C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
37
Xəstəliyin başlanğıcında badamcıqlann hiperemiyası, böyüməsi qeyd edilib, III həftədə onların xoralaşmsı mümkündür - Düge anginası. Müasir dövrdə bu nadir hallarda rast gəlinir. Həzm sistemində olan dəyişikliklər mühüm diaqnostik əhəmiyyətə malikdir. Dili quru, qalınlaşmış, kənarlarında dişlərin izi qalır. Ucu, kənarları ərpsiz - təmiz, çəhrayı rəngdə; üzəri isə qalın, ağ-boz ərplə örtülür. «TiJ'oz dil» adlanır. Dodaqlar quru, çatlamış, qabıqla örtülü olur. Qarın meteroizm nəticəsində bir qədər böyümüş, palpasiyada sağ qalça çuxurunda, kor bağırsaqda kobud, iri qabacıqlı; qalça bağırsağın terminal hissəsində isə xırda qabarcıqlı qurultular qeyd edilir və bir qədər ağrılı olur ki, bu da ileitin olmasını göstərir. Perkusiya zamanı ileosekal nahiyyədə, sağ qalça çüxurunda perkutor tonun qısalması - Padalka simptomu müəyyən edilir. Bu miısariqə limfa düyünlərinin böyüməsi ilə əlaqədardır. Müsariqə limfa düyünlərindəki iltihabla əlaqədar çarpaz Ştremberq simplomu da müsbət olur. Xəstəliyin 3-5-ci günündən dalaq, 1-ci həftənin axırlarından isə qaraciyər böyüyür. Bəzən xəstəlik intoksikasiya əlamətləri bir o qədər büruzə vermədən kəskin qastroenterit və ya enlerii kimi başlaya bilər. Bu zaman ilk günlər bir elə də güclü olmayan mədə bulanması, qusma, defekesiyanın tezləşməsi, nəcisin patoloji qarışıqlar olmadan durulaş- ması, qarında yayılmış ağrılar qeyd edilir.
5-ci gündən leykopeniya, sola meyllilik, aneozinofıliya, nisbi limfositoz, trombositopeniya olur. EÇS bir qədər yüksəlir. Bu dəyişikliklər xəstəliyin ağırlığından asılı olaraq büruzə verir və endotoksinlərin sümük iliyinə təsiri, leyko-sitlərin qarın boşluğu limfatik törəmələrinə yığılması ilə izah edilir. Sidiyin ümumi müayinəsində dəyişikliklər çox vaxt toksiki böyrək sindromları ilə büruzə verir. Proteinuriya, mikrohematuriya, silindruriya olur. Xəstəliyin I həftəsinin axırları, II həftəsinin əvvəllərində əlamətlər inkişaf edərək maksimuma çatır. Xəstəliyə xas olan əlamətlər tam büruzə verir - qızğın dövr başlayır, 1-2 həftə davam edir. Müasir dövrdə bu dövrün qısalması müşahidə edilir. Temperatur 39-40°C-dək yüksəlir və sonrakı müddətdə daimi xarakter daşıyır. Bu tip temperatur əyrisi trapezi xatırladır. Vunderlix tipli əyri adlanır. Xəstəliyin ağır gedişlərində bu tip hərarətdə səhər və axşam temperaturları arasındakı fərq 2-3°C-yə çata bilər (amfıboliya). Temperatur əyrisi ola bilsin ki, bir dalğalı olsun. Belə temperatur əyrisini Keldişevski müşahidə etmişdir. Bu zaman temperatur çox vaxt tədricən deyil, nisbətən sürətlə 2-3 günə maksimuma çatır və enməsi də kritik olur, zirvədən enişi xatırladır. Qarın yatalağında Botkin tipli temperatur əyrisi də qeyd edilir. Dalğavari olur, bir neçə gün yüksəlir, sonra bir neçə gün enir və bu hal bir neçə dəfə təkrarlanır. Xəstəlik zamanı remittens tipli (səhər-axşam temperatur fərqlərinin çox olması, qızdırma müddətinin qısa olması), düzgün olmayan tipdə əyrilər də qeyd edilə bilər.
