Uluslararasi sempozyumu

196 Kafkaslar’dan Sürgün Bı̇r Toplumun Bı̇tmeyen Göçü

bölgelerinde yavaş yavaş gelenekler transformasyona uğramaktadır (Aslan, 

1995).

Sonuç ve Değerlendirme:

Uzun yıllar uluslararası göçmen olarak yaşayan Ahıska Türkleri, Türki-

ye’de de yakaladıkları ekonomik olanakların peşinden ilden ile göç etmek-

tedirler. 

Türkiye’deki Ahıska Türkleri için yaşam süreci üç bölümden oluşmakta-

dır:

 

(i) 1944 Aralık sürgününe kadar,

 

(ii) ikincisi 1944’den 1991’e kadar olan 

yaşam ve (iii) Türkiye’ye göç ile başlayan yaşam.

 

Her aşamada bir mekânsal 

deneyim, bir etken, bir yeni sosyal ve kültürel yaşam deneyimi. Bu örnekler 

nadiren görülmektedir

. 

Bu gelişmelerin sonucunda dış müdahaleden çekinen 

bir topluluk olarak, Ahıskalılar için dünya ikiye bölündü:

 

trajedimize acıyan-

lar (Anadolu) ve ilgisiz kalanlar (Ötekiler).

 

Bu düşünce tarzı tüm tanınmamış 

uluslarda görülmektedir.

 

Her etnik grup, kendi mantalitesinde dünyanın coğ-

rafi şeklini çizer:

 

yanımda olanlar ve beni anlamayanlar.

 

Ahıskalarda da bu 

düşünce mekânsal boyutta kendini gösterdi ve Türkiye’yi hem manevi destek 

hem de ekonomik sorunlarına çözüm bulmak için seçmişlerdi.

Ahıskalılar dünyanın pek çok yerinde olduğu gibi, Türkiye’ye de kitlesel 

olarak göç ettiklerinden toplumsal adaptasyonda güçlük çekmişlerdir. Ahıs-

kalılar pek çok özelliği ile Anadolu halkına benzemekle birlikte farklı giyim, 

şive ve çalışma alışkanlıkları ile gözle görülür bir farkla ayırt edilebilirler. 

Bunların Türkiye toplumuna uyum aşamasında çok başarılı olduklarını söy-

leyemeyiz. Uzun süre güvensiz ortamlarda ve sürgün olarak yaşayan bu hal-

kın toplumsal güven duygusu tam olarak sağlanmamıştır. Kendi halkı dışında 

insanlarla ilişkilerde tedbirli olma hali görülmektedir. Türkçe konuşmalarına 

rağmen okuma ve yazma becerileri zayıftır. 

Sonuç olarak Ahıskalılar geleneklerini koruyan, folkloru gelişmiş, kendi 

içinde evlenen, manevi yaşamını sürdüren, bir nevi yaşayan toplumun dışında 

kalan ve kendi manevi yasaları ile hareket eden kapalı bir toplumdur.

Kaynaklar

Andrews, P. A. 1989. Ethnic Groups in the Republic of Turkey, Reichert, 

Wiesbaden, s. 130.

Aslan, K. 1995. Ahıska Türkleri: Dünü, Bugünü ve Yarını, ATKD Yayın-

ları, Ankara.

---

197

Aydın İBRAHİMOV / Selver ÖZÖZEN KAHRAMAN 

Avşar, Z., Tunçalp, Z.S. 1995. Sürgünde 50. Yıl Ahıska Türkleri, TBMM 

Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu, No: 73. Ankara.

 Aydıngün, A., Harding, Ç.B., Hoover, M., Kuznetsov, I. and Swerdlow, S. 

2006. Meskhetian Turks, Ed. Donald A. Ranard, Culture Profile No. 20. CAL 

Pub. Washington.

Chervonnaya,  S.  1998.  The  Problem  of  the  Repatriation  of  the  Mesk-

het-Turks, Appendix to the Fact-Finding Mission of the FUEN (Federal Uni-

on of European Nationalities) delegation to Georgia, http://arts.uwaterloo.ca/

MINELRES/min/meskh/FUEN_Meskh.htm

Dominova, İ.G. 2007. Krasnodar Eyaletinde Ahıska Türkleri, Araştırma, 

Bilgi ve Metodik Materyaller, Derleyen: M.V. Savva, Yurrts Yayınları, Kras-

nodar.

Gazigil, İ. 2006. Bir Göç Hikâyesi: Bir Ahıskalının Göç Öyküsü, Ulusla-

rarası Göç Sempozyumu, 8-11 Aralık 2005, İstanbul. 

Gurbanov, Ş. 1990. Mesheti Türkleri, Diderginler, Bakı.

Kalafat, Y. ve Ağacan, K. 2004. Güney Kafkasya Barışının Sağlanmasında 

Anahtar Etnisite: Ahıskalılar, Avrasya Dosyası, Cilt: 10, S: 1, s. 187-197.

Muhtaroğlu, V. 1993. Bir Türk Boyunun Yürekler Yakan Göç Destanı, Türk 

Yurdu.

Rafatov, İ. 1996. Mesheti’ye ve Meshtiler (Meshetiye-i Meshi), İlim Yayı-

nevi, Bişkek. 

Seferov,  R.  ve  Akış,  A.  2008.  Sovyet  Döneminden  Günümüze  Ahıska 

Türklerinin Yaşadıkları Coğrafyaya Göçlerle Birlikte Genel Bir Bakış, Türki-

yat Araştırmaları Dergisi, 393-411.

Taşdemir, T. 2005. Türkiye’nin Kafkasya Politikasında Ahıska ve Sürgün 

Halk Ahıskalılar, IQ Yayınları, İstanbul.

Tsutsiyev, A. A. 2006. Kafkasların Etno-Siyasi Tarihi Atlası,  Moskova 

Avrupa Yayınevi, Moskova.

Zeyrek, Y.  2001.  Ahıska  Türkleri  ve Ahıska  Bölgesi,  http://www.ahiska.

org.tr/kitap_muhteviyat/ahiska%20bolgesi%20ve%20ahiska%20turkleri.pdf

3835 Sayı ve 02.07.1992 Tarihli Kanun, http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/

html/828.html 

  

---

---

Türk Dünyası’nın Ortak Kültürel Mı̇rası Olarak 

 Nasrettı̇n Hoca Karakterı̇ ve Fıkraları

Babak JAVANSHIR

1

         

Gı̇rı̇ş

“Türk Dünyası” her ne kadar modern dönemde yeni bir siyasi kavram ola-

rak kullanılsa da söz konusu kavramın benzeri ifadelerle tarihsel metinlerde 

de yer aldığını görmekteyiz. Dolayısıyla günümüzde “Türk Dünyası” kav-

ramının arkasındaki uzun tarihsel sürecin olduğunu özellikle vurgulamamız 

gerekmektedir. Bu kavram Yunan ve Roma kaynaklarında “İskitya” adı ile 

karşılık bulsa da, ilk İslam coğrafyacılarında (IX. yüzyıldan itibaren) geniş 

“Türk Coğrafyası” veya “Türk Toprakları” biçiminde kendi yansımasını bul-

muştur. Eski İslam coğrafyacıları bu alan ile ilgili aşağı yukarı biri birileriyle 

örtüşen bilgilere yer vermekte ve onlara göre eski dünyasın en geniş kısmını 

Türk  toprakları  oluşturmaktadır. Avrupalılar  ise  XI.  yüzyıldan  itibaren  söz 

konusu geniş coğrafyayı “Turcia” (Türkiye) biçiminde adlandırmışlardır. Bu 

geniş coğrafi alan söz konusu zaman diliminde bilinen dünyanın (Asya, Av-

rupa ve Afrika) yaklaşık 1/3’ni oluşturmaktadır. 

Babilliler ve Greklerde olduğu gibi ilk dönem İslam coğrafyacıları da bir 

merkezi  ve  yedi  iklimli  olan  dünya  anlayışını  benimsemişlerdir.

2

  Değişik 

Müslüman coğrafyacılarına göre üçüncü, dördüncü, beşinci bazen de altın-

cı  ve  yedinci  iklimlerden  oluşan  geniş  “doğu  bölgesi”,  Türklerin  yaşadığı 

iklimlerdi.

3

 Anonim eser olan “Hududü’l-Âlem”e göre, “Dünyanın meskûn 

toprakları 51 memleketten ibarettir.

4

 Hududü’l-Âlem müellifi, söz konusu 51 

ülkenin yaklaşık 20’den fazlasının Türk ülkesi olduğunu belirtmektedir.

5

 

Bütün bunlar modern dönemde siyasi-kültürel olarak kullanılmaya başla-

yan “Türk Dünyası” kavramının derin tarihi köklere dayandığını açıkça bize 

göstermektedir. 

1  Yrd. Doç. Dr. Yeditepe Üniversitesi

2  İbn Hurdazbih, Yollar ve Ülkeler Kitabı (el-Mesalik ve’l-Memalik), çev. Murat Ağarı, 

Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2008, s. 19-20. 

3  Murat  Ağarı,  İslam  Coğrafyacılığı  ve  Müslüman  Coğrafyacılar,  Kitebevi  Yayınları, 

İstanbul, 2002, s. 270 vb.

4  Hudud  al-Alem:  the  Regions  of  the  World  a  Persian  Geography,  transl.  ed. Vladimir 

Fedorov  Minorsky,  ed.  Fuat  Sezgin,  Institut  für  Geschichte  der  Arabisch-Islamischen 

Wissenschaften, London, 1993, s. 83.

5  Hududü’l-alem Mine’l-Meşrik ile’l-Mağrib, Yay. Haz. V. Minorsky, çev. A. Duman - M. 

Ağarı, İstanbul, 2008, s. 48-55.

---