Urg'u va uning notiqlik sanatidagi ahamiyati. Pauza va pauza turlari, intonatsiya, temp va ritm

Erkin urg`uli tillarda urg`uning o`rni so`z ma’nolarini farqlash funksiyasini (fonologik vazifani) ham bajaradi, ana shu funksiyasida u aksentema hisoblanadi: замок (qulf) va замок (qal’a,qasr, saroy, qo`rg`on), парит (bug`lamoq) – парит (parvoz qilmoq) kabi. Bog`langan urg`uli tillarda bu holat juda kam uchraydi: rus tilidan o`zlashgan so`z bilan o`zbek tili so`zlari o`rtasida shunday munosabat paydo bo`lganda (atlas va atlas kabi), sifatlar ravishga ko`chganda (yangi va yangi kabi) urg`uning o`rni ma’no farqlash xususiyatiga ega bo`lishi mumkin, ammo bu xususiyat bog`langan urg`uli tillar uchun yetakchi va doimiy belgi hisoblanmaydi.

Gapning ma'noli talaffuzi uni iboralar va nutq ritmlariga to'g'ri taqsimlashni talab qiladi. Ammo oddiy izchil nutqda so'zlarga aniq bo'linish mavjud emas, shuning uchun bo'shliqlar, yozma yoki bosma matndagi so'zlarni bir-biridan ajratib turadigan oq bo'shliqlar har doim ham talaffuzdagi nutqning bo'linish ko'rsatkichi bo'lavermaydi. To'xtash belgisi yoki signali sintagma yoki gapning semantik to'liqligidir. (4)

• Gapning ma'noli talaffuzi uni iboralar va nutq ritmlariga to'g'ri taqsimlashni talab qiladi. Ammo oddiy izchil nutqda so'zlarga aniq bo'linish mavjud emas, shuning uchun bo'shliqlar, yozma yoki bosma matndagi so'zlarni bir-biridan ajratib turadigan oq bo'shliqlar har doim ham talaffuzdagi nutqning bo'linish ko'rsatkichi bo'lavermaydi. To'xtash belgisi yoki signali sintagma yoki gapning semantik to'liqligidir. (4)
• Ifodali o‘qish jarayonida so‘zlarni sintagmalarga guruhlash o‘quvchiga matnni tahlil qilishni, tinglovchilarni esa quloq orqali to‘g‘ri idrok etishini osonlashtiradi. so'zlarni guruhlarga birlashtirish gapga tovush yaxlitligi va to'liqligini beradi. Sintagmalarga bo'lingan o'qilishi mumkin bo'lgan matnni sintagmatik (ibora) urg'usi bilan idrok etish ancha osonlashadi, chunki bunday o'qish bilan gapdagi va undan keyingi matndagi barcha mantiqiy bog'lanishlarning ma'nosi aniqlanadi va shu bilan talqin qilinadi. matn ishonchli va to'g'ri uzatilishini ta'minlagan holda berilgan