu olu turulmu  ve olgular gruplara randomize 

olarak da t lm lard r. Çok merkezli bu çal maya 35533 

olgu dahil edilmi , Afro-Amerikal larda 50 ya  ve üzeri, 

beyaz Amerikal larda ise 55 ya  ve üzeri olgular çal maya 

dahil edilmi lerdir. Olgularda serum PSA düzeyi 4 ng/mg 

veya daha dü ük ve parmakla rektal muayenede PCa  üp-

hesi olmamas  çal maya dahil olma kriterleri olarak belir-

lenmi tir. Çal ma 2001-2004 y llar  aras nda ba lam  ve 

takip süresi ise en az 7 ve en çok 12 y l olarak belirlenmi tir. 

Ortalama be  buçuk y ll k takip sonucunda ne selenyu-

mun ne de Vit E’in tek ba lar na veya kombine edildiklerinde 

PCa üzerine anlaml  bir etkilerinin olmad

 saptanm t r. Vit 

E grubunda Selenyum+Vit E grubuna göre prostat kanser 

insidans nda istatistiksel olarak anlams z (p=0,06) bir art  

saptanm t r. Çal ma süresi en az 7 y l olarak planlanm  

olmas na ra men, bu süreden önce gelen çal ma verileri 

nda ne çal ma ajanlar n n yararlar  ne de çal maya ek 

takip süresi eklemenin potansiyel bir fayda sa layaca na 

ait kan t elde edilememi  ve çal maya devam edilmemi tir. 

Selenyum’un ve Vit E’in PCa’ni önlemede etkisiz olma-

lar n n nedenleri ara t r lm  ve ümit veren önceki çal ma-

larla kar la t r larak cevap bulunmaya çal

lm t r. 

Selenyumla ilgili yap lan ulusal kanser önlenmesi çal ma-

s nda (NPC) (2) olgu say s  oldukça azd . Ayr ca NPC çal -

mas nda olgulara verilen Selenyumlu ürünlerin SELECT 

çal mas nda verilen oral Selenyuma göre daha aktif olabi-

lece i dü ünülmektedir. SELECT çal mas nda olgulara 

verilen aktif selenyumlu ürünlerinin major komponenti olan 

l-selenomethiyonin miktar n n, NPC çal mas na e it dozda 

l-selenomethiyonin olmas  için çift doz selenyumlu ürün 

---

Turk Urol Sem 2010; 1: 164-7

166

verilmesi gerekti i saptanm t r. Böyle bir durumda da sele-

nit gibi inorganik aktif selenyum komponenti bir maddenin 

olu abilece i, selenitin absorbe edilemeyerek vücutta biri-

kebilece i, prostat kanser hücreleri üzerinde bask lay c  

olan l-selenomethiyoninin yerini alarak uzun dönem kanser 

korunmas nda etkili olunamayaca  bildirilmi tir. Ayr ca 

NPC çal mas na bazal selenyum düzeyi dü ük olgular dahil 

edilmi  ve sonuçta bazal selenyum düzeyi dü tükçe daha 

fazla korunma olabilece i bildirilmi tir, ancak SELECT çal -

mas nda bazal selenyum düzeyleri ile ilgili bir ko ul aranma-

m t r.

Vitamin E’in SELECT çal mas nda PCa’ni önlemede 

faydal  bulunmay

n n potansiyel nedenlerinin olabilece i 

bildirilmi tir. SELECT çal mas nda olgulara verilen Vit E 

dozu 400 IU/d ile ATBC (3) çal mas na göre 8 kat daha 

fazla olmas na ra men, ATBC çal mas nda Vit E kanser 

korunmas nda daha etkili bulunmu tur. Bunun nedeni Lonn 

ve arkada lar n n (27) yapt klar  bir çal maya dayan larak 

verilmeye çal

lm t r. E er dokuda  -tokoferol düzeyi 50 

mg/d sa lan r ise doku proliferasyonunun ve tümör büyü-

mesinin inhibe edilebilece i ancak e er bu düzeyin üzerini 

ç k lacak olursa  -tokoferolün sitokrom p450 ve di er 

düzenleyici mekanizmalar üzerinde olumsuz etki yapabile-

ce i ve tümör büyümesi üzerine etkisinin ortadan kaybola-

bilece i bildirilmi tir.  kinci olarak baz  çal malarda (28) 

sigara kullanan erkeklerde Vit E’in daha protektif oldu u ileri 

sürülmü tür. Sigara kullanan veya yeni b rakan olgularda 

ileri PCa geli me riskinin Vit E ile %71 oran nda azald

 

bildirilmi tir. SELECT çal mas ndaki olgular n %40’  sigara 

kullan yor veya eski sigara kullan c s  iken, ATBC çal ma-

s ndaki olgular n hepsi sigara kullan yordu. 

