Uluslararasi sempozyumu
Yüklə 26,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
209 Babak JAVANSHIR “Afandi’ning Beş Hotini (Efendi’nin Beş Hatunu)” filmleri, “Hoja Nasrid- din” operası, “Nasriddin Afandi” müzikal komedisi yapılmıştır. 28 Türkistan (Orta Asya) 29 Türkleri arasında Nasrettin Hoca’nın Horasanlı ve Buharalı olduğu hakkında söylentiler egemendir. Nasrettin Hoca’nın Ho-
tıdan dolayı ortaya çıkmış bir görüştür. 30 Buharalı olduğuyla ilgili Özbekis- tan-Türk yazınında yer alan görüşler ise Nasrettin Hoca’nın Emir Timur’la ilişkilendirilmesinden kaynaklanmaktadır. 31
Nasrettin Hoca, tüm dünya Türklerinin mizah anlayışının ve zekâsının sembolüdür. Bu sebeple de her çağda yeniden ortaya çıkmakta, kendisine ait olmayan fıkralar bile onun adı ile nakledilmektedir. Onun hikâyeleri hikmet ve ibret dolu olup, zamanla atasözü haline gelmiştir. Her biri keskin bir zekâ ve doğru işleyen bir aklın ürünüdür. Diğer mitolojik ve folklorik örneklerde olduğu gibi güldürü karakterleri o cümleden Nasrettin Hoca ve fıkralarının da Türk kültürünün her döneminde var olduğunu, zaman ve mekân koşulları- nın etkisiyle farklı adlarla güncellendiğini görmekteyiz. Güldürü karakterleri- nin kimi yerde Nasrettin Hoca, kimi yerlerde ise Temel, Birbal/Bilbal, Aldar
ile tartışıyorlardı. Bunların içinde Türk üzüm, Fars engur, Arap ineb ve Rum ise istafil yemek istemektedir. Anlaşamayan dört arkadaş sonunda ayrılarak her birisi kendi istediğini pazardan alıp sofraya getirir. Bu sırada aslında hepsi aynı meyvenin değişik dört dildeki adlarını fark ediyorlar. Nitekim güldürü karakterlerinin birçoğunda olduğu gibi karakter adı değişik olsa da, karakter- ler Mevlana’nın hikâyesinde olduğu gibi tek kişi veya karakterdirler. 28
Yoldaşeva F., O’zbek Ḫalⱪ Latifalarinda Nasriddin Afandi Obrzi, Taşkent, 1979. 29
Siyasi literatüre tarihi Türkistan coğrafi adının yerine yerleştirilen “Orta Asya” kavramının kullanımı tarihsel gerçeklerle bağdaşmamakta ve yeni dönemlerde kullanılmaya başlanmıştır. 30
İ. Babayev - P. Efendiyev, “Azerbaycan’da Nasreddin Hoca Fıkraları ile İlgili Çalışmalar”, Nasrettin Hoca Dünyası, Ankara, 1996, s. 33-36. 31 T. Cabbarov, “Türkistan Menbalarına Göre Nasreddin Hoca”, Nasrettin Hoca Dünyası, Ankara, 1996, s. 45-49. 210 Türk Dünyası’nın Ortak Kültürel Mı̇rası Olarak Nasrettı̇n Hoca Karakterı̇ ve Fıkraları Kaynaklar Abdulaziz M. Avadallah - Sait Uylaş, “Fıkra Türünün Arap ve Türk Ede- biyatlarındaki Yeri”, Atatürk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Abraham Yaari, Catalogue of Judeo-Spanish Books in The Jewish Natio- nal and University Library, Jerusalem Special Supplement to “Kirjath Sep- her”, Cilt: X, Kudüs, 1934. Agah Sırrı Levent, Türk Edebiyatı Tarihi, Cilt: I, Türk Tarih Kurumu Ya- yınları, Ankara, 1973. Ebu’l-Atâhiyye, Divan, Haz. Şükrî Faysal, Dımaşk, 1965. el-Âbî, Nasru’d-Devr fi’l-Muhâdarât, Mısır. el-Cahız, El-Cahız ve Türklerin Faziletleri, 2. bs., İSAR, İstanbul, 2002. el-Cahiz, el-Kavl fi’l-Biğâl, ed. Charles Pellat, Kahire, 1955. Evliya Çelebi, Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, Topkapı Sarayı Bağdat 305 Yazmasının Transkripsiyonu-Dizini, Haz. Seyit Ali Kahraman - Yücel Dağlı, Cilt: 3, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1999. Franz Rozenthal, Erken İslam’da Mizah, çev. Ahmet Aslan, İris Yayınları, İstanbul, 1977. F. Yoldaşeva, O’zbek Ḫalⱪ Latifalarinda Nasriddin Afandi Obrazi, Taş- kent, 1979. Hasan Orazayev, “Kumuklarda Molla Nasreddin”, V. Milletlerarası Türk
lığı, Ankara, [s. 176-180]. Hudud al-Alem: The Regions of the World a Persian Geography, Transl. Ed. Vladimir Fedorov Minorsky; ed. Fuat Sezgin, Institut für Geschichte der Arabisch-Islamischen Wissenschaften, London, 1993.
