Uslublar tasnifi

qorami?  ko’kmi?

 

shaklida  beriladigan  savolni  ikki  xil  vazifada  olib 

ko‟raylik.  Agar biz uni uy bekasi tilidan eshitsak, 

qora choy damlaymi

 

 yoki 

 

ko’k 

choy  damlaymi?

 degan  ma‟noda  tushunishimiz  mumkin.  Xuddi  shu  savolni 

do‟kon  sotuvchisi  tilidan  eshitsak, 

qora  choy  olasizmi

 

 yoki 

ko’k  choy  sotib 

olmoqchimisiz? 

ma‟nosida tushunishimiz ham mumkin. 

Ikkinchidan,  so‟zlashuv  nutqida  til  birliklari  o‟zining  ekspressivlik 

imkoniyatlarini 

keng 

namoyish 

qiladi. 

Masalan, 

 ulguramizmi?

 

 degan 

savolga 

yo’q,  ulgurmaymiz

 

 deyishdan  ko‟ra  vaziyatdan  kelib  chiqib, 

ulgurib 

bo’pmiz,  ulgurish  qayoqda,  ulgurib  ham  bo’ldik 

 singari  javoblar  birmuncha 

tabiiy  va ekspressivroq bo‟lib chiqadi. 

Uchinchidan,  bu  uslubda  ohang  -  intonasiyaning  ahamiyati  nihoyatda 

kattadir.  Ohang  og‟zaki  nutqning  reallashuvida  til  birliklaridan  keyingi  muhim,  hal 

qiluvchi  vosita  bo‟lib,  uning nutq tempi, pauza, ton, melodiya, tovush tembri, so‟z 

va  gap  urg‟usi  kabi  ko‟rinishlari  ma‟noni  farqlashda,  ottenkalarni  ajratib 

ko‟rsatishda, hayajonni  kuchaytirishda  xizmat  qiladi. 

So‟zlashuv  uslubi  ham  boshqa  vazifaviy  uslublar  kabi  fonetik,  leksik, 

grammatik  o‟ziga xosliklarga  ega. 

---

 

 

Nutqda  tovushlarning  uyg‟unlashuvi  (