VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
363
vermiştir. Oldenburg ise içinde bulunduğu kültüre ait tüketim malzemelerini devasa
boyutlarda abartılı olarak ve dikkat çekici bir biçimde büyüterek sanat eseri olarak
sergilemiştir.
SONUÇ
XX. yüzyıla gelindiğinde, batı toplumunda yaşanan teknolojik ilerlemeler ve
ekonomik gelişmeler sonuncunda sanatın yeniden yapılanmasıyla sanat eserlerine
bakışta da büyük bir farklılık görülmektedir. Kitle iletişim araçlarının da etkisiyle sanat,
tüketim nesnesi haline gelmiş ve üretim-tüketim zincirinde bir meta olarak yerini almıştır.
Pop sanat, bu şekilde metalaşmaya eleştirel bir açıdan bakmış; bunun yanında günlük
tüketim ürünlerini imgeleştiren üretim-tüketim zincirini destekleyen ürünler de ortaya
çıkarmıştır. Pop, endüstri toplumunun kapitalist ve teknolojik koşullarından doğmuştur.
Amerikan merkezli olduğu için etkisi altına aldığı bütün kültürler ‘Amerikanlaşmıştır’. Pop
sanatçılar, yapıtlarında ünlülerden sıradan günlük tüketim eşyalarına, çizgi romanlardan
basında yer alan olaylara kadar akla gelebilecek her şeyi rahatlıkla kullanmışlardır.
Bunun sonucunda sanat yapıtı ‘biriciklik’ değerinden kurtularak günlük hayatın
içinde ve her alanda yer almaya başlamıştır. Sanatsal imge ve üretimde hakikilik ölçütü
çökmüş, sanatın toplumsal işlevi değişmiştir. Kitlelerin günümüz yaşamında artarak yer
alması ile beraber sanat; üretim, tüketim ve reklam olguları ile iç içe geçmiştir.
KAYNAKLAR
Antmen, A. (2008). Sanatçılardan yazılar ve açıklamalarla 20. yy batı sanatında akımlar.
İstanbul: Sel.
Artun, A. (2013). Çağdaş Sanat ve Kültüralizm, Kimlik ve Estetik. (T. Birkan, N. Örge, E.
Gen, Çev.). İstanbul: İletişim.
Atakan, N. (2008). Sanatta alternatif arayışlar. (Z. Rona, Çev.). İzmir: Karakalem.
Baudrillard, J. (2004). Tüketim toplumu. (H. Deliceçaylı & F. Keskin, Çev.). İstanbul:
Ayrıntı.
Baudrillard, J. (2011). Sanat komplosu. (E. Gen & I. Ergüden, Çev.). İstanbul: İletişim.
Baynes, K. (2008). Toplumda Sanat (Y. Atılgan, Çev.). İstanbul: YKY
Benjamin, W. (2004). Pasajlar. İstanbul: YKY.
Bocock, R. (1997). Tüketim. Ankara: Dost.
Berger, J. (2007). Görme biçimleri. (Y. Salman, Çev.). İstanbul: Metis.
Coşgun, M., (2012). Popüler kültür ve tüketim toplumu. Batman Üniversitesi Yaşam
Bilimleri Dergisi, 1(1)
Debord G. (1996). Gösteri toplumu ve yorumlar. (A.Emekçi &O.Taşkent, Çev.). İstanbul:
Ayrıntı.
Farthking, S. (t.y.). Sanatın tüm öyküsü. (G. Aldoğan & F. Candil Çulcu, Çev.). Çin:
Hayalperest.
Fischer, E. (1990). Sanatın gerekliliği. (C. Çapan, Çev.). Ankara: Verso & İmge.
Gönenç, E. Ö. (2002). Kitle kültürü ve kitle iletişimi. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi
Dergisi, 1(13), 129-138.
Leppert, R.(2002). Sanatta anlamın görüntüsü imgelerin toplumsal işlevi. (İ. Türkmen,
Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
Limon, B. (2007). Kültürel değişim sürecinde popüler kültür ve kitch kavramı. İdil, 1(3),
106 115. http://www.idildergisi.com/makale/pdf/1350837756.pdf sayfasından erişilmiştir.
Lynton, N. (2004). Modern sanatın öyküsü. (C. Çapan & S. Öziş Çev.). İstanbul: Remzi.
