EvrimTeorisi indd

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

184

Dawkins’in de belirttiği gibi Dollo Yasası’nın doğruluğunu 

gösterecek bir deney mümkün değildir. Üstelik tesadüfi bir ev-

rim oluştuğunu iddia edenler, evrimi sadece genlerde rastgele 

oluşan mutasyonlara ve doğal seleksiyonla seçilmeyen uyum-

suz canlıların elenmesine bağladıkları için, böyle bir yasayı 

kabul edemezler. Fakat Dawkins’in de belirttiği gibi evrimde 

aynı yolun iki defa izlenmesi istatistiksel açıdan mümkün gö-

zükmemektedir. Bu da bilimsel kriterler açısından Dollo Ya-

sası diye biyolojik bir yasanın varlığının ispat edilemediği, 

fakat istatistiksel açıdan bu yasanın öngördüğü sonuçların 

aynısının, tesadüfi bir evrimi savunanlarca umulması gerek-

tiği anlamını taşır. Oysa, doğada, yankı ile yön bulma, ka-

natlar ve gözler gibi birçok kompleks özelliğin canlılarda bir-

birlerinden bağımsız olarak birden çok defa geliştiğini Evrim 

Teorisi’ni savunanların hemen hemen tümü ifade etmektedir. 

Biyolojide bu fenomen “convergent evolution” (“daralan ev-

rim” diye Türkçeye çevrilmiştir) olarak anılmaktadır. Ateist 

evrimciler bile, örneğin kuşların uçma özelliğini, böceklerin 

uçma özelliğini ve memelilerin uçma özelliğini ortak bir ata-

dan elde ettiklerini söylemez. Bu da ortak bir atadan mirasla 

açıklanamayacak bu özelliklerin, canlılarda defalarca oluşması 

demektir. Bu sonucun her türlü Evrim Teorisi açısından sorun 

olduğunu söylemek yanlış olur, fakat ateist bir Evrim Teorisi 

açısından, bu olgu çok büyük bir sorundur. Bilinçli bir yara-

tılışla birleştirilen Evrim Teorisi için ‘istatistiki imkânsızlık’ 

sorun olmaz, çünkü ‘bilinçli yaratma’ evrimin gerçekleşme-

sini sağlar. Oysa tesadüfi bir Evrim Teorisi savunulursa, bir 

kere bile ortaya çıkması olasılık hesabı açısından imkânsız 

olan özelliklerin, birbirlerinden bağımsız olarak defalarca or-

taya çıkması matematiksel olarak açıklanamaz. Bu konuyu ki-

tabın ‘tasarım delili’ isimli bölümünde daha ayrıntılı bir şe-

kilde ele alacağım.

---

Evrim Teorisi'nin Değerlendirilmesi

185

Varlığı savunulmuş diğer bir Evrim Yasası ise Cope 

Yasası’dır. Bu yasaya göre, evrim ilerledikçe canlıların vücut 

büyüklüğü artma eğilimindedir. Oysa fosillerden, dinozor gibi 

birçok dev cüsseli canlının yok olduğunu biliyoruz, bunlara 

karşı birçok tek-hücreli bakteri ise günümüzde yaşamaktadır. 

Buna karşılık, biyolojide mutlak kanunların olmadığı, ancak 

olasılıksal kanunların bulunduğu ve Cope Yasası’nın %70’lik 

bir oranda doğru olduğu söylenebilir. Cope Yasası’nın bir yo-

rumuna göre, gıda kaynaklarından daha iyi faydalanmak gibi, 

büyük bedenlerin evrimsel avantajları vardır. Bu da daha bü-

yük bedenlerin neden doğal seleksiyon tarafından seçildiğinin 

ve daha çok yavru ürettiklerinin bir açıklamasıdır.