Sonuç olarak SELECT çal mas  kesin olarak Selenyum, 

Vit E veya Selenyum+Vit E verilmesinin genel olarak sa l k-

l  erkeklerde PCa’ni önlemede etkili olmad

n  göstermi tir. 

Bu sonuçlar PCa’dan korunmada yeni ve etkili maddelerin 

ara t rmas n  da zorunlu k lmaktad r. 

Kaynaklar

1. 

Jemal A, Siegel R, Ward E, Hao Y, Xu J, Murray T, et al. Cancer 

statistics, 2008. CA Cancer J Clin. 2008:58;71-96.

2. 

Clark LC, Combs GF Jr, Turnbull BW, Slate EH, Chalker DK, 

Chow J, et al. Effects of selenium supplementation for cancer 

prevention in patients with carcinoma of the skin. A rando-

mized controlled trial. Nutritional Prevention of Cancer Study 

Group. JAMA 1996:276;1957-63.

3. 

Heinonen OP, Albanes D, Virtamo J, Taylor PR, Huttunen JK, 

Hartman AM, et al. Prostate cancer and supplementation with 

-tocopherol and  -carotene: incidence and mortality in a 

controlled trial. J Natl Cancer Inst. 1998:90;440-6.

4.  National Academy of Sciences. Recommended dietary allo-

wances, 10th edn. Washington: National Academy Pres; 1989; 

pp 217-24. 

5.  Nakamura A, Shirai T, Takahashi S, Ogawa K, Hirose M, Ito 

N. Lack of modification by naturally occurring antioxidants of 

3,2’-dimethyl-4-aminobiphenyl-initiated rate prostate carcino-

genesis. Cancer Lett. 1991:58;241-6.

6. 

Calvo A, Xiao N, Kang J, Best CJ, Leiva I, Emmert-Buck MR, 

et al. Alterations in gene expression profiles during prostate 

cancer progression: functional correlations to tumorigenicity 

and down-regulation of selenoprotein-P in mouse and human 

tumors. Cancer Res. 2002:62;5325-35.

7. 

Redman C, Scott JA, Baines AT, Basye JL, Clark LC, Calley 

C, et al. Inhibitory effect of selenomethionine on the growth 

of three selected human tumorb cell lines. Cancer Lett. 

1998:125;103-10.

8.  Shimada T, El-Bayoumy K, Upadhyaya P, Sutter TR, Gu-

engerich FP, Yamazaki H. Inhibition of human cytochrome 

P450-catalyzed oxidations of xenobiotics and procarcino-

gens by synthetic organoselenium compounds. Cancer Res. 

1997:57;4757-64.

9. 

Thompson HJ, Wilson A, Lu J, Singh M, Jiang C, Upadhyay P, 

et al. Comparison of the effects of an organic and an inorganic 

form of selenium on a mammary carcinoma cell line. Carcino-

genesis 1994:15;183-6.

10.  Ip C, Thompson HJ, Zhu Z, Ganther HE. In vitro and in vivo 

studies of methylseleninic acid: evidence that a monomethyla-

ted selenium metabolite is critical for cancer chemopreventi-

on. Cancer Res. 2000:60;2882-6.

11.  Li JY, Taylor PR, Li B, Dawsey S, Wang GQ, Ershow AG, et 

al. Nutrition intervention trials in Linxian, China: multiple vita-

min/mineral supplementation, cancer incidence, and disease-

specific mortality among adults with esophageal dysplasia. 

J Natl Cancer Inst. 1993:85;1492-8.

12.  Yoshizawa K, Willett WC, Morris SJ, Stampfer MJ, Spiegelman D, 

Rimm EB, et al. Study of prediagnostic selenium level in toe-

nails and the risk of advanced prostate cancer. J Natl Cancer 

Inst. 1998:90;1219-24.

