EvrimTeorisi indd

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

214

yılında, evrenin geçmişinin sıcaklığının, şimdikinden daha 

yüksek olduğu saptanabildi.

443

 Eğer evrenin geçmişinin, aynı 

sıcaklıkta veya daha soğuk olduğu gösterilebilseydi Big Bang 

Teorisi yanlışlanabilirdi. Sonuçta bu teorinin yanlışlanabilir 

cesur iddialarına karşı yanlışlanamaması, daha önce bahset-

tiğimiz ‘yanlışlanabililik’ ile ilgili kriteri başarıyla karşıladı-

ğını göstermektedir.

Big Bang Teorisi, William Whewell’in ayrı ayrı alanlar-

dan gelen delillerin birleşimiyle sonuca varmayı ifade etmek 

için kullandığı ‘birleşmeli tümevarım’(consilience of induction) 

yöntemine de uymaktadır.

444

 İncelenen önceki delillere şunları 

da ekleyebiliriz; Big Bang Teorisi’nin öngördüğü evren mode-

line uygun şekilde, evrenin %25’inin helyum, %73’ünün hid-

rojen olduğu anlaşılmıştır.

445

 Bu teori ile atom altı dünyanın 

oluşumu ile ilgili bir teori elde edilmiş, bu teoriye dayanarak 

Big Bang’den sonraki ilk dakikalar hakkında akıl yürütülebil-

miştir.

446

 Evrendeki döteryum ve lityum gibi hafif atomların 

açıklaması sadece bu teori ile yapılabilmektedir; ağır atomla-

rın yıldızların içindeki süreçlerle açıklaması yapılmaktadır.

447

 

Ayrıca yıldızların incelenmesinden, entropiden ve radyoaktif 

elementlere dayalı tarihlendirme yöntemiyle varılan sonuç-

lardan evrenin bir başlangıcı olması gerektiğinin anlaşılması 

da Big Bang Teorisi’ni desteklemiştir.

448

 Ayrı ayrı alanlardan 

gelen bu delillerin her biri, Big Bang Teorisi’ni desteklerken, 

Durağan Durum Teorisi gibi rakip teorileri yanlışlamıştır. Kı-

443 Hubert Reeves, İlk Saniye, çev: Esra Özdoğan, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 

(2001), s. 26-27.

444 Robert E. Butts, ‘William Whewell’, The Cambridge Dictionary of Philosophy, 

ed: Robert Audi, Cambridge University Press, 2. Baskı, Cambridge (1999), s. 850-

851.

445  Hugh Ross, The Creator and The Cosmos, s. 32.

446  Steven Weinberg, İlk Üç Dakika, 10. Baskı, çev: Zekeriya Aydın-Zeki Aslan, Tü-

bitak Popüler Bilim Kitapları, Ankara (1999).

447  Hugh Ross, The Creator and The Cosmos, s. 58.

448  Caner Taslaman, Big Bang ve Tanrı, s. 64-75.

---

Evrim Teorisi'nin Değerlendirilmesi

215

sacası William Whewell’in deyimiyle ‘birleşmeli tümevarım’, 

yani ayrı alanlardan gelen verilerin gücünü birleştirmesi ile 

yapılan tümevarım; Big Bang Teorisi ile çok başarılı bir şe-

kilde gerçekleşmiştir.

Big Bang Teorisi, başka hiçbir teorinin açıklayamadığı şe-

kilde görünür olguları açıklayarak, rakip hiçbir teorinin yapa-

madığı öngörüleri yaparak ve bu öngörülerle kendisinin yan-

lışlanması imkânını tanıyarak, evrenin matematiksel modelini 

çok başarılı bir şekilde sunarak, başarılı bilimsel bir teori ol-

muştur. Üstelik Big Bang Teorisi, Evrim Teorisi’nden çok daha 

eskilerden başlayan (günümüzden 13,7 milyar yıl kadar önce) 

bir süreçle ilgili bir teoridir. Bu teori, bir teorinin milyarlarca 

yıllık bir sürece dair olmasına rağmen önemli birçok bilimsel 

kriteri nasıl karşılayabildiğinin bir örneğidir. Oysa daha önce 

görüldüğü gibi Evrim Teorisi, biyolojinin kendisine has do-

ğası ve çeşitliliğinden kaynaklanan nedenlere aynı başarıyla 

bu kriterleri karşılayamamaktadır. 