388

Zaman olarak sonradan var olan canlıların neden daha bü-

yük bedenli olduğu, genelde büyük bedenlilerinin daha kü-

çük bedenli canlıları yedikleri, “Büyük balık küçük balığı 

yer” sözünde ifade edildiği gibi, büyüğün küçükle beslenme-

sinin -istisnası çok olan- genel bir durum olduğu söylenebilir. 

Fakat, türlerin bağımsız yaratılışını savunanlar da, canlıların 

besleneceği ekolojik ortam oluştuktan sonra diğer canlıla-

rın yaratıldığını söyleyerek, Cope Yasası’nı kabul edebilirler. 

O zaman, Cope Yasası’nı Evrim Teorisi’nin bir yasası olarak 

görmek için bir sebep yoktur. Bu yasa, canlıların Dünya’daki 

ortaya çıkış sırasında, genelde önce küçük, daha sonra bü-

yük bedenlilerin kendini gösterdiğini söyler. Canlıların, ‘bi-

linçli bağımsız yaratılışla’, ‘evrimsel tesadüfi oluşumla’ veya 

‘evrimsel bilinçli yaratılışla’ meydana geldiğini savunanların 

her biri, bu olasılıksal yasanın doğruluğunu kendi inancıyla 

bağdaştırabilir. Bu farklı görüşlerden birini diğerinin aleyhine 

olacak şekilde desteklemediği için, bu yasa, Evrim Teorisi’nin 

bir yasası olarak görülemez. Üstelik birçok istisnası olan Cope 

388  Stephen Jay Gould, Full House The Spread of Excellence from Plato to Darwin, 

s. 152-155.

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

186

Yasası’na olasılıksal anlamda bile bir yasa demek için büyük 

güçlükler bulunmaktadır. 

ÖNGÖRÜ VE EVRİM TEORİSİ

Birçok bilim felsefecisi, başarılı bir teoriden beklenen en 

önemli özelliklerden birinin teorinin öngörülerde bulunabil-

mesi olduğunu ifade etmişlerdir. Oysa uzun bir tarihsel sü-

reçle ilgili olan Evrim Teorisi ile hiçbir öngörüde bulunula-

maz. Örneğin tamamen izole bir adaya kurbağa, kelebek, fare, 

timsah gibi birçok canlıyı alıp bıraktığımızı düşünelim. Evrim 

Teorisi’ne dayanarak bu canlılardan hangi tür bir canlının tü-

reyeceğine dair bir iddiada bulunulamamaktadır. Hiç kimse bu 

canlılardan “Şu kadar yıl sonra at, şu kadar yıl sonra insan, şu 

kadar yıl sonra bir kuş oluşur” diyemez. Bazıları cevap ola-

rak, evrim çok uzun sürede oluştuğu için, böyle bir öngörü-

nün gerçekleştirilemeyeceğini söyleyebilir. Bu savunma, Ev-

rim Teorisi’nin yanlışlanamayacağının bir ifadesi olabilir, ama 

diğer yandan Evrim Teorisi’nin öngörülerinin gözlenmesi su-

retiyle doğrulanmasının da mümkün olmadığı anlamına gelir. 

Buradaki sorun aslında bundan da fazladır. Evrim Teorisi’ne 

dayanarak, adaya konulan canlılardan, bir milyon yıl sonra 

bir fil oluşacağı söylenirse, bu öngörü, doğrulanması müm-

kün olmayan bir niteliktedir; oysa Evrim Teorisi’ne dayana-

rak gözlenmesi mümkün olmayan bu tip bir öngörüde bulun-

mak bile mümkün değildir. Çünkü Evrim Teorisi’nin yasaları 

yoktur ve matematiksel ifadeleri olan yasalar olmadan bir ön-

görüde bulunmak mümkün değildir.

Evrim Teorisi’nin yasaları ve matematiksel bir modelinin 

bulunmaması, gözlem ve deneye dayanmamasından daha bü-

yük bir sorundur. Astronomide de gözlenemeyecek olan birçok 

olgu ele alınır, fakat eldeki yasaların matematik modellemeye 

---