165
Mexanik mustahkamligi past bo‘lgani sababli sath o‘lchagich shishalarni uzunligi 0.5
m ortiq bo‘lmaydi.
SHuning uchun, rezervuarlarda sathni o‘lchash uchun ular bir – birini to‘ldirib
maqsadida bir nechta sath o‘lchagich shishalar o‘rnatiladi. Sath o‘lchagich shishalar 3
MPa bosimgacha va 300
0
S haroratgacha qo‘llaniladi. Sathni sath o‘lchagich
shishalar bilan o‘lchashning absalyut xatosi ±(1 – 2) mm.
Qoida bo‘yicha qaerda inson kuzatiyotgan qurilmalarda qo‘llaniladi. YAna bir
qator texnik chegarashlar bor. Sarfo‘lchagich shishalar 3Mpa gacha va 300° gacha
haroratlarda qo‘llaniladi.
5.3-§. QALQOVICHLI SATH O‘LCHAGICHLARI
Bu asboblar bilan idishdagi suyuqlik sathi o‘lchanadi. Asbobning sezgir
elementi — qalqovich suyuqlik sirtida qalqib turadi (5.2-rasmda) va suyuqlik sathi
baland-ligidagi o‘rni unga ta’sir qiladigan kuchlar muvozanatiga bog‘liq bo‘ladi.
Arximed qonuniga muvofiq, qalqovich og‘irligi
uning
suyuqlikka
botgan
hajmidagi
suyuqlik
og‘irligiga teng bo‘ladi. Undan tashqari, qalqovichni
o‘rab olgan suyuqlik ustidagi muhit havo bo‘lmay,
zichligi
r
0
ga teng bo‘lgan modda bo‘lsa, unda
qalqovich hajmidagi bu modda og‘irligi ham
qalqovichni
pastga
bosadi,
uning
suyuqlikka
botishini oshiradi. Bu ikki kuchga qarshi yo‘nalgan,
qalqovichni yuqoriga ko‘taradigan kuch G‘ ni
quyidagicha hisoblash mumkin:
∫
−
+
⋅
⋅
=
x
dx
x
S
g
V
g
x
F
0
0
0
)
(
)
(
)
(
ρ
ρ
ρ
(5.1)
bu erda, r
0
— suyuqlik ustidagi muhit zichligi; g — og‘irlik kuchi tezlanishi; V — qalqovichning hajmi; r —
qalqovich botib turgan suyuqlik zichligi; x — qalqovich botgan qismning balandligi; S — qalqovichning ko‘ndalang
kesim yuzi.
Agar qalqovichning ko‘ndalang kesimi S balandligi h bo‘yicha o‘zgarmas
bo‘lsa,
x
F
1
ρ
0
d
x
h
5.2 –
расм
Dostları ilə paylaş: 
