International Symposium on Turkish-Islamic Culture in Sinop From Past to Present / 5-7 October 2018
84
SİNOP’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE İNŞA EDİLMİŞ CAMİLER
Eyüp NEFES
*
Öz
Karadeniz Bölgesi kıyı şeridinde önemli sayılabilecek bir ahşap cami geleneği fark edilmektedir.
Denize paralel uzanan sıra dağların üzerindeki büyük ormanların bölgedeki ahşap camii gelene-
ğinin oluşmasına katkı sağladığı söylenebilir. Karadeniz Bölgesindeki ahşap mimari konusunda
çalışan ilk araştırmacılardan biri olan Ekrem Hakkı Ayverdi, Batı Karadeniz bölgesindeki ahşap
camileri candı (çantı) camiler başlığıyla ele almış ve hemen hiçbir literatürde yer verilmeyen fakat
oldukça kıymetli birer kültür mirası olan ve çeşitli nedenlerle sürekli yok edilen bu camilerin
araştırılarak sanat değerlerinin ortaya çıkarılması gerektiğini ifade etmiştir. Çantı, yontulmamış
ya da kereste haline getirilmiş uzun ahşap perdelerin geçmeler aracılığıyla birbiri üstüne oturtul-
ması (yığma olarak) tekniğiyle oluşturulan bir yapım tekniğidir. Bu yapım tekniğinde genellikle
köşelere gelen uçlar oyulur ve bu suretle ahşap perdeler birbirine geçmelerle köşelerde bağlanır.
Ormanlık alanın bol olduğu Türkiye’de dâhil hemen her ülkede görülen bu yapım tekniği ülke-
mizde daha çok Karadeniz bölgesindeki yapılarda görülür. Araştırmamıza konu Sinop ve ilçele-
rinde çantı tekniğinde inşa edilmiş 23 ahşap cami tespit ettik. Söz konusu camiler şunlardır: Mer-
kez Şamlıoğlu Köyü Camii; Ayancık Avdullu Köyü Camii, Babaköy Camii, Belpınar Köyü Ca-
mii, Tepecik Köyü Camii, Dedeağaç Köyü Camii, Akören Köyü Camii, Kurtköy Büyükçakır Ma-
hallesi Camii, Kurtköy Merkez Camii; Boyabat Doğrul Köyü Camii, Killik Köyü Camii, Dereçatı
Köyü Camii, Dereçatı Pazaryeri Camii; Dikmen Karakoyun Köyü Sarıyer Mahallesi Camii, İç-
mesuyu Mahallesi Camii; Durağan Köseli Köyü Camii, Ortaköy Köyü Camii, Alpuğan Köyü
Tekir Yaylası Camii, Gerze Pirahmet Köyü Camii ile Saraydüzü Çalpınar Köyü Camii. Bildiri-
mizde bu camilerle ilgili bilgiler verilecek ve çantı camiler arasındaki yerleri izah edilmeye çalı-
şılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sinop, Ahşap, Çantı camiler.
*
Doç. Dr., Ondokuz Mayıs Üniversitesi, eyupnefes@hotmail.com
Uluslararası Geçmişten Günümüze Sinop’ta Türk-İslam Kültürü Sempozyumu / 5-7 Ekim 2018
85
The Mosques Built with Canti Teacnique in Sinop
Abstract
There is a tradition of wooden mosque construction which can be considered as important in the
coastal area of the Black Sea Region. It can be said that the large forests on the mountains that
run parallel to the sea contributed to the formation of the wooden mosque tradition. Ekrem
Mehmet Ayverdi, who is one of the first researchers on wooden mosques in the Black Sea Region
underestimated the wooden mosques in the Western Black Sea region under the heading of the
candi mosques and he stated that these artifacts, which are not mentioned in almost any literature
but which are very precious cultural heritage and which are constantly destroyed for various rea-
sons, should be investigated and artistic values should be revealed. Canti is a construction tech-
nique that is made by putting long wooden curtains that are not chipped or made into lumber onto
each other through passages. In this construction technique, the ends which are usually corners
are carved and the wooden curtains are connected at the corners by interlocking. This construction
technique, which is seen in almost every country where the forest area is abundant, is mostly seen
in the structures in the Black Sea region in our country. We have identified 23 wooden mosques
built on canti technology in Sinop and its districts. These mosques are: Center Şamlıoğlu Village
Mosque; Ayancık Avdullu Village Mosque, Babaköy Mosque, Belpınar Village Mosque, Tepecik
Village Mosque, Dedeağaç Village Mosque, Akören Village Mosque, Kurtköy Büyükçakır Dist-
rict Mosque, Kurtköy Center Mosque; Boyabat Doğrul Village Mosque, Killik Village Mosque,
Dereçatı Village Mosque, Dereçatı Pazaryeri Mosque; Dikmen Karakoyun Village Sarıyer Dist-
rict Mosque, İçmesuyu District Mosque; Durağan Köseli Village Mosque, Ortaköy Village
Mosque, Alpuğan Village Tekir Plateau Mosque, Gerze Pirahmet Village Mosque and Saraydüzü
Çalpınar Village Mosque. In this paper we will give information about these mosques and try to
explain the places between canti mosques.