intoksikasiya güclənir. Xəstədə ləngimə, huşun alaqaranlıqlaşması meydana çıxır ifoz hal" inkişaf edir. Bu zaman kəskin zəiflik, halsızlıq, adinamiya, apatiya, düşüncənin pozulması, huşun dumanlanması, qarabasmalar, sayıqlamalar, olur. Xəstələr zaman, məkan yönümünü, downloaded from KitabYurdu.org
38
hərəkətlərin ardıcıllığını itirir. Öz-özünə danışır, yataqdan durub qaçır. Bəzən infeksion deliriy halı baş verir. Xəstəliyin 8-10-cu günü dəridə xarakterik səpgilər əmələ gəlir. Səpgilər xəstələrin 55-70%-də qeyd edilir və əsasən qarında, döş qəfəsinin aşağı hissəsində olur. Bəzən digər nahiyyələrdə, sarğıda, kürəkdə və s. ola bilər. Səpgilərin sayı adətən az olub 6-8-dən, 15-20- dək çata bilər. Monomorfdur. Diametri 3 mm-dək, sərhədləri dəqiq, dəri üzərindən bir qədər qabarmış, rozcolcoz ləkələr şəklində qeyd edilir. Təzyiq etdikdə və dərini dartdıqda itir, buraxdıqda yenidən meydana çıxır. Bir neçə saatdan, 3-5 günə qədər qalır, çəkildikdən sonra yerində çətinliklə nəzərə çarpan piqmentasiya olur. Sönən səpgilər fonunda yeniləri əmələ gələ bilər. Bu bakteriemiyanın yüksəlməsini göstərir və ardıcıl səpmə fenomeni adlanır. Ağır gedişlərdə səpgi elementləri nemorragık xarakter ala bilər (petexiyalar) və bu xoş olmayan proqnostik əlamət hesab olunur. Xəstələrin bir qismində ovucun içində, ayaqların altında dərinin saralması - Filippoviç simptomu təsadüf edilir. Bu qaraciyərin zədələnməsi nəticəsində ka-rotin mübadiləsinin pozulması ilə əlaqədar olaraq meydana çıxır. Xəstəliyin qızğın dövründə nisbi bradikardiya, nəbzin ikiləşməsi saxlanılir, qan təzyiqi daha çox düşür. Urək tonları karlaşmış olur. Xəstələrin 1/3-də miokardiodistrofiya inkişaf edir. Bəzi hallarda spesifik infeksion-toksiki mio-kardit ola bilər. Bu dövrdə bronxit fonunda xəstələrin bəzilərində qarın yatalağının törədiciləri və ya yanaşı qoşulan mikroflora tərəfindən törədilən pnev-moniya inkişaf edir. Mədə-bağırsağın zədələnməsi əlamətləri maksimuma çatır. Dodaqlar quru, çox vaxt çat-çat, qabıqlanmış olur. «Tifoz dil» qalır, dilin üzərindəki ərp boz- qəhvəyi rəng alır. Ağır hallarda isə dilin quru, fulginoz görnüşü olur. Qarında meteorizm bir qədər do artır. Xəstələrdə qəbizlik, bir sıra hallarda isə defekasiyanın tezləşməsi, duru, noxud şorbasınıxatırladan, özünəməxsus turş iyli ifrazat olur. Qurultular, palpasiyada ileosekal nahiyyədə ağrılar daha aydın nəzərə çarpır. Padalka və Ştrenberq simptomlan müsbət olur. Qaraciyər böyümüş, kənarları düz, bir qədər girdələşmiş, xəmirvari şəkildə əllənir, azacıq ağrılı olur. Dalaq da böyüyə bilər. Xəstəliyin qızğın dövründə sidik ifrazı azalır. Proteinuriya, mikrohema-luriya, silindruriya davam edir. Bakteriouriya qoşulur. Bu isə bəzən böyrək ləyənində, sidik kisəsində iltihaba səbəb olur. Qeyd etmək lazımdır ki, bu dövrdə çox təhlükəli olan ağırlaşmalar - xoraların perforasiyası, bağırsaq qanaxmaları və ağır gedişlərdə isə İTŞ inkişaf edə bilər. Mastit, orxit, epididimit, dismenorreya, hamilələrdə vaxtından əvvəl doğuşlar, abort da qeyd edilir. Əlamətlərin sönməsi dövründə temperatur litik olaraq düşür. Normallaş-ması onun amfibolik olması ilə müşayiət olunur. İntoksikasiya əlamətləri zəifləyir, aradan qalxır. Baş ağrıları keçir, iştaha açılır, dil təmizlənir; yuxu, diurez normallaşır; qaraciyər, dalağın ölçüləri kiçilir. Əlamətlərin sönməsi dövrü adətən 1 həftədən artıq çəkmir. Bu dövrdə gecikmiş əlamətlər: tromboflebitlər, xolesistit ola bilər.
asılı olaraq 2-4 həftə çəkir və astenovegetativ əlamətlər, yorğunluq, tərləmə və s. qeyd edilir. Sağalma dövründə xəstələrin 8-15%-də residivlərbaş verir. Xəstəlikdən sağalanların 3-5%-də isə downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|