O'doherty, B. (2010). Beyaz küpün içinde. (A. Antmen). İstanbul: Sel Yayıncılık
VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
364
Özdemir F., Koca B. (2013). Makine olarak Andy Warhol,
İDİL, 2(6).
Şahiner, R. (2008). Sanatta postmodern kırılmalar ya da modernin yapıbozumu. İstanbul:
Yeni İnsan.
Tunç, A.Z. (2003). Tüketici toplumun sanatı pop-art ve kaynakları açısından kitle iletişim
araçları.
KKEFD,
1(8),
113-121.h
ttp://edergi.atauni.edu.tr/ataunikkefd/article/view/1021003849/1021003676sayfasından
erişilmiştir.
Türkmenoğlu D. (2007). Toplumsal ve kültürel değişim sürecinde pop sanatı, Erciyes
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(23).
Uzunkaya S. (2010). Rönesans’tan günümüze resim sanatında bedenin değişim süreci.
Mustafa Kemal Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi, Hatay.
Yener A. (2010). Çağdaş sanatta ‘beden’ teması üzerine yaklaşım biçimleri ve görsel
çözümlemeler. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Yılmaz, M. (2006). Modenzimden postmodernizme sanat. Ankara: Ütopya.
Yücel H. (2013). İmgeden yoruma. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
365
TÜRK RESİM SANATINDA HAYVAN TEMSİLİ TÜRK RESMİNDE ÖTEKİ
OLARAK HAYVAN İMGESİ
Ayşegül TÜRK
Tanzimat’la başlayan modernleşme fikri özellikle verilen kurtuluş
mücadelesi ile bunun sonucunda ortaya çıkan yeni bir ulus devlet bilinci ve
modernleşme idealine dönüşmüştür. .
Türk modernleşmesi Cumhuriyet'in ilanı (1923)ile birlikte getirdiği yenilikçi
tavır ile sosyal, kültürel, siyasal ve ekonomik alanda bir milat oluşturur. Yüzünü
batıya dönen ve buradan beslenen modernleşme rüzgârından Türk sanatı da doğal
olarak etkilenmiştir. Bu dönemde Türk sanatında Batılı anlamda resmin
kurumlaşması yolunda adımlar atılmış, sanatta daha dinamik ve yenilikçi bir
anlayışın arayışları hızla başlamıştır. Cumhuriyet dönemi ile birlikte figüre batılı bir
bakış açısıyla yaklaşma ve figüratif anlatımı toplumsal birikimin parçası haline
getiren sanatsal arayışlar giderek belirginleşmeye başlar ve günümüze gelene
kadar farklı sanatsal dil ve arayışlarda kendini gösterir. Konu, anlam ve yorum
sürecinde oldukça farklılık gösteren figüratif yorumlama süreci yalnızca insanın
temsiline dayanmaz. Bunun dışında hayvan, doğaüstü yaratıklar gibi farklı figür
yorumlarını sanatçılar yapıtlarına kimi zaman kompozisyonun ana öğesi kimi
zaman da yardımcı öğesi olarak yapıtlarının içine plastik ve düşünsel olarak
koymuşlardır. Figüratif temsil denilince sadece insanın anlaşılmayacağı noktası bir
taraftan da doğadaki eşitliği de gündeme getirme çabası olarak yorumlanmalıdır.
Hayvan imge olarak çok katmanlı bir yapıya sahiptir. Sembolik anlamlarının
yanında sanatçılar için yaratıcılıklarını tetikleyen bir metafora dönüşmüştür çoğu
zaman.
Hayvan figürlü kompozisyonları ile öne çıkan Orhan Peker lekeci-anlatımcı
karakter taşır. Sanatçının resimlerinde görülen hayvan figürü yorumları günlük
hayatın sıradanlığı içinde anıtsal özellikler göstermesi ile de dikkat çekicidir. Bu
bildiride Cumhuriyet dönemini Türk resminde figüratif arayışları başlangıç noktası
kabul ederek; Cumhuriyet dönemi Türk resminde Orhan Peker resimlerinde sıkça
görülen hayvan temsillerinin plastik çözümlemeleri yapılacaktır.
Doç., Gazi Üni., Sanat ve Tas. Fak., Ankara.