Variant Sug’urta bozori deganda nimani tushunasiz

2. Sug’urta bozorini hududiy joylashuviga qarab qanday turlari bo’linadi.
Sug‘urta bozori hududiy joylashuviga qarab xalqaro, mintaqaviy va milliy sug‘urta bozorlariga bo‘linadi. Milliy sug‘urta bozori biron-bir mamlakat hududidagi sug‘urta muassasalarini va ularni faoliyatini o‘z tarkibiga oladi. Jahondagi eng yirik milliy sug‘urta bozori Amerika Qo‘shma shtatlaridir. Iqtisodiy jihatdan rivojlangan mamlakatlarda yig‘iladigan sug‘urta tushumlarining 43 foizdan ortig‘i AQSH hissasiga to‘g‘ri keladi. Bu erda hayotni sug‘urta qiluvchi 2600 dan ortiq va boshqa umumiy turdagi sug‘urta xizmatlarini ko‘rsatuvchi 3800 ta kompaniya faoliyat ko‘rsatmoqda. Ulardan ba’zi birlari dunyo sug‘urta bozorida ham oldingi o‘rinlardadir. Masalan, “Prudenshial of Amerika” kompaniyasi mamlakat ichki bozorida birinchi va 1992 yil boshida mavjud aktivlari, to‘plagan sug‘urta mukofotlari bo‘yicha uchinchi o‘rinni egalladi.
Mintaqaviy sug‘urta bozori deganda savdo, iqtisodiy va boshqa jihatlardan o‘zaro yaqin munosabatda bo‘lgan bir nechta mamlakatlarning ichki bozori tushuniladi. Evropa Ittifoqining sug‘urta bozori yirik mintaqaviy bozordir.
Xalqaro sug‘urta bozori sifatida dunyo miqyosida sug‘urta faoliyatini olib boruvchi alohida mamlakatlarning ichki bozori tushuniladi. Jumladan, hozirgi vaqtda Yaponiya sug‘urta bozorining xalqaro darajada muxim o‘rni bor va keyingi o‘n yillikda Yaponiya sug‘urtachilari dunyo bozorida etakchilik qilib kelishmoqda. Ma’lumotlarga qaraganda, 1992 yili jahondagi eng yirik 20 ta hayotni sug‘urta qiluvchi kompaniyalar ichida 9 tasi yoki 45 foizi Yaponiyaga tegishlidir. Bu kompaniyalarning moliyaviy salohiyati 869 mlrd. doll. miqdorida baholangan.
Sug‘urta bozorlari hududiy bo‘linish bilan bir qatorda sug‘urta turlariga qarab ham xilma-xil bo‘lishi mumkin. Iqtisodi rivojlangan mamlakatlar amaliyotida sug‘urta bozori ikkiga bo‘linadi: 1) Hayotni sug‘urta qilish bilan bog‘liq sug‘urta xizmatlari bozori; 2) Umumiy sug‘urta xizmatlari bozori.


3.Sug’urta bozorida raqobat qanday amalga oshiriladi.
Raqobat rivojlangan sug'urta bozorining ajralmas qismidir. Haqiqiy bozor iqtisodiyotini raqobatsiz tasavvur qilib bo'lmaydi. Shu munosabat bilan raqobatni, uning darajasi va intensivligini o'rganish, eng kuchli raqobatchi-larning kuchli tomonlari va bozor imkoniyatlarini, sug'urta bozorlaridagi raqobat istiqbollarini bilish zarurati tug'iladi. Raqobatchilarning mavjudligi har bir sug'urtalovchini o'z mijozlarining ehtiyojlariga juda ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo'lishga majbur qiladi.
