Akadem I ya s. A. Isxakov, A. R. Raxmanov musulmon huquqi

Ⱥɛɢɞɨɜɚ ɇ
.
ɂ
.
ɋɭɞɵ ɤɚɡɢɟɜ ɢ ɨɫɨɛɟɧɧɨɫɬɢ ɩɪɨɰɟɫɫɚ ɢɯ
ɥɢɤɜɢɞɚɰɢɢ ɜ ɍɡɛɟɤɫɤɨɣ ɋɋɊ
:
Ⱥɜɬɨɪɟɮ
.
ɞɢɫɫ
. … 
ɤɚɧɞ
.
ɸɪɢɞ
.
ɧɚɭɤ
. – 
Ɍ
., 1974.  
– 23 
ɫ
.
2
ȸɡɛɟɤɢɫɬɨɧ ɆȾȺ
,
Ɋ
-46-
ɠɚɦԑɚɪɦɚ
, 1-
ɪʆɣɯɚɬ
, 15-
ɢɲ
, 7-
ɜɚɪɚԕ
.
3
ȸɡɛɟɤɢɫɬɨɧ ɆȾȺ
,
Ɋ
-48-
ɠɚɦԑɚɪɦɚ
, 1-
ɪʆɣɯɚɬ
, 64-
ɢɲ
, 21-
ɜɚɪɚԕ
.

---

153
xavfsizligiga qarshi jinoyatlar, shuningdek harbiy xizmatchilar, mansab-
dor shaxslar yoki hokimiyatga muxolifatda bo‘lgan fuqarolar tomonidan 
sodir etilgan barcha qilmishlarga doir ishlar, bundan mustasno edi. Xalq 
qozi sudlari Adliya nozirligining (vazirligi) qaroriga ko‘ra, belgilangan 
sud uchastkalarida ish olib borardi. Nizomda birinchi marta uchastka va 
viloyat sudlari alohida ajratildi. Viloyat xalq sudi yirik jinoyat ishlari, 
chunonchi: odam o‘ldirish, badanga og‘ir shikast yetkazish, nomusga 
tegish, bosqinchilik, talonchilik, o‘t qo‘yish, qalbaki pul yasash, 
hujjatlarni soxtalashtirish, shuningdek ayollarni o‘g‘irlash to‘g‘risidagi 
ishlarni birinchi instansiya sudi sifatida ko‘rib chiqardi. Ayni vaqtda, u 
uchastka sudlariga nisbatan birinchi apellatsiya-kassatsiya, nazorat-taftish 
instansiyasi hisoblanar edi. Adliya nozirligi huzuridagi Xalq qozilari 
kengashi ikkinchi kassatsiya-nazorat instansiyasi vazifasini bajarar edi.  
Viloyatlardagi shaharlar uchun xalq qozilari Adliya nozirligi 
tomonidan bir yil muddatga saylangan va Umumbuxoro MIQ tasdig‘iga 
kiritilgan. Tumanlar va kentlarning qozilari viloyat ijroqo‘mlari tomoni-
dan saylanib, Adliya nozirligi tomonidan tasdiqlangan. Xalq qozilariga 
Adliya vazirligi ishlab chiqqan va Umumbuxoro MIQ tasdiqlagan tariflar 
bo‘yicha maosh tayinlangan. Bunday tartib qozilarga ko‘rilgan ishlar 
uchun tushgan pul hisobidan haq to‘lashdek an’anaviy musulmon 
huquqidagi qoidaga zid edi. BXSRda qozi sudlari o‘sha davrdagi vaziyat 
bilan hisoblashishga va shunga muvofiq, o‘z ish usullariga o‘zgartishlar 
kiritishga majbur bo‘lgan. Nizomning 1-moddasiga muvofiq, ularga 
quyidagi vazifalar yuklatilgan: 
1) tergov olib borish sud tergovchisiga yuklatilmagan jinoyat ishlari 
bo‘yicha dastlabki tergovni amalga oshirish; 
2) jinoyat sodir etishda ayblanib, ushlangan shaxslarni so‘roq qilish; 
3) ehtiyot chorasini tanlash; 
4) xalq sudi kotibiyatining ishini boshqarish.