A. Duman - M. Ağarı, İstanbul 2008. İ. Babayev - P. Efendiyev, “Azerbaycan’da Nasreddin Hoca Fıkraları ile İlgili Çalışmalar”, Nasrettin Hoca Dünyası, Ankara, 1996. İbn Hurdazbih, Yollar ve Ülkeler Kitabı (el-Mesalik ve’l-Memalik), çev. Murat Ağarı, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2008. İbnu’l-Nedîm, el-Fihrist, Kahire, 1348.
211 Babak JAVANSHIR Kazak Edebieti, Entsiklopediyalık Anıktamalık, Aruna Ltd. JŞS, Almatı, 2010.
M. Acaroğlu, “Nasrettin Hoca’nın İkiz Kardeşleri, Bunlar Arasındaki Ben- zerlikler ve Ayrılıklar”, I. Milletlerarası Nasreddin Hoca Sempozyumu Bildi- rileri, Kültür Bakanlığı, 15-17 Mayıs 1989. Mecdu’d-dîn Muhammed b. Ya’kûb el-Fîrûzâbâdî, el-Kâmûsu’l-Muhît, Cilt: IV, Beyrut. Mikail Bayram, “Ahi Evren Kimdir? (Gerçek Şahsiyeti ve Eserleri)”, Di- yanet Dergisi, Cilt: XVII, Sayı: 1, Ocak/Şubat 1978. Mikail Bayram, Tarihin Işığında Nasreddin Hoca ve Ahi Evren, Bayrak Mat. Ltd. Şt. İst. İstanbul, 2001. Murat Ağarı, İslam Coğrafyacılığı ve Müslüman Coğrafyacılar, Kitebevi Yayınları, İstanbul, 2002. Nail Tan, Çocuklarımıza Folklor Hazinemizden Seçmeler, Kültür Bakanlı- ğı Yayınları, Ankara, 1986. Nükhet Tör, “Nasreddin Hoca”, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyat Bölümü, Türkiye, Türkler Ansiklopedisi, Cilt: VII, Ortaçağ, ed. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca, Yeni Türkiye Yayınları, An- kara, 2002. Pertev Naili Boratav, Nasreddin Hoca, Edebiyatçılar Derneği Yayınları, Ankara, 1994. Saim Sakaoğlu, “Avrupalı Seyyahların Eserlerinde Nasrettin Hoca”, Türk Folkloru, Cilt: 1, K. B. Mifat Yay. 1981. Şükrü Kurgan, “Nasrettin Hoca Fıkralarında Türk Halk Yaşayışının İzle- ri”, Türk Dili Dergisi, Cilt: XIX, Sayı: 207. Şükrü Kurgan, “Türk Mizahında Nasrettin Hoca”, Ilgaz Dergisi, Sayı: 4, Ağustos 1965. T. Cabbarov, “Türkistan Menbalarına Göre Nasreddin Hoca”, Nasrettin Hoca Dünyası, Ankara, 1996. Ufuk Tavkul, Kafkaslarda Nasreddin Hoca “Sovyet İdeolojisi Açısından Karaçay Folklorundaki Nasra Hoca Fıkralarının Sosyo-Kültürel Tahlili”, I.
Yüklə 26,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|