EvrimTeorisi indd

Evrim Teorisi'nin Değerlendirilmesi

205

çok benzediği söylendi. Bu fosilin, insan evriminde büyük bir 

boşluğu doldurduğu ve 500.000 yıl önceki bir canlıya ait ol-

duğu savunuldu. Fosil kemiklerin yaşını tespit etmek için 1950 

yılında bulunan bir metot ile çene kemiğinin toprakta ancak 

birkaç yıl kaldığı, kafatasının ise birkaç bin yıllık olduğu öğ-

renildi. Bu bilgiler elde edildikten sonra yapılan detaylı araş-

tırmalarda, kemiklerin, eski görüntüsü verilebilmesi için bo-

yayıcı maddeler ile işleme tabi tutuldukları saptandı. Ayrıca 

dişler çene kemiğine yerleştirilmek için zımparalanmıştı. May-

mun çenesi ile insan kafatası bir araya getirilerek sahtekârlık 

yapıldığı detaylı araştırmalar ile doğrulandı.

424

 Bu örnek 40 

yıl boyunca, bir sahtekârlık ürününün bilim insanlarını ne ka-

dar kolay yanılttığının bir delilidir. Sahtekârlık yapılmasından 

daha önemli olan, mevcut paradigmaya uyum sağladığı, hatta 

destek verdiği için, sahte bir delilin, 40 yıl boyunca birçok bi-

lim insanını ciddi şekilde yanıltıyor olabilmesidir. Paradigmaya 

uygun olan delil ciddi analizlere tabi tutulmamış, elde ciddi 

veri olmadan Piltdown adamının yaşı 500.000 yıl olarak belir-

lenmiştir. Oysa Evrim Teorisi’nin görüşlerine çok aykırı sahte 

bir fosil imal edilseydi, ‘hakim paradigma’ olan görüşe aykırı 

bu fosildeki sahtekârlığın hemen tespit edileceğini, Kuhn’un 

yaklaşımından esinlenerek tahmin etmek mümkündür.

Piltdown adamı 40 yıl boyunca Evrim Teorisi’nin en önemli 

delillerinden biri sayılmasına karşın, bu sahtekârlık ortaya çı-

kınca, sonradan yazılan ders kitaplarından çıkartılmıştır. Fakat 

Haeckel’in embriyo çizimleriyle ilgili sahtekârlık hala Evrim 

Teorisi ile ilgili kitaplarda yer almaktadır. Ünlü evrimci biyolog 

Stephen Jay Gould, modern ders kitaplarında hâlâ Haeckel’in 

çizimlerinin olmasını hayret edilecek ve utanılacak bir du-

rum olarak değerlendirmektedir.

425

 1995 yılında embriyolog 

424  Roger Lewin, Modern İnsanın Kökeni, çev: Nazım Özüaydın, Tübitak Popüler 

Bilim Kitapları, Ankara (1999), s.62-64, 72-73.

425  Stephen Jay Gould, Abscheulich, Atrocious, s. 46-48.

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

206

Michael Richardson, Haeckel’in embriyonun geçirdiği aşama-

lar ile ilgili yanıltıcı bilgiler verdiğini detaylı bir şekilde gös-

termiş ve bunun biyolojideki en ünlü sahtekârlıklardan biri 

olduğunu söylemiştir.

426

 Thomas Kuhn, günümüzdeki şek-

liyle ders kitaplarıyla eğitimin 19. yüzyılda ortaya çıktığını, 

daha önce temel matematik kitapları dışında, bu tarz hazır-

lanmış kitaplarla eğitimin olmadığına dikkat çeker ve bu ders 

kitaplarının mevcut paradigmanın temel kabullerini ve prob-

lem çözme kurallarını aktardığını, öğrencilerin ise paradig-

mayı sorgulama şansına hiç sahip olamadıklarını belirtir.

