Vii. Uluslararasi
Yüklə 3,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ 66
yanında yer almıştır. Türkiye’nin bu dönemde barıştan yana bir politika izlediğinin en önemli göstergesi Milletler Cemiyeti’ne üye olmasıdır. Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne kabul edilmesinde dış politikada izlediği barışçı politikanın o zamanda her şeyin savaş yoluyla halledildiği bir dönemde Türkiye’nin barıştan yana tavır sergilemesi etkili olmuş ve bu durum dış dünya tarafından takdir edilmiştir. 1935 yılında ise İtalya’nın Habeşistan’a saldırması, Türk-İngiliz ilişkilerinde yakınlaşmaya sebep olmuştur. Musul meselesinin çözüme kavuşturulması hem İngiltere ile hem de genel olarak Batı ile olan ilişkilerin gelişmesinde etkili olmuştur. İngiltere başta olmak üzere Batı ile de ilişkilerin ılımlı bir sürece girmesi Musul sorununun çözümünden sonraya denk gelmiştir. Örneğin, Türk-İtalyan ilişkileri düzelmeye başlamıştır. I. Dünya Savaşı’ndan sonra Türk ülkesini paylaşmak teşebbüsünde bulunan üç büyük devlet arasında Türkiye ile iyi münasebetler kuran devlet İtalya olmuştur. Öte yandan Musul sorununun çözüme kavuşturulduğu dönemde Fransa ile de ilişkilerin normalleştiği gözlenmiştir. İki devlet arasında 1926 tarihinde Fransız sözleşmesi parafe edildiği halde, Fransız Hükümeti bu sözleşmeyi Musul sorununun çözülmesine kadar imzalamamıştır. Çünkü Fransa, Orta Doğu’da İngiliz çıkarlarının gerektirdiği bir politika izliyordu. Bunun için de İngilizlerin desteğini arıyordu (Dilan, 1998: 36). Musul meselesinin çözülmesinden sonra diğer bir sorun da başkent meselesi idi. İngilizler başkentin İstanbul’dan Ankara’ya taşınmak istemesine Ankara’daki hem iklimsel hem de fiziksel şartlardan dolayı tepki göstermiştir. Her ne kadar Ankara’ya elçi göndermeyi düşünmediklerini söylemiş olsalar bile sonraki süreçte (1927) bu durumu kabullenmiş ve Ankara’ya elçilik açmışlardır. Bu tarihlerden sonra Türk-İngiliz ilişkileri daha da sıcak olmaya başlamıştır. İki ülke arasındaki ilişkiler 1929 yılına gelindiğinde birazda olsa yakınlaşma dönemine girmiştir. Bu yılda bir İngiliz filosu İstanbul’a gitmiş ve ardından filo kumandanı ile İngiliz elçisi Atatürk’ü ziyaret etmiştir. Bu ziyaret iki devlet arasında olumlu bir etki bırakmıştır ( Gönlübol ve Sar, 1997: 74). Fakat bu sıralarda baş gösteren 1929 ekonomik krizi çok geçmeden Türkiye’nin dış politikasında da etkilerini göstermiştir. Türkiye krizin sonucunda yönünü Batı’ya doğru çevirmiştir. Aslında burada bir çelişki görülmektedir. Türkiye’nin uygulamış olduğu devletçilik politikası gereği Sovyetler Birliği’ne yaklaşması beklenirken Türkiye, o sıralarda hazırlanan ilk Beş Yıllık Plan konusunda Sovyetlerin yardımını görmüş olmasına rağmen Batı’ya yaklaşmıştır. Bu çelişki başlıca iki nedenden kaynaklanmaktadır: Birincisi, Türk yöneticilerinin devletçilikten anladıkları sosyalist bir ekonomi düzeni değil, 1930’lardan sonra, ekonomik bunalımın etkisiyle Batı’nın kapitalist ülkelerinde bile yaygınlaşan devlet müdahaleciliğidir. İkincisi, Türk yöneticileri 1930 yılından sonra kalkınmanın dış finansmanı için Batı’nın yardımını aramışlardır. 1930 yılından sonraki dönemde Türkiye’nin yabancı sermayeye karşı 1923- 1930 arasında izlediği yumuşak politikayı değiştirip yabancı şirketlerin çoğunu devletleştirirken, öte yandan da dış yardım aramak için Batı’nın kapısını çalması krizin dış politikaya etkilerindendi. Türkiye bu dönemde dış yardım bulabilmek için İngiltere de dâhil olmak üzere Amerika, İtalya, Almanya’ya heyetler yollamıştır. Ancak Türkiye’nin II. Dünya Savaşı başına kadar dışardan sağlayabildiği iki kredi vardır. İlkini 1932 yılında Sovyetlerden diğerini ise 1938’de İngiltere’den almıştır (Ülman ve Sander, 1972: 16).
VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ 67
Bu kriz nedeniyle İtalya ve Almanya’nın saldırgan tutumları iki ülke arasında yakınlaşmayı gittikçe pekiştirmiştir. Özellikle İtalya’da Mussolini, Almanya’da ise Hitler’in iktidara gelmesi ile bu iki devlet dış politikada yayılmacı ve savaşçı bir yöntem benimsediler ve dünyanın birçok yeri özellikle de Ortadoğu, bu devletlerin tehlikesi altına girmiştir. Bu durumdan hem Türkiye hem de İngiltere gittikçe kaygılanmaya başlamış ve bu da iki ülke ilişkilerinin iyileşmesi yolunda önemli bir adımı oluşturmuştur. Türkiye’nin 1929’da Revizyonist tehdidine karşı yapılan silahsızlanma konferansına yani Briand Kellog Paktı’na katılması da iki ülke arasındaki ilişkilerin iyileşmesine oldukça katkı sağlamıştır. Türkiye’nin dış politikada varlık göstermeye çalıştığı dönemlerde dünyada meydana gelen buhranlara rağmen barışçı bir politika benimsemesi tüm dünyada büyük bir takdir toplamıştır. Birinci Dünya Savaşı sonunda yenilen bir devlet olarak Türkiye’nin revizyonist devletler grubuna katılması beklenebilirdi. Fakat Türkiye’nin dış politikasının genel yönünü saptamak görevini üstlenmiş olan Atatürk, Türkiye’nin Misak-ı Millî sınırları ile yetineceğini kabul ederek ülkeyi serüvene sürükleyecek davranışlardan kaçınmıştır. Gerçekten “Yurtta Barış Dünya’da Barış” ilkesini dış politikanın temel amacı olarak kabul etmesi uluslararası alanda yer alan gruplaşmaların başladığı zamana rastlar. Bu dış politika ilkesi ile hareket eden Türkiye, tüm devletlerle iyi ilişkiler içinde olmaya çalışmış, fakat uluslararası barışı bozmak isteyen devletlere karşı barışçı devletlerle daha sıkı işbirliği yapmaya çalışmıştı. Bu durum Türkiye’nin özellikle İngiltere ile dostça ilişkiler kurma politikasını yürütebilmesini kolaylaştırmıştır (Gönlübol, 1990: 52-53). İngiltere, Türkiye’yi Milletler Cemiyeti’ne dahil ederek Sovyetlerden uzaklaştırmayı planlamıştır. Türkiye ise İngiltere’nin ısrarlarına rağmen Sovyetleri gücendirmek istememiştir. Öte yandan Türkiye, nüfus mübadelesi ve Musul meselelerinin çözümünde Milletler Cemiyeti’nin müdahalesinden pek kazançlı çıkmamış, barışı ve uzlaşmayı sağlamak uğruna zaman zaman taviz vermek durumunda kalmıştır. Bu durumda Türkiye’nin Cemiyet’i Batı emperyalizmini iki yüzlülükle kamufle eden bir örgüt olarak görmesi beklenebilirdi. Ancak, Türkiye’nin önünde iki yol vardı: Birincisi, Millî Mücadele döneminden beri devam etmekte olan Batı’nın emperyalist devletlerine karşı Türk- Sovyet işbirliğini sürdürmek. İkincisi, Batı uygarlığını örnek almış bir ülke idealini gerçekleştirebilmek için Batı Paktı’na dâhil olmaktı. Türkiye ikinci yolu, Milletler Cemiyeti’ne üye olarak Batı Birliği’ne girme yolunu seçmiştir. Türkiye’nin tercihini bu yönde yapmasının birtakım sebepleri vardır: Birincisi, Türkiye meseleleri barışçıl yollarla çözmek, anti- revizyonist yanlısı bir politika izlemek istemiştir. İkincisi, pek çok dünya devletinin işbirliği ve savaşın önlenmesi için bir araya geldiği ortamın dışında kalmak istememiştir. Üçüncü olarak, Sovyetler Birliği ile ilişkilerinde izlediği politika gereği Türkiye Milletler Cemiyeti’ne girmeyi tercih etmiştir (Alantan, 2004: 113). Lozan’dan sonra Türkiye, Balkan ülkeleri ile yakın ilişkiler kurmaya başlamıştır. Balkan ülkeleriyle Türkiye’yi yakın ilişkiler kurmaya iten sebebin başında 1929 yılında gerçekleşen Dünya Ekonomik Krizi gelmektedir. İhracatları tarım ürünlerine dayanan bu devletlerin özellikle dış ticaretleri büyük açıklar veremeye başlamıştır. Bu krizin etkileri Balkan paktı fikrini pekiştirerek Ankara ile Atina’yı harekete geçirmiştir. Türkiye ile Yunanistan Ekim 1934’te Atina’da tüm Balkan ülkeleri temsilcilerini bir araya getirmişlerdir. Burada sanayileşmiş devletlerle ticaret yapmak yerine, kendi aralarında ticareti geliştirmek gibi kararlar Yüklə 3,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|