EvrimTeorisi indd

Evrim Teorisi'nin Değerlendirilmesi

199

RAKİPLERE ÜSTÜNLÜK, 

MATEMATİKSELLİK VE EVRİM TEORİSİ

Ernst Mayr bilim tarihi incelendiğinde, bilimsel teorilerin 

reddedilmesinin gerçek sebebinin bu teorilerin apaçık yanlış-

lanması olmadığını, daha basit ve daha muhtemel bir teorinin 

ortaya konmasının eski teoriyi bir kenara bıraktırdığını savu-

nur. Yeni teorinin -özellikle biyolojide- olasılıkçı yoruma da-

yanan bilimsel çıkarımlara uyduğunu; mutlak deliller arama-

mak gerektiğini söyler. Bilim insanının pragmatik olduğuna 

ve yeni bir teori ileri sürülünceye kadar eskisinden memnun 

olduğuna dikkat çeker. Darwin’in de bu şekilde düşündüğünü 

ve Evrim Teorisi’nin, matematiksel deliller gibi mutlak oldu-

ğunu ileri sürmediğini; bu teorinin, türlerin ayrı ayrı yaratı-

lışından daha muhtemel olduğu için kabul edilmesi gerekti-

ğini söylediğini belirtir.

411

 Ernst Mayr, Evrim Teorisi’nin bilim 

felsefesi alanında ifade edilmiş çeşitli kriterleri karşılamadığı 

eleştirisinin farkındadır ve alternatif görüşlerden daha muh-

temel olduğu temeline dayandırarak eleştirileri bertaraf et-

meye çalışmaktadır. Bence Mayr, ‘var olan teoriler arasında 

en iyi alternatifi bulmayı’ bilimin metodu olarak takdim eder-

ken haklıdır; bu yaklaşımın, naif tümevarımcı yaklaşımdan 

da yanlışlamacı yaklaşımdan da bilimin doğasını tarifte daha 

başarılı olduğu kanaatindeyim. Modern Evrim Teorisi’nin en 

ünlü isimlerinden biri olan Mayr’ın yaklaşımı böyleyken, gü-

nümüzde birçok evrimci biyoloğun bu teoriyi matematik bir 

kesinlik gibi sunması veya fizikteki yer çekimi teorisi gibi 

gözlemlenebilme ve matematiksel yasalara sahip olma gibi 

erdemleri olmasa da yer çekimi yasasıyla aynı epistemolo-

jik değerde sunması gibi yanlışların yapıldığına dikkat çek-

mek istiyorum. Mayr bunu biyolojinin kendine özel doğasına 

411  Ernst Mayr, The Growth of Biological Thought, s. 26-27.

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

200

bağlarken haklıdır, fakat nedeni saptamamız epistemolojik de-

ğerde bir fark oluşturmaz.

Michael Ruse, Evrim Teorisi’nin, Malthus’un matematik-

sel yaklaşımını kullandığını ifade etmektedir.

412

 Malthus’un 

yaklaşımına göre, gıda kaynakları aritmetik olarak artarken, 

nüfus geometrik olarak artmaktadır, bu yüzden bu gıda kay-

naklarından yeterince faydalanamayıp ölenler olacaktır.

413

 Bu 

matematiksel yaklaşım Evrim Teorisi’nin ayırt edici özelliği 

olan yeni özellikli türlerin, cinslerin, familyaların oluşumu 

için hiçbir şey söylemez. Aynı şekilde popülasyon genetiğinde 

(population genetics) yapılan matematik hesaplar da yeni bir 

türün ‘nasıl oluştuğu’ hakkında matematiksel bir veri veya 

matematiksel bir yasa vermekten uzaktır.

