EvrimTeorisi indd

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

220

totolojilerin aynısı tekrarlanmaktadır. Fosillerin