Vii siNİf azərbaycan tariXİ
XIII-XIV əsrlərdə Azərbaycan memarlığı
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XIII-XIV əsrlərdə Azərbaycan memarlığı
- Sultaniyyə
- Abşeron, Naxçıvan, Şirvan, Təbriz, Abşeron
- Mərdəkanda dairəvi qala. • Mərdəkanda dördkünc qala.
- Qarabağlar türbəsi - Beştağ .
- “Ərk qalası”
- Mahmudabad
- Təbriz şəhəri
- İstanbul
- 1399-cu ildə Əbdüləziz ibn Şərafəddin
XIII-XIV əsrlərdə Azərbaycan memarlığı Elxanilər dövrü orta əsr Azərbaycan memarlığı və şəhərsalma sənətinin inkişafında ən məhsuldar mərhələ olmuşdur. XIII-XIV əsrdə Azərbaycanda iki yeni şəhər - Sultaniyyə və Xəzər dənizi yaxınlığında Qazan xan tərəfindən Mahmudabad şəhəri salındı. Bu şəhərlərin salınmasında yerli memarlar yaxından iştirak etdilər. XIII-XIV əsrlərdə Azərbaycanda memalıq daha da inkişaf etdi. Abşeron, Naxçıvan, Şirvan, Təbriz,
XIII-XIV əsrlərdə Abşeron ərazisində aşağıdakı memarlıq abidələri - qalalar inşa edilmişdir: •
•
•
•
XIII-XIV əsrlərdə Azərbaycanda Şərq memarlığına məxsus kubşəkilli, səkkizbucaqlı, qülləvari tikilmiş
•
Sultaniyyədə Olcayut Xudabəndə türbəsi. •
Bərdə türbəsi. •
Qarabağlar türbəsi - Beştağ . •
Naçıvanda Gülüstan türbəsi. XIV əsrin əvvəllərində Təbrizdə inşa edilən Əlişah məscidi ölçülərinə görə, o zamankı müsəlman aləminin ən möhtəşəm məscidi idi. Divarlarının qalınlığı 3 metr olan bu abidə təbrizlilərin dar günündə etibarlı sığınacaq yeri olduğu üçün “Ərk qalası” adını almışdı.
QALALAR Nardaran qalası.Ramana qalası. Mərdəkanda dördkünc qala. TÜRBƏLƏR Olcayut Xudabəndə türbəsi. Bərdə türbəsi. Qarabağlar türbəsi – Beştağ. Gülüstan türbəsi. Sultaniyyə
Təbrizin simvoluna çevrilən Əlişah məscidi (Ərk qalası) Elxani hökmdarları Sultan Xudabəndənin və Əbu Səidin vəziri olmuş zəngin tacir Tacəddin Əlişahın göstərişi ilə tikilmişdir. Səttarxan, Bağırxan və digər Təbriz mücahidlərinin sığınacaqlarından biri olmuşdur. Ərk qalası bir dəfə zəlzələdən, bir dəfə də çar Rusiyası ordusunun hücumundan xəsarət almışdır. Son zamanlar abidənin məhv olmaq təhlükəsi yaranmışdır. Dünya muzeylərini bəzəyən sənət nümunələrimiz XIII—XIV əsrlərdə Azərbaycanda incəsənət də inkişaf edirdi. Azərbaycan xalçaları dünya bazarlarında şöhrət qazanmışdı. Xalçaçılıq sənəti ilə yanaşı, bədii miniatür sənəti də tərəqqi edirdi. Xalçaların ilmələrinə bəzək vuran miniatür rəsmlər kitablara xüsusi gözəllik verirdi. Şərqin ən məşhur miniatür mərkəzlərindən biri Təbriz şəhəri idi. Təbriz xalçaçılıq məktəbi bu dövrdə Təbriz miniatür məktəbinin bədii xüsusiyyətlərini mənimsəyərək daha yüksək səviyyəyə qalxdı. Təbriz xəttatlarının ərsəyə gətirdikləri əlyazma kitablar bu gün də dünya muzeylərində, o cümlədən İstanbul şəhərindəki kitabxanalarda saxlanılır. Təbriz metalişləmə sənəti sahəsində daha üstün mövqe tuturdu. Bunu aşağıdakı faktlar da sübut edir: •
Albert muzeyində saxlanılır: •
1399-cu ildə Əbdüləziz ibn Şərafəddin tərəfindən, Əmir Teymurun sifarişi ilə düzəldilən tiyan. Hazırda Sank-Peterburq şəhərində saxlanılır.
Cəba və Sabutayın rəhbərliyi ilə monqolların Azərbaycana kəşfiyyat xarakterli I yürüşü 1221 Monqolların Təbrizə və Gəncəyə uğursuz hücum etməsi 1222 Monqolların Şirvana hücumu 1225 Xarəzimşah Cəlaləddinin Azərbaycanı, o cümlədən Şirvanı tutması 1225-1231 Azərbaycanda Xarəzimşah Cəlaləddin dövlətinin mövcud olması 1225 Xarəzimşah Cəlaləddin tərəfindən Atabəylər dövlətinin varlığına son qoyulması 1231 Gəncədə Bəndər üsyanı. 1231 Azərbaycanda Xarəzmşah Cəlaləddinin hakimiyyətinin başa çatması 1231-1239 Cormağun noyonun başçılığı ilə monqolların Azərbaycana II yürüşü
Gəncənin monqollar tərəfindən işğal olunması
Monqolların Şirvanı və Dərbəndi ələ keçirməsi. Dərbənd şəhərinin tutulması ilə bütün Azərbaycanın monqollar tərəfindən istilası və monqolların II yürüşü başa çatdı
Azərbaycanın Ali monqol xaqanlığının tərkibinə qatılması. *** 1256 Monqolların Azərbaycana III yürüşü. Monqolların III yürüşü nəticəsində Azərbaycanın Hülakülər dövlətinin tərkibinə qatıldı
Beşinci Monqol Ulusu adlanan Hülakülər (Elxanilər) dövlətinin mövcud olması 1258 Bağdadın Hülakülər tərəfindən tutulması və Abbasilər xilafətinin süqut etməsi 1258-1265 Hülakü xanın hakimiyyəti 1259 Nəsirəddin Tusinin rəhbərliyi ilə Marağa rəsədxanasının tikilməsi XIII əsrin 60-cı illəri Azərbaycan uğrunda Hülakülərlə Qızıl Ordu xanları arasında müharibələrin başlanması 1295 Qazan xanın Qarabağda padşah elan olunması 1295-1304 Qazan xanın hakimiyyəti. 1303 Qazan xanın fərmanıyla kəndlilərin bir yerdən başqa yerə getməsinin qadağan olunması. XIV əsrin əvvəlləri Təbrizdə Əlişah məscidinin (“Ərk qalası”nın) inşa edilməsi 1304-1316 Məhəmməd Olcayut xanın hakimiyyəti. 1316-1335 Əbu Səidin hakimiyyəti Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|