Zamonaviy davrda sug'urta biznesini tashkil etishning asosiy fundamental xususiyati uning monopoliyadan chiqarilishi va sug'urta tashkilotlari o'rtasida raqobatning rivojlanishi hisoblanadi. Davlat sug'urtasi bilan bir qatorda xususiy sug'urta ham paydo bo'ldi va rivojlanmoqda. Raqobat, qoida tariqasida, ixtiyoriy sug'urtani anglatadi.Raqobat sug‘urta tashkilotlarini sug‘urtaning yangi turlarini ishlab chiqish va joriy etishga, ularni doimiy ravishda takomillashtirishga, assortimentini kengaytirishga va sug‘urta xizmatlari bozorining qo‘shimcha segmentlarini qamrab olishga undaydi. Sug'urtaning bir xil turlarini amalga oshirishda sug'urta tashkilotlari o'rtasidagi raqobat yaratilishida shartnoma tuzish va sug‘urta badallarini to‘lash, tarif stavkalarini pasaytirish, to‘lovning tezkorligi sug'urta kompensatsiyasi va sug'urta qoplamasining qulay shakllari ifodalanadi. Barcha sohalarda raqobat bozor iqtisodiyotiga o‘tishning asosiy shartidir. Shu bilan birga, sug'urta - jismoniy va yuridik shaxslarni sug'urta qoplamasi bilan ta'minlash uchun mo'ljallangan maxsus faoliyat turi. Shuning uchun sug'urtani shunday tashkil etish muhimdir.Ko'pgina hollarda, ayniqsa sug'urta qilish uchun katta tavak-kalchiliklarni o'z zimmasiga olgan holda, sug'urtalovchilarning hamkorligi zarur. Bu hamkorlik birgalikda sug'urta va qayta sug'urtalash shaklida amalga oshiriladi. Sug'urtani xalqaro iqtisodiy munosabatlarning bir qismi sifatida tashkil etishning muhim printsipi sug'urta sohasidagi xalqaro hamkorlik bo'lib, u jahon iqtisodiy aloqalarini chuqurlashtirish va kengaytirish sharoitida ob'ektiv zarurat sabab bo'ladi.
Sug'urtalovchilarning narx va narxdan tashqari raqobatini farqlash odatiy holdir. Narxlar raqobati ushbu turdagi sug'urta shartnomasini tuzish taklif qilinadigan tarif stavkasiga asoslanadi. pasayish tarif stavkasi Sug'urtalovchi o'z sug'urta xizmatlarini umumiy ro'yxatdan ajratib ko'rsatib, potentsial sug'urtalanuvchining e'tiborini o'ziga jalb qilishiga doimo asos bo'lib kelgan. IN zamonaviy dunyo Sanoati rivojlangan mamlakatlarning sugʻurta bozorlari asosan bir qancha yirik sugʻurta kompaniyalari oʻrtasida taqsimlanganda sugʻurtalanganlar uchun kurashda narx raqobatidan foydalanish muammoli koʻrinadi. Narxlar raqobatidan, asosan, autsayder sug'urtachilar sug'urta biznesining gigantlari bilan kurashda foydalanadilar, buning uchun autsayderlar raqobatlashish uchun narxdan tashqari raqobat sohasida kuch va imkoniyatlarga ega emaslar.