13.  Burton GW, Ingold KU. Autoxidation of biological molecu-

les. I. The antioxidant activity of vitamin E and related chain-

breaking phenolic antioxidants in vitro. J Am Chem Soc. 

1981:103;6472.

14.  Ottino P, Duncan JR. Effect of alpha-tocopherol succinate 

on free radical and lipid peroxidation levels in BL6 melanoma 

cells. Free Radic Biol Med 1997:22;1145-51.

15.  Azzi A, Boscoboinik D, Marilley D, Ozer NK, Stauble B, Tasina-

to A. Vitamin E: a sensor and an information transducer of the 

cell oxidation state. Am J Clin Nutr. 1995:62;1337-46.

16.  Traber MG, Packer L. Vitamin E: beyond antioxidant function. 

Am J Clin Nutr. 1995:62;1501-9.

17.  Israel K, Sanders BG, Kline K. RRR-alpha-tocopheryl succi-

nate inhibits the proliferation of human prostatic tumor cells 

with defective cell cycle/differentiation pathways. Nutr Cancer 

1995:24;161-9.

18.  Sigounas G, Anagnostou A, Steiner M. dl-Alpha-tocopherol 

induces apoptosis in erythroleukemia, prostate, and breast 

cancer cells. Nutr Cancer 1997:28;30-5.

19.  Shibata A, Paganini-Hill A, Ross RK, Henderson BE. Intake of 

vegetables, fruits, beta-carotene, vitamin C and vitamin supp-

lements and cancer incidence among the elderly: a prospecti-

ve study. Br J Cancer 1992:66;673-9.

20.  Yong LC, Brown CC, Schatzkin A, Dresser CM, Slesinski MJ, 

Cox CS, et al. Intake of vitamins E, C, and A and risk of lung 

cancer: the NHANES I Epidemiologic Followup Study. Am J 

Epidemiol. 1997:146;231-43.

---

Turk Urol Sem 2010; 1: 164-7

167

21.  Comstock GW, Helzlsouer KJ, Bush TL. Prediagnostic serum 

levels of carotenoids and vitamin E as related to subsequ-

ent cancer in Washington County, Maryland. Am J Clin Nutr 

1991:53;260-4.

22.  Doll R, Peto R. The causes of cancer: quantitative estimates of 

avoidable risks of cancer in the United States. J Natl Cancer 

Inst. 1981:66;1192-208.

23.  Knekt P, Aromaa A, Maatala J, et al. Serum vitamin E and risk 

of cancer among Finnish men during a 10-year followup. Am J 

Epidemiol. 1988:127;28-41.

24.  Hsing AW, Comstock GW, Abbey H, Polk BF. Serologic pre-

cursors of cancer; retinol, carotenoids, and tocopherol and 

risk of prostate cancer. J Natl Cancer Inst. 1990:82;941-6.

25.  Hartman TJ, Albanes D, Pietinen P, Hartman AM, Rautalahti 

M, Tangrea JA, et al. The associationbetween baseline vita-

min E, selenium, and prostate cancer in the Alpha-Tocopherol, 

Beta-Carotene Cancer Prevention Study. Cancer Epidemiol 

Biomarkers Prev 1998:7;335-40.

26.  Lippman SM, Klein EA, Goodman PJ, Lucia MS, Thompson 

IM, Ford LG, et al. Effect of selenium and vitamin E on risk of 

prostate cancer and other cancers: the Selenium and Vitamin 

E Cancer Prevention Trial (SELECT). JAMA 2009:301; 39-51.

27.  Lonn E, Bosch J,Yusuf S, Sheridan P, Pogue J, Arnold JM, 

et al. HOPE and HOPE-TOO Trial Investigators. Effects of 

long-term vitamin E supplementation on cardiovascular 

events and cancer: a randomized controlled trial. JAMA 2005:

293;1338-47.

28.  Kirsh VA, Hayes RB, Mayne ST, Chatterjee N, Subar AF, Di-

xon LB, et al. PLCO Trial. Supplemental and dietary vitamin E, 

beta-carotene, and vitamin C intakes and prostate cancer risk. 

J Natl Cancer Inst. 2006:98;245-54.