Biyolojinin fizikten farklı bir bilim dalı olması ve biyo-

lojide öngörüde bulunmanın zorluğu gibi sebepler, Evrim 

Teorisi’nin, Big Bang Teorisi kadar başarılı bir teori olama-

masının nedenleri olarak ileri sürülebilir. Linnaeus’un türleri 

tamamen sabit gören yaklaşımı günümüzde yanlışlanıp elen-

miştir. Evrim Teorisi’nin delili olarak ortaya konan iyi temel-

lendirilmiş veriler (ispinoz kuşlarının gagaları gibi), bu teo-

riye şüpheyle bakanların da rahatça kabullenebileceği sınırlı 

değişikliklerin gösterilmesinin ötesine geçememektedir. Big 

Bang Teorisi ise milyarlarca yıllık bir sürece ait bir teori olma-

sına rağmen; rakip teorilerin hiçbirince öngörülemeyen, yan-

lışlamaya açık tahminler ileri sürmüş ve gözlemsel verilerin 

bunları doğrulamasıyla bilim felsefesi alanında dikkat çekil-

miş birçok kriteri başarıyla karşılamıştır.

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

216

HOMOLOJİDEN 

EVRİM TEORİSİ’NE VARILABİLİR Mİ?

Evrim Teorisi adına ön plana çıkan iddiaların birçoğunda 

canlılardaki benzerlikler hareket noktasıdır. Canlılardaki ben-

zerlikler, farklı görüşlerde olan birçok ünlü biyoloğun dikka-

tini çekmiştir. Aristoteles canlıları sınıflarken bu benzerlikleri 

temel almıştır. Linnaeus da, Owen da canlıları benzerliklerine 

göre sınıflandırmıştır. Her canlı sırasıyla bir âlem, filum, sı-

nıf, takım, familya, cins ve türe aittir. Aynı cinsin altındaki 

türler birbirlerine, aynı cinsin altında olmayan türlere naza-

ran daha çok benzer. Linnaeus ile beraber 18. yüzyılın ve 19. 

yüzyılın ilk yarısının tüm ünlü taksonomistlerinin canlı sı-

nıflandırmaları, canlıların benzerlikleri temelinde yapılmış-

tır. Bu sınıflandırmalar ‘özcü yaklaşım’ (essentialism) çerçe-

vesinde oluşturulmuş, canlıların benzerliklerine sebep olan 

‘özler’, Tanrı’nın zihnindeki plana göre oluşan tasarıma bağ-

lanmıştır.

449

 Böyle olunca, canlıların ortak bir atadan evrim-

leştiği fikrine gerek duyulmadan; onlar, birbirlerine benzer-

likleri (homoloji) temelinde sınıflandırılmıştı.

Darwin, daha önceden canlıların sınıflandırılması için kul-

lanılan bu benzerliklerin, Evrim Teorisi’nin delili olduğunu 

ileri sürdü. Canlılar sınıflamasının başına ortak bir ata koya-

rak bütün türleri birbirine bağladı. Canlıların tarihini, canlı-

ların evrimle kazandıkları benzerlikleri üzerine bina edip, bu 

benzerliklerin yakın ve uzak akrabaları belirlemekte kriter 

olduğunu ileri sürdü. Darwin’den önce canlıların benzerlik-

lerinde ‘homolog’ ve ‘analog’ yapıların karıştırılmaması ge-

rektiğine dikkat çekilmişti. Richard Owen, ‘Türlerin Kökeni’ 

yayımlanmadan 11 yıl önce (1848) yayımladığı kitabında, ‘ana-

log organlar’ın yapısal olarak bağlantısız olup, canlılarda aynı 

449 Anthony Flew, Darwinian Evolution, Transaction Publishers, New Brunswick 

(1996), s. 51.

---