Narx bo'lmagan raqobat sug'urtalovchilar tomonidan o'z mijozlariga taqdim etadigan qo'shimcha xizmatlarni (sug'urta kompaniyasining aktsiyalarini sotib olishda imtiyozli huquq, ko'chmas mulkni sotib olishda yordam berish) bepul maslahatlar huquqiy tabiat va boshqalar). Reklama har doim narx bo'lmagan raqobatning eng kuchli vositasi bo'lib kelgan, ammo bugungi kunda uning roli ko'p marta oshdi. Reklama yordamida sanoatlashgan mamlakatlarning sug'urta kompaniyalari sug'urtalovchilar oldida o'z kompaniyasining obro'li qiyofasini yaratishga intiladi. Bu siyosatda “Biznesni rivojlantirish kunlari”ni o‘tkazish an’anaviy hisoblanadi. Shu kuni nonushta (tushlik yoki kechki ovqat) o'tkaziladi, uning davomida sug'urta kompaniyasi prezidenti 100-200 mijoz bilan muloqot qiladi. Asosiy e'tibor davlat, institutsional va korporativ mijozlarga qaratilgan. Mijozlarga sug‘urta kompaniyasi tomonidan taklif etilayotgan yangi xizmat turlari, rejalar haqida so‘zlab beriladi yanada rivojlantirish va sug'urta kompaniyasining hududning ijtimoiy hayotidagi ishtiroki. Mijozlardan sug'urta kompaniyasining imidji, taklif etilayotgan sug'urta xizmatlarining assortimenti va sifatiga munosabati haqidagi fikrlari so'raladi. Xuddi shu maqsadlarga davriy ravishda o'tkaziladigan konferentsiyalar ham xizmat qiladi, ularda sug'urtalovchining etakchi menejerlari, shuningdek muayyan guruhlar polis egalari. Konferensiyalar “biznesni rivojlantirish kunlari”dan ma’lum bir mavzuda o‘tkazilishi bilan farq qiladi. Bunday tadbirlar yakunida sug‘urta kompaniyasining logotipi tushirilgan esdalik sovg‘alari bilan taqdirlanadi. Ushbu yondashuv tufayli sug'urta kompaniyalari bozorda sug'urta xizmatlarini ilgari surishning yangi usullarini faol ravishda ishlab chiqmoqdalar. Narxdan tashqari raqobatning noqonuniy usullariga nou-xau josusligi, sug'urta biznesini tashkil etishning kasbiy sirlariga ega bo'lgan mutaxassislarni brakonerlik, sug'urta guvohnomalarini qalbakilashtirish kiradi.
Mamlakatimizda monopolistik faoliyat va insofsiz raqobatga barham berishga katta e’tibor qaratilmoqda sug'urta bozori. Sug'urta bozorida monopolistik faoliyat va adolatsiz raqobatning oldini olish, cheklash va bostirish Rossiya Federatsiyasi Davlat qo'mitasi tomonidan amalga oshiriladi - monopoliyaga qarshi siyosat va Rossiya Federatsiyasining monopoliyaga qarshi qonunchiligiga muvofiq yangi iqtisodiy tuzilmalarni qo'llab-quvvatlash. Ushbu masalalar, shuningdek, Rossiya Federatsiyasi Moliya vazirligining Sug'urta nazorati departamenti vakolatiga kiradi.
Sug'urtalovchining raqobatbardoshligi - sug'urtalovchining marketing xizmati tomonidan aniqlangan mavjud sug'urta manfaatlaridan kelib chiqqan holda, ushbu sug'urta bozorida sug'urta mahsulotlarini (ma'lum turdagi sug'urta shartnomalarini tuzish orqali) sotish imkoniyati.
Sug'urta sanoati bozorning moliyaviy infratuzilmasining bir qismi sifatida milliy raqobatdosh ustunliklarni qo'lga kiritishda muhim rol o'ynaydi. Infratuzilmani mustahkamlash va uning samaradorligini oshirish uchun milliy infratuzilmaning boshqa institutlari qatori sug‘urta institutini rivojlantirish, Rossiya sug‘urta kompaniyalarining raqobatbardoshligini oshirish zarur.
Sug'urtalovchining raqobatbardoshligini tavsiflovchi iqtisodiy va tashkiliy parametrlarni ajratib ko'rsatish. Iqtisodiy parametrlar qatoriga xodimlarni o'qitish xarajatlari, sug'urta agentlarining komissiya to'lovlari, sug'urta faoliyatidan olinadigan daromadlarni soliqqa tortish va boshqalar kiradi.Tashkiliy parametrlar - sug'urtalovchilar uchun tuzilgan sug'urta shartnomalari shartlari va shartlari bo'yicha chegirmalar va imtiyozlar tizimi. Ideal holda, sug'urtalovchining raqobatbardoshligining iqtisodiy va tashkiliy parametrlari sug'urtalovchining barcha potentsial mijozlarining ehtiyojlarini hisobga olishga qaratilgan bo'lishi kerak.