Keywords: Sinop, Wooden, Candi Mosques.
International Symposium on Turkish-Islamic Culture in Sinop From Past to Present / 5-7 October 2018
86
SİNOP PERVANEOĞULLARI BEYLİĞİ DÖNEMİ SÛFÎLERİNDEN
MÜEYYİDÜDDİN EL-CENDÎ’NİN (691/1292) ÖRNEK İNSAN ANLAYIŞI
İsa AKALIN
Öz
Türk – İslâm düşünce tarihinde örnek insan ve güzel ahlâk anlayışı, Kur’ân-ı Kerîm âyetleri ve
Hz. Peygamber’in (sav) hadîsleri çerçevesinde ortaya konmuştur. Kur’ân-ı Kerîm’de Hz. Pey-
gamber’in örnek insan oluşu ve güzel ahlâkı “üsve-i hasene” “en güzel bir örnek” olarak betim-
lenmekte; Hz. Peygamber’in “ben güzel ahlâkı tamamlamak için gönderildim” hadîsi de bunu
vurgulamaktadır. Muhyiddin İbnü’l-Arabî’nin (638/1240) ve Sadreddin Konevî’nin (673/1274)
önderliğini yaptıkları ve tasavvuf tarihinde Ekberîlik olarak adlandırılan meşrebin önemi bir diğer
ismi, aynı zamanda Fusûsu’l-Hikem’in ilk şârihi olan, Ebû Abdillâh Müeyyidüddîn b. Mahmûd
b. Sâid el-Cendî’dir (691/1292). Türkistan’ın Cend şehrinde doğan el-Cendî, seyru sülûkünü Sad-
reddin Konevî’nin yanında tamamladıktan sonra Bağdat’a, ardından Pervâneoğulları’nın hâkimi-
yeti altında bulunan Sinop’a gelmiş ve Nefhatü’r-rûh, adlı eserini burada Farsça olarak kaleme
almıştır. Müeyyidüddîn el-Cendî’nin, Hz. Peygamber’in (sav) Sünnet’ine / hadîslerine bakış açı-
sını Nefhatü’r-Rûh adlı eserinde açıkça görmek mümkündür. el-Cendî, Nefhatü’r-Rûh’ta konuları
âyet ve hadîslerle izah etmiştir. el-Cendî, istişhâd için kullandığı hadîsleri senedsiz olarak ve kay-
naklarına işaret etmeksizin vermektedir. el-Cendî, Nefhatü’r-Rûh’ta tasavvufun temel meselele-
rinin ardından iyi ve kötü davranışlar, iyi ve kötü ahlâkî özellikler, kalp dil ve diğer vücut organ-
larının görevlerini, insanın olgunlaşma sürecini ele almış ve özlü nasihat ve tavsiyelerde bulun-
muştur.
Anahtar Kelimeler:
el-Cendî,
Nefhatü’r-Rûh,
Sinop,
Pervâneoğulları, Örnek insan,
Güzel ahlâk.
Dr. Öğr. Üyesi, Akdeniz Üniversitesi, isaakalin@hotmail.com
Dostları ilə paylaş: |