“Web programmalastiriwg’a kirisiw”
pa’nine kirisiw
Webqa kirisiw. Internet tarmaǵıniń tiykarǵı túsinikleri.
Házirgi kúnde
dúnya júzlik tarmaq kóplegen informatsiyalıq
texnologiyalardı ózinde jámlep atır. Bul texnologiyalardıń bárshesin SSSRdiń bir
qansha toplamlarıdan ibarat bolǵan ensklopediası menen táriplew múmkin. Buni
bir tema menen jetkerip bolmaydı. Sonıń ushın Internettiń funkciyanallı negizinde
jatırǵan bir neshe tiykarǵı txnologiyalarǵa toqtap ótemiz.
Dáslep global tarmaqtiń arxitekturasın hám bul texnologiyalardıń
islep
shıǵarılǵanlıǵı haqqında anıqlıq kiritip ketemiz.
Klient-server arxitekturası.
Eń baslı tarmaq arxitekturası menen baslaymız. Tarmaq aarxitekturalarınıń
tiykarǵı eki túri bar bolıp yaǵnıy olar: bir dárejeli (peer-to-peer) hám klient/server
(client/server), bulardan ekinshisi birinshisin tolıǵı menen ornın iyelep aldı. Bir
dárejeli tarmaqlarda bárshe kompyuterler birdey yaǵnıy hámmesi bir dárejege iye
boladı. Qálegen kompyuter server rolinde boladı yaǵnıy óziniń resursların (fayllar,
kompyuterler) basqa kompyuterǵe jetkerip beredi, klient rolida sonday, basqa sóz
benen aytsaq oǵan jetip kelgen resurslardı paydalanıw. Bir dárejeli
tarmaqlar
kópshilik jaǵdaylarda úy tarmaqlarında yamasa onsha úlken bolmaǵan
kárxanalarda tarqalǵan. Kárxanalar ushın eń ápiwayı jaǵdayda
bunday tarmaq
ushın tek ǵana bir eki kompyuter, tarmaq plataları hám koaksial kabel (jáne de bir
eki terminatorlar (заглушка)) kerek boladı. Eger tarmaq fizikalıq (
kompyuterler
koaksial kabel járdeminde baylanıslı bolsa) islep shıǵılǵan bolsa onday jaǵdayda
tarmaqtı programma menen sazlaw kerek boladı.
Bunıń ushın kompyuterlerde operatsion sistema (Linux, FreeBSD, Windows
NT, Windows 98) yamasa tarmaq funkciyaların (Windows 95,
Windows for
Workgroups) qollap-quwatlaytuǵın tarmaq sistemasları sazlanǵan bolıwı kerek. Bir
dárejedegi tarmaqtaǵı kompyuterler