427

 

Kuhn’un dediği gibi günümüzün paradigmasının muhafaza-

sında ders kitaplarının yeri çok önemlidir, diğer yandan en 

ünlü evrimci biyologların bile yanlışlığını kabul ettikleri çi-

zimler hâlâ bu ders kitaplarında yer alabilmektedir. Paradig-

manın muhafazası için çabalar, paradigmaya uygun çalışmala-

rın ödüllendirilmesi, paradigmaya karşı olanların dışlanması, 

paradigmanın bilim insanlarının ‘nereye’ ve ‘nasıl’ bakmaları 

gerektiğini buyurması, göz önüne alınmaz ise; ‘bilim’in ide-

oloji, sosyolojik baskı, ödüllendirme mekanizmalarından ba-

ğımsız, her zaman için objektifliğini muhafaza edebilen bir 

faaliyet olduğunu zannetme hatasına düşebiliriz. Bu ise ders 

kitaplarında aktarılan bilgilerin temel önkabuller olarak alın-

masına ve sonraki tüm gözlem ve deneylerin bu dogmatik ön-

kabullerle şekillenmesine yol açmaktadır.

Bahsedilen paradigmanın peşinen doğru kabul edilmesi-

nin yol açtığı yanlış yorumlara Nebraska adamı (Hesperopit-

hecus Haroldcookii

) da örnek olarak verilebilir. 1922 yılında 

ünlü fosilbilimci Henry Fairfield Osborn Nebraska’da bir diş 

fosili buldu. Konunun uzmanları, bu dişin insan ve şempanze 

arasında ara bir türün dişi olduğunu söylediler. Ardından 

426  Jonathan Wells, Icons of Evolution, s. 89-92.

427  Thomas S. Kuhn, The Function of Dogma in Scientific Research, s. 359.

---

Evrim Teorisi'nin Değerlendirilmesi

207

Nebraska adamının özellikleriyle ilgili detaylı anlatımlar ya-

yımladı. Daha sonra bu dişin bir domuz dişi olduğu anlaşıl-

dı.

428

 Bundan önce ise birçok antropolog, Nebraska adamının 

nasıl yaşadığı ile ilgili hikâyeler türetmişlerdi.

Piltdown adamı, Nebraska adamı ve Haeckel’in çizimle-

riyle ilgili yapılan sahtekârlık ve hatalar, Evrim Teorisi’nin 

yanlış bir teori olduğunu göstermez. Evrim Teorisi’nin doğ-

ruluğu veya yanlışlığı, bu teorinin bilimsel kriterleri ne ka-

dar karşılayabildiği temelinde sorgulanmalıdır. Fakat din adına 

veya ideoloji adına, nasıl dogmatik önyargılı yaklaşımlar veya 

sahtekârlıklar yapılabiliyorsa, aynı şeyin ‘bilim’ adına da ya-

pıldığını, ‘bilim’in bazılarının zannettiği gibi her zaman objek-

tif olan, önyargılardan uzak bir faaliyet olamadığını, söz ko-

nusu örnekler göstermektedir. Dinde, Tanrı’nın ödülü olduğu 

gibi, bilimde, bilim cemaatinin maaş veya takdir gibi ödülleri 

vardır; dinde, dini cemaatin dışlaması veya kabulü önemli ol-

duğu gibi, bilimde, bilim cemaatinin dışlaması veya kabulü 

önemlidir; dinin tartışmasız önkabulleri olduğu gibi, bilimin 

de tartışmasız önkabulleri vardır. Belki de bu yüzden Kuhn, 

‘bilim’in mutlaka bir paradigma içinde yapıldığını belirttikten 

sonra, ‘paradigma değişimleri’ni din değişimine benzetmiştir. 

Kuhn’un, bütün bilimsel çalışmaları, paradigmaya bağlılıkla-

rından dolayı objektif olmayan ve olamayacak uğraşlar olarak 

tarif etmesi bence abartılı bir yaklaşımdır; fakat bilimsel çalış-

maların bütünü olmasa bile, bir bölümünün böyle olduğu gö-

rülmektedir. Özellikle Evrim Teorisi gibi, bireylerin varoluş-

sal yaklaşımlarıyla önemli ölçüde bağlantısı olan bir konuda, 

bu sorun iyice kendini göstermektedir. 

 Kuhn’un özellikle dikkat çektiği ders kitaplarıyla ‘evrimci 

paradigma’nın önkabullerinin aktarılması; canlılar âleminin 

tümüne bakarken, her tür, birbirinden türemiş gibi ‘apriori bir 

428  Duane T. Gish, Fosiller ve Evrim, s. 130.

---