414

 Evrim Teorisi ile 

uğraşan bilim insanlarının yaptığı matematiksel işlemlerin, Ev-

rim Teorisi’nin ayırt edici özelliği olan, yeni özellikleri olan 

türlerin, evrim ile oluşması ile alakalı olup olmadığı önemli-

dir. Evrim ile uğraşan bir bilim insanı, dünyada var olan pan-

daların sayısını, pandaların kilosunu, son 40 yılda sayılarının 

değişimini matematiksel verilerle hesaplayabilir. Bu matema-

tiksel veriler veya pandalar yok olursa bu olayın nedeninin 

açıklanması, Evrim Teorisi’nin temel iddiasının delilleri ola-

rak değerlendirilemez. Çünkü bu anlatımlarda matematiksel 

dil kullanılsa bile; ne pandanın diğer bir türden oluşumunu 

gösteren matematiksel bir yasa, ne de pandadan yeni bir tü-

rün oluşumu ile alakalı matematiksel bir veri mevcut değildir. 

Sonuçta fiziki evrenin tarihini anlamada kullanılan matema-

tiksel yasalar ve verilerin benzerini canlıların tarihini anla-

mada bulamayız.

412  Michael Ruse, Taking Darwin Seriously, s. 158.

413  Thomas Robert Malthus, An Essay on The Principle of Population, s. 13-18.

414  Egbert Giles Leigh, Adaptation and Diversity, Freeman Cooper Company, San 

Francisco (1971), s. 225-243.

---

Evrim Teorisi'nin Değerlendirilmesi

201

Yeni-Darwinciliğin en ünlü temsilcilerinden -bazılarınca 

en ünlüsü- kabul edilen Mayr, Evrim Teorisi’nde matematik 

aranmaması gerektiğini şöyle anlatmaktadır: “…Bu gösterişli 

başarılar matematiğin sınırsız bir prestij kazanmasına sebep 

oldu. Bu da Kant’ın ünlü betimlemesi olan, gerçek bilimin 

doğa bilimleri içinde bulunabileceği, çünkü bu bilimlerin ma-

tematiksel olduğu yargısı ile sonuçlandı. Eğer bu yargı doğ-

ruysa, Darwin’in ‘Türlerin Kökeni’ kitabının bilimsellik açı-

sından yeri nedir? Sürpriz olmayacak bir şekilde, Darwin’in 

matematik hakkında az bilgisi vardı. Niteliksel ve tarihi bi-

limler veya kompleks sistemler ile ilgilenen bilimler hakkın-

daki yanlış yargılar, biyolojinin aşağı kategoride bir bilim ol-

duğuna dair kibirli bir kanaatin ortaya atılmasına sebep oldu… 

Sistematik ve evrimsel biyolojinin çoğunda matematiğin kat-

kısı çok azdır.”

415

 Görüldüğü gibi en ünlü evrimciler de Ev-

rim Teorisi’nin matematiğe dayanmadığını kabul etmektedir-

ler. Bu da, bilimsel kriterlere uygunluğu matematiksel olmakta 

anlayan anlayışın kriterlerini de Evrim Teorisi’nin karşılama-

dığını göstermektedir.

PARADİGMANIN ETKİSİ

Özellikle Thomas Kuhn’un, 1962 yılında ‘Bilimsel Devrim-

lerin Yapısı

’ (The Structure of Scientific Revolutions) kitabını 

yayımlamasından sonra ‘paradigma’ terimi bilim felsefesinin 

çok sık kullanılan kavramlarından biri oldu. ‘Paradigma’ bi-

lim insanlarının dünyaya bakış açılarını belirleyen, yapılan 

bilimsel çalışmaların temel önkabullerini dikte eden, ayrıca 

bilimsel faaliyetin oluştuğu ve kontrol edildiği sosyolojik or-

tamı ifade eden genel çerçevedir.

416

 Thomas Kuhn’un bahse-

dilen eseri, II. Dünya Savaşı’ndan sonra İngilizce yazılmış 

415  Ernst Mayr, The Growth of Biological Thought, s. 39-41.

416  Thomas S. Kuhn, Bilimsel Devrimlerin Yapısı, s. 103-111 ve 240-251.

---