Umumiy doc

Kulonometrik gaz analizatorlari
elektroliz vaqtida sarflangan elektr 
miqdorini o‘lchashga asoslangan. Faradey qonuniga ko‘ra, elektrolizda G miqdordagi 
modda ajralib chikishi uchun eritma orqali 
τ
vaqt mobaynida I tokni o‘tkazish zarur: 
G=M
∙∙∙τ
(96492
∙
n)
, (6.6) 
bu erda M — oksidlangan yoki tiklangan (qaytarilgan) moddaning molekulyar massasi; p — elektroliz 
jarayonida qatnashuvchi elektronlar soni
. 
Elektroliz vaqtida ajralib chiqqan modda gaz aralashmasining tahlil 
qilinayotgan komponenti bilan batamom bog‘lanadi, shu tufayli komponent 
konsentrasiyasining o‘lchovi bo‘lib o‘tayotgan tok I xizmat qiladi. Tok eritmaning 
neytrallanishi ta’minlanadigan qilib tanlanadi. 
6.7 – 
расм
.
Кондуктометрик
 
газ
 
анализаторининг
 
схемаси
.
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

203 
Kulonometrik 
gaz 
analizatorlari 
o‘lchashning 
kompensasion 
usuli 
qo‘llanilganligi tufayli o‘lchash natijalarining yuqori aniqligini ta’minlaydi, ularning 
ko‘rsatishi gazning namligiga, bosimiga, haroratiga, atrof-muhitning parametrlariga 
bog‘liq bo‘lmaydi. 
Havodagi SO
2
, H
2
S, CI
2
, O
3
larning mikrokonsentrasiyasini o‘lchashga 
mo‘ljallangan «Atmosfera 1» va «Atmosfera 2» gaz analizatorlar mavjud. 
Polyarografik gaz analizatorlari
indikatorli, taqqoslovchi va yordamchi 
elektrodlari bor uch elektrodli elektrolitik yacheyka zanjirida diffuzion tokning 
chegaraviy kuchini o‘lchashga asoslangan. O‘lchashda indikator elektrod bilan 
taqqoslash elektrodi o‘rtasidagi potensiallar farqi nazorat qilinadi, taqqoslash 
elektrodining potensiali o‘zgarmas bo‘ladi. Potensallar farqi ta’minlash blokidan 
olinadigan tayanch kuchlanish bilan taqqoslanadi. Potensiallar farqi tayanch 
kuchlanishdan uzilganida elektrodlarga beriladigan kuchlanish o‘zgaradi, buning 
natijasida potensiallar farqi bilan tayanch kuchlanishning tengligi tiklanganiga qadar 
yordamchi va indikatorli elektrodlar potensiallar farqi o‘zgaradi. Agar elektrodda 
elektr-kimyoviy jihatdan aktiv moddalar bo‘lmasa, indikatorli elektrod qutblanadi va 
o‘lchash zanjirida tok kuchi nolga teng bo‘ladi. 
YAcheykaga elektr-kimyoviy jihatdan aktiv modda kiritilsa, o‘lchash zanjirida 
tok paydo bo‘lib, uning kuchi moddalar konsentrasiyasiga mutanosib bo‘ladi. 
Kislorodni tahlil qiladigan polyarografik 
gaz analizatorining gazlardan tozalangandagi 
sxemasi 6.8- rasmda ko‘rsatilgan. 
Gaz analizatori namuna tayyorlash bloki I, 
yacheyka II, ta’minlash bloki III, potensiometr IV 
dan iborat. Indikatorli elektrod 8 va yordamchi 
elektrod 7 indikator kamerasi 6 da joylashtirilgan 
sterjenga o‘rnatilgan. Taqqoslash elektrodi 3 
kamera 5 ga zaxira elektrolit bilan birga joylashgan alohida korpus 4 da joylashgan 
va ish elektroliti bilan osh tuzidan tayyorlangan ko‘prik 12 yordamida birlashgan. 
Indikator kamerasida elektrolitning talab etilgan sathini saqlab turish uchun a va b 
6.8 – 
расм