Udk 339. 1(075. 8) I. S. Tuxliyev, A. B. Bektemirov, Z. I. Usmanova ‘Turizmda strategik marketing’: O„quv qo„llanma – S.: Samisi, 2010 – 138 b

4.3. Bozor islohotlarini ikkinchi bosqichidagi ustuvor yo„nalishlar

Bozor islohotlarini ikkinchi ikkinchi bosqichi — bu qonuniyatli va bizning bosh strategiyamizdan mantiqan kelib chiqadigan taraqqiyot va yangilanish yo’lidan olg’a tomon ilgarilab borish davridir. Bu jamiyatimiz iqtisodiy va ijtimoiy hayotining hamma tomonlarini isloh qilish jarayonini keng qamrab olish davridir. Bu yanada chuqur tarkibiy va tashkiliy o’zgarishlar, yetuk bozor munosabatlarini va ishlab chiqarish vositalarining haqiqiy mulkdorlari qatlamini shakllantirish davridir.
Ikkinchi bosqich bozor tizimlarining shakllanishi tugallanadigan davr bo’lib, soliq, moliya va pul-kredit siyosatini yanada takomillashtirishni, butun tashqi iqtisodiy faoliyatni erkinlashtirishni ko’zda tutadi. U yosh davlatimizning iqtisodiy tizimini mustahkamlashga, iqtisodiy mustaqillikka erishishga hamda milliy valyutaning muomalasi va ichki almashinuvi barqarorligini ta‘minlashga yo’naltirilgan. Bu shundan keyingi bosqichlarda investitsiya faoliyatini kuchaytirish, chuqur tarkibiy o’zgarishlarni amalga oshirish va shuning negizida iqtisodiy o’sishni ta‘minlash hamda jahon iqtisodiy tizimiga keng miqyosda qo’shilish, unda o’z mavqelarini mustahkamlash uchun mustahkam negiz yaratiladigan davrdir.
Iqtisodiy islohotlarning ikkinchi bosqichi maqsad-muddaolaridan kelib chiqqan holda kuch-g’ayratlarimiz va resurslarimizni safarbar etishimiz kerak bulgan asosiy vazifalar orasida quyidagilarni alohida ko’rsatib o’tmoq lozim.
Birinchi va, ehtimolki, asosiy vazifa davlat mulklarini xususiylashtirish sohsida boshlangan ishni oxiriga yetkazishdan iborat.
Bu ishning asosiy mohiyati mulklarni chinakam mulkdorlar qo’liga topshirishni tezlashtirishdan, ularning egalarida haqiqiy xo’ja-yinlik tuyg’usini shakllantirishdan iborat.
Davlat mulkini xususiylashtirish, tadbirkorlik faoliyatini keng qo’llabquvvatlash, kichik xususiy korxonalar tashkil qilishni rag’bat-lantirish hisobiga ijtimoiy ishlab chiqarishda davlatga qarashli bo’lmagan sektorning ulushini oshirish zarur.
Isloh qilishning hozirgi bosqichidagi ikkinchi eng mux;im vazifa — ishlab chiqarishning pasayishiga barham berish va makroiqtisodiy barqarorlikni ta‘minlash, ham korxonalar, tarmoqlarning, ham umuman davlatning iqtisodiy va moliyaviy barqarorligiga erishishdan iborat.
Bu esa ishlab chiqarishni barqarorlashtirish va yuksaltirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratishni, ishlab chiqarish faoliyatini rag’batlantirishni nazarda tutadi. Shu narsani aniq-ravshan anglab olish zarur o’z ishlab chiqarishimizni tiklab olmay va iqtisodiyotni yuksaltirmay turib, sivilizatsiyalashgan bozor sari amalda ilgarilab borish, o’z mustaqilligini, suverenitetini iqtisodiy jihatdan himoya qilib qolish, O’zbekistonning ko’p millionli aholisi uchun ishonchli ijtimoiy kafolatlarni vujudga keltirish va munosib turmush darajasini ta‘minlash mumkin emas.
Uchinchi muhim vazifa — milliy valyuta so’mni yana ham mustahkamlashdan iborat.
Iqdisodiyot barqarorligining o’ziga xos ko’rsatkichi, belgilangan islohotlarni muvaffaqiyatli amalga, oshirishning asosiy mezoni bo’lgan o’z valyutamizni mustaxkamlash mamlakatimizda amalga oshirilayotgan iqdisodiy islohotlarninggina emas, balki ijtimoiy islohotlarning ham eng ustuvor yo’nalishidir. qachon milliy valyuta kuchli va obruli bo’lsa, iqtisodiyot o’shandagina mustahkam bo’ladi.
Uning konvertatsiyasiga, qat‘iy valyutalarga erkin suratda almashtirilishiga butun choralar bilan erishmoq lozim. Bunga esa pulning qadrsizlanishiga qarshi ta‘sirchan choralarni amalga oshirish, o’zimizda iste‘mol mollari ishlab chiqarishni ko’paytirish hamda ichki bozorni shunday mollar bilan to’ldirish, korxonalarning chetga mol chiqarishini kengaytirish hisobiga valyuta zaxiralarini mustahkamlash yo’li bilan erishiladi.
To’rtinchi strategik vazifa — iqtisodiyotimiz strukturasini tubdan o’zgartirish, xom ashyo yetkazib berishdan tayyor mahsulot ishlab chiqarishga o’tish, uning sifatini va raqobatga bardoshliligini jahon bozori talablari darajasiga yetkazishdan iborat.
Bunday tarkibiy o’zgarishlarda respublika uchun eng asosiy hisoblangan tarmoqlarni, jumladan yoqilgi-energetika va g’alla komplekslarini rivojlantirishda iqtisodiy mustahillikni ta‘minlash nazarda tutilishi lozim. Shuningdek, bu o’zgarishlar respublika iqtisodiyoti uchun ustuvor hisoblangan, boy tabiiy, mineral xom- ashyo, mehnat resurslariga asoslangan hamda istiqbolda xalqaro va davlatlararo mehnat taqsimotida, jahon bozorida O’zbekistonning mustahkam o’rin egallashini kafolatlovchi ishlab chiqarishlarni ildam sur‘atlar bilan o’stirishga qaratilishi lozim. Iqtisodiyot tarkibini tubdan o’zgartirmay turib chinakam mustaqillikka erishib bo’lmaydi.
Jahon talablari darajasidagi mahsulotlarni ishlab chiqarishni kengaytirish, ularning raqobatga bardoshliligini oshirish muhim vazifa hisoblanadi. Buning uchun korxonalarni zamonaviy ilg’or texnologiya, eng yangi uskunalar, ayniqsa kichik va o’rta korxonalar uchun mo’ljallangan ixcham uskunalar bilan jihozlash talab qilinadi. Oliy Majlisning birinchi sessiyasida mazkur masalaga g’oyatda katta ahmiyat berilib, qisqa muddat ichida ichki bozorni to’ldirish uchun kerakli mahsulotlarni ishlab chiqaradigan kichik, ixcham texnologiyalarni joriy QILISH konsepsiyasini va milliy dasturini ishlab chiqish zarurligi g’oyasi ilgari surildi.
Prezident Islom Karimovning O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi, Vazirlar Mahkamasi va Prizident Devoning O’zbekiston musataqalligining 16 yilligiga bag’ishlangan qo’shma majlisdagi ma‘ruzasida ta‘kidlanganidek Respublikamizning bosib o’tgan mustaqil taraqqiyot yo’li va oldimizda turgan vaziflarning ma‘nomohiyati va ahamiyati haqida so’z yuritganda, bu yo’lni alohida ikki darajaga ajratish to’g’ri bo’ladi. Hech shubhasiz, bu davrlarning har biri mamlakatimiz tarixida o’ziga xos va o’ziga mos muhim o’rnini egallaydi.
Bugun 16 yil mobaynida boshimizdan kechirgan kunlar, haftalar, oylarni ana shu nuqtai nazardan baxolar ekanmiz, qat‘iy ishonch bilan aytish mumkinki, o’tish davri va milliy davlatchilik asoslarni shakllantirish bilan bog’liq birinchi galdagi islohot va o’zgarishlarni o’z ichiga olgan dastlabki bosqich – 1991 – 2000 mamlakatimiz va xalqimiz hayotida ulkan iz qoldirgan o‘tish davri tom ma’noda tarixiy ahamiyatga ega bo‘lgan davr bo‘ldi.