Didaktika predmetini aniklash buyicha turli karashlar ilgari surilgan.
karashlarning turlicha bulishi didaktikaning metodologik kategoriyalarini
anik ajratilmaganligi bilan boglik.
Kupchilik olimlar ta`lim obyekt deb ukitish jarayonining maksadi,
mazmuni, konuniyatlari, metodlari va tamoyillarini kursatadilar.
Didaktika ta`limni ijtimoiy tajribani berish vositasi sifatida e`tirof
etadi. Ta`lim yordamida yoshlarni xayotga tayyorlash amalga oshiriladi.
Ta`limiy faoliyatini tashkil
etishda ukituvchi - ukuvchi, ukuvchi – ukuv
materiali, ukuvchi - boshka ukuvchilar urtasidagi munosabatlar yuzaga
keladi.
Pedagogik adabiyotlarda ulardan kaysi biri didaktika uchun asosiy
xisoblanishi kerakligi borasida xam turli fikrlar keltiriladi xamda
ukuvchining ukuv materialiga bulgan munosabati, ya`ni, bilimlarni urganish
munosabatini asosiy deb e`tirof etuvchi karashlar soni nisbatan kup.
Darxakikat,
ukish,
urganishi
ta`lim
jarayonining
ajralmas
xususiyatidir. Ta`limga psixologiya nuktai nazaridan yondashilsa,
ushbu
munosabatning ustuvorligiga shubxa kolmaydi. Birok, ta`limga pedagogik,
ya`ni, ijtimoiy tajribani berish, urgatish nuktai nazaridan karalsa faoliyat
uchun asosiy sanaluvchi munosabat – ikki shaxs (ukuvchi va ukituvchi)
urtasidagi munosabatlar yetakchi urin egallashi lozim ekanligi anglanadi.
Didaktika predmetini moxiyatini ochishga xizmat kiluvchi yana bir
karash ta`lim-tarbiya jarayonini yaxlit urganish zarurligini ilgari suradi.
Ta`limning tarbiyaviy vazifalari ukuvchining
bilimni uzlashtirishlarini
ta`minlabgina kolmay, shaxs xususiyati, uning rivojlanishi, ma`lum
ma`naviy-axlokiy sifatlarni uzlashtirishi, fe`l-atvori, xulkini tarbiyalash
uchun zarur shart-sharoitni yaratishdan iborat.
Didaktikaga ta`limning mazmunli va jarayonli
jixatlarini birgalikda
urganish xosdir. Amaliyotni kayta tashkil etish va takomillashtirish
masalalarini nazarda tutgan xolda didaktika ta`limni fakatgina urganish
obyekti sifatidagina emas, balki ilmiy asoslangan loyixalashtirish obyekti
sifatida karaydi.
Umumiy didaktikaning predmeti dars utish (ukituvchi faoliyati) va
bilim olish (ukuvchining urganish faoliyati)ning
uzaro boglikligi va
alokadorligi xisoblanadi.
Didaktikaning vazifalari kuyidagilardan iborat:
- ta`lim jarayonlari va ularni amalga oshirish shartlarini ta`riflash va
tushuntirish;
- ta`lim jarayonini yanada mukammal tashkil etish, ya`ni, ta`lim
tizimlari va texnologiyalarini ishlab chikish;
- ta`lim jarayoni uchun xos bulgan umumiy konuniyatlarni aniklash,
omillarini taxlil kilish va ta`riflash.
Didaktika nazariy va bir vaktning uzida me`yoriy-amaliy fan.
Didaktikaning ilmiy-nazariy vazifasi ta`limning mavjud jarayonlarini
urganish, uning turli jixatlari urtasidagi boglikliklar, ularning moxiyatini
ochib berish, rivojlanish tendensiyalari va kelajagini aniklashdan iboratdir.
Uzlashtirilgan nazariy bilimlar ta`lim amaliyotini yunaltirish, ta`limini
jamiyat
tomonidan
kuyilayotgan
ijtimoiy
talablarga
muvofik
takomillashtirishga imkon beradi. Ta`lim
mazmunini anglab olish, ta`lim
tamoyillari, ta`lim metod va vositalarini kullash me`yorlarini aniklash
asosida didaktika amaliy-me`yoriy xamda tashkiliy-texnologik vazifani
bajaradi.
Dostları ilə paylaş: