U rga nch davlat u n IV er siteti kimyo kafedrasi Qo‘lyozma huquqida

I bob bo’yicha xulosa
Adabiyotlar tahlilidan ipak qurti pillasidan ipak tolasi olish jarayonida
tolaning 20% ga yaqini ipak chiqindi tolalari hosil bo‘lishi aniqlandi. Ipak tolasi
strukturasi va kimyoviy tarkibi, fizik-kimyoviy xossalari adabiyotlar o‘rganildi.
50

---

Ipak tolasidan fibroin tolasini olish bo‘yicha L.A.Safonova, Hao Zhang,

Ling Li, I.I.Agapov, D.B.Taxtaganova va boshqalarning ishlari o ‘rganildi. Fibroin
tolasidan GF olish bo‘yicha D.B.Taxtaganova, N.I.Semyenov, A.M.Karpov,
R.X.Ochilova ishlari o‘rganildi.
Adabiyotlarni o‘rganish davomida fibroin tolasi va GF ning metall ionlarini
sorbsiyalash xossasi kam o‘rganilganiligi aniqlandi.
Polimer-metall komplekslarni olinishi va ularni xossalari bo’yicha
N.T.Zokirova, R.S.Tillaev, X.I.Akbarov, B.U.Umarov tadqiqot ishlari tahlil qilib
chiqildi. Polimer-metall komplekslarni bo‘yicha adabiyotlarni o‘rganish davomida
fibroinning polimer-metall kompleks birikmalari kam o ‘rganilganligi aniqlandi.
Adabiyotlardan M.D.Mixaylov, M.Y.Koroleva, Lan Jia,
Li Guo,
L.G.Kolyada,
T.V.Sharipov,
S.E.Sergeevna,
J.Ibraeva,
M.Y.Koroleva va
boshqalarning mis va kumush nanozarrachalarini sintezlash usulari tahlil qilinib,
o ‘rganib chiqildi. O ‘rganilgan adabiyotlarda fibroin asosida nanozarralarni olish
kam o ‘rganilganligi aniqlandi.
51

---

II ВОВ. ТАЛИБА QISMI
2.1. Reaktivlar, qurilmalar, tahlil va tadqiqot usullari
Tadqiqotlarni amalga oshirish uchun “Xorazm ipaki” MChJ korxonasining
ipak chiqindi tolalaridan foydalanildi. Tajribalarni amalga oshirishda 250ml
kolbalar, 500 ml li stakan, qizdirgich, shisha tayoqcha, suv xammomi, qog’oz filtr,
2 ta Petriy chashkasi, quritgich shkaf, rotorli aralashtirgich elektron tarozi.
Pilla va ipak chiqindi tolasidagi fibroin va seritsin miqdorini aniqlash uchun
tola 1% K2CO3 (yoki Na2CO3) eritmasida qaynatiladi, bunda seritsin eritmaga erib
chiqadi. Fibroin esa erimaydi. Tolada K2CO3 (yoki Na2CO3) qolmaguncha
distillangan suv bilan yuvildi. Yuvilgan tolani massasi o ‘zgarmay qolgunicha
quritgich shkafda quritiladi va massasi aniqlandi.
Ipak fibroinidan gidrolizlangan fibroin olishda vanna modulida [18,21]
metodlari asosida olib, boriladi. Gidrolizlovchi agent sifatida HCl va KOH ning
3% li eritmalaridan foydalanildi [47].
Ipak fibroinidan gidrolizlangan fibroin olishda vanna modulida O ‘YCh nurli
(v=2450MGs) pechda olib boriladi. Gidroliz jarayoni HCl va KOH ning 3% li
eritmalarida, har xil quvvatli nurlar ta’sirida olib borildi.
Ipak chiqindi tolasidan olingan gidrolizalangan fibroin zarralarining
o ‘lchamlarini aniqlash uchun USB mikroskopi-Optika_B-150 DBR optik va SEM-
mikroskoplari, yordamida olingan ta ’svirlardan foydalaniladi. Olingan ta ’svirdagi
35— 37 ta zarrachalarning o ‘lchamlari aniqlanib, o ‘rta arifmetik qiymati bilan
o ‘rtacha o ‘lcham aniqlandi.
Gidrolizlanagan fibroinnig metall ionlarini sorbsiyalash darajasini aniqlash
uchun metall ionlarining eritmadagi konsentrasiyasini o ‘zgarishiga qarab
aniqlandi.
G
= (Q - C 2) • V • E
ff)
so rb en t
G— sorbsiyalash darajasi C— metall ionining normal konsentrasiyasi V— eritma
hajmi E— metall ioning ekvivalenti
52

---

Eritmadagi metall ionlarining konsentrasiyalari fotometrik usulda KFK-3,

SPECORD® 50 spektrofotometr qurilmalarida aniqlandi.
Sorbsiyalash xossasini aniqlash uchun eritmaning har xil konsentrasiyalarida
va turli haroratlarda olib borildi.
Gidrolizlangan fibroin asosida nanomis va nanokumush olish uchun [36,41]
metodlaridan foydalanildi.