Urbanizatsiya, ekologiya va salomatlik, urbanizatsiyaning tarixi

Urbanizatsiyaning o’ziga xos tomonlari

• Katta bo’lmagan territoriyalarda aholining 1 km2 maydonda ko’payib ketishi va zichliganing oshib borishi;
• Shahar sharoitida aholi hayotiy ehtiyojining qo’yidagilar nisbatan ortib borishi ma’naviyat, madaniyat, o’zaro muloqot
• O’yin-kulgi, tibbiyotdan foydalanish o’zini sog’lomlashtirish, sport-fizkultura bilan shug’ullanish, bilim olish hamda turli xabarlarga qiziqishi va boshqalar.
• Hozirda, kelajakda aholining ehtiyojini qondirish maqsadida turli zarur bo’lgan inshootlarni qurish, vodoprovod, kanalizatsiya, hammom, sauna, maktab, poliklinika, zamonaviy shifoxonalar, litseylar, kollejlar va hokazolar.
• Aholi turar joylarida odamlar, ishlab chiqarish korxonalari, transport vositalarining ko’proq yig’ilib ketishidan aholiga salbiy ta’sir etuvchi omillarning paydo bo’lishi kasalliklarni keltirib chiqaradi.
• Shahar tabiiy muhitining doimo o’zgarib turishi yangi muommolarni keltirib chiqarishga sabab bo’lmoqda.

Urbanizatsiya va shovqin-suron, ekologik faktor

Urbanlashgan shaharlarda shovqin-suron juda ko’p asab kasalliklarini chaqiradi. Insonning psixologik holati yomonlashadi. Shovqin hozirgi zamon shaharlarining odamga asosiy zarar beruvchi omillaridan biri, uni ushlab, ko’rib, qo’l tekkizib bo’lmaydi. Yaponiya mamlakatining milliy hisobatida keltirilgan dalillarga qaraganda yapon xalqini eng bezovta qiladigan omil bu shovqin-surondir.
Aholi turar joylariga yaqin aeroportlar shovqinidan odam larzaga keladi. Masalan, Toshkent shahrini aeroporti shaharni ichida, aeroport atrofi hamma tomondan aholi yashaydigan territoriyalar bilan o’ralgan. Katta reaktiv samolyotlari ucha boshlayotganda, ayniqsa, ko’tarilishi vaqtida uylar zilzila bo’layotgandek titraydi. Samolyot uchib ketmaguncha ikki kishining gapi qovushmaydi, chunki bir-birini eshitmaydi.

Jahon sog’liqni saqlash tashkilotining keltirgan dalillariga qaraganda shovqin-suron oqibatida AQSH davlatining iqtisodiga keltirilgan zarar 4 mlrd. dollarni tashkil qiladi. Shovqinning balandligi 76—85 dBga yetganda ishchilarning ishlab chiqarish unumdorligi 1%ga kamayadi.