179
68. Ġxtiyar
sahibidir
II 69. Lovğadır
70. Təkəbbürlü və özünübəyənəndir
71. Ancaq özünü düĢünür
72. Hiyləgər və öz xeyrini güdəndir
III 73. BaĢqalarının səhvlərinə dözmür
74. Mənfəətpərəstdir
75. Açıq danıĢandır
76. Çox vaxt bədxahdır
IV 77. Qeyzlidir
78. ġikayət
etməyi sevir
79. Qısqancdır
80. Ġncikliyi uzun müddət yadda saxlayır
V 81. Vicdan əzabı çəkməyə meyllidir
82. Utancaqdır
83. Qeyri-təĢəbbüskardır
84. Həlim və mülayimdir
VI 85. Asılıdır, qeyri-müstəqildir
86. Tabe olmağı xoĢlayır
87. BaĢqalarına qərar
qəbul etməyə imkan verir
88. Asanlıqla yanılır
VII 89. Asanlıqla dostların təsiri altına düĢür
90. Ġstənilən adama inanmağa hazırdır
91. Hamıya qarĢı fərq qoymadan iltifatlıdır
92. Hamıya rəğbət bəsləyir
VIII 93. Hər Ģeyi bağıĢlaya bilir
94. Həddən artıq Ģəfqətlidir
95. ÇatıĢmazlıqlara qarĢı alicənab və dözümlüdür
96. Himayəçilik etməyə çalıĢır
I 97. Müvəffəqiyyət qazanmağa çalıĢır
98. Hər kəsdən heyranlıq gözləyir
99. BaĢqalarına göstəriĢ verir
100. Müstəbiddir
180
II 101. snobdur (insanlar haqqında Ģəxsi
keyfiyyətlərinə görə deyil,
rütbə və var-dövlətə görə
mühakimə yürüdür)
102. ġöhrətpərəstdir
103. Eqoistdir
104. Soyuq və sərtdir
III 105. Acıdil və riĢxəndçidir
106. Kinli və qəddardır
107. Çox vaxt hirslidir
108. DaĢürəkli və laqeyddir
IV 109. Kinlidir
110. Təzadlı ruha malikdir
111. Ġnadkardır
112. Heç kəsə inanmır və hamıdan Ģübhələnir
V 113. Çəkingəndir
114. Utancaqdır
115. Tabe olmağa son dərəcədə hazırdır
116. Ġradəsizdir
VI 117.
Demək olar ki, heç vaxt, heç kimə etiraz etmir
118. Zəhlə tökən deyil
119.
Sevir ki, ona qəyyumluq etsinlər
120. Həddən artıq sadəlövhdür
VII 121. Hər kəsin rəğbətini qazanmağa çalıĢır
122. Hamıyla razılaĢır
123. HəmiĢə səmimidir
124. Hamını sevir
VIII 125. Ətrafdakılara qarĢı həddən artıq mərhəmətlidir
126. Hər kəsə təsəlli verməyə çalıĢır
127. Öz zərərinə olaraq baĢqalarının qayğısına qalır
128. Hədsiz rəhmdilliklə insanları korlayır.
181
RENE JĠLĠN METODĠKASI
Rene Jilin uĢaq proyektiv metodikası uĢağın Ģəxsiyyətlərarası
münasibərlər sferasının və onun ailədaxili münasibətləri qavramasının
tədqiqi üçün nəzərdə tutulmuĢdur. Metodikanın məqsədi uĢağın sosial
uyğunlaĢmasını, eləcə də onun ətrafdakılar ilə qarĢılıqlı münasibətlərini
öyrənməkdir.
Metodika vizual-verbal olmaqla, uĢaqları və ya böyükləri və uĢaqları
təsvir edən 42 Ģəkillərdən və mətn tapĢırıqlarından ibarətdir. Onun istiqaməti
- uĢaqlar üçün vacib olan və onların digər insanlarla münasibələrinə toxunan
müxtəlif həyat situasiyalarında davranıĢ xüsusiyyətlərini aydınlaĢdırmaqdır.
Metodika ilə iĢləməzdən əvvəl uĢağa məlumat verilir ki, ondan
Ģəkillərə aid verilən sualların cavablarını gözləyirlər. UĢaq səkillərii gözdən
keçirir, suallara qulaq asır və ya oxuyur və cavab verir.
UĢaq təsvir olunmuĢ insanlar arasinda özünə yer tapmalıdır və ya
özünü Ģəkildə bu və ya digər yeri tutmuĢ personajlardan birinə oxĢatmalıdır.
O, müəyyən bir Ģəxsə yaxın və ya uzaq göstərilən bir kəsi seçə bilər. Mətn
tapĢırıqlarında uĢağa tipik davranıĢ formasını seçmək təklif olunur, həm də
bəzi tapĢırıqlar sosiometrik tipli olur. Beləliklə, bu metodika uĢağın onu
əhatə edən müxtəlif insanlara (ailəsi daxil olmaqla) və hadisələrə qarĢı
münasibəti haqqında informasiya toplamaq üçün imkan yaradır.
R.Jilin metodikasını digər proyektiv testlərdən fətqləndirən sadəlik və
sxematiklik sayəsində sınaqdan keçən uĢaq heç bir çətinlik
çəkmir və həm də
onun nisbətən çox formalizasiyası və kvantifikasiyası üçün imkan yaradır.
Nəticəlrin keyfiyyətli Ģəkildə qiymətləndirilməsi ilə yanaĢı
Ģəxsiyyətlərarası münasibətlərin uĢaq proyektiv metodikası həm də bir sıra
dəyiĢənlər üzrə psixoloji müayinələrin nəticələrini həm də kəmiyyətcə
təqdim etməyə imkan verir.
UĢağın Ģəxsiyyətlərarası münasibətlər sistemini xarakterizə edən
psixoloji materialları Ģərti olaraq iki böyük grupa bölmək olar:
1) UĢağın konkret-Ģəxsi münasibətlərini xarakterizə edən dəyiĢən: ailə
üzvlərinə münasibət (ana, ata, nənə, bacı v.s), dosta və ya rəfiqəyə
münasibət, avtoritar Ģəxsə münasibət v.s.
2) UĢağın özünü xarakterizə edən və müxtəlif münasibətlərdə aĢkara
çıxan dəyiĢənlər: ünsiyyətlilik, hamıdan uzaqlaĢmaq, dominantlığa meyllilik,
davranıĢın sosial adekvatlığı. Metodikanı tətbiq etmiĢ bütün müəlliflər 12
əlaməti qeyd edirlər:
1)
anaya qarĢı
münasibət;
2)
ataya qarĢı münasibət;
3)
ata və anaya bir ər –arvad kimi münasibət;
4)
qardaĢlara və bacılara qarĢı münasibət;
5)
nənə və babaya qarĢı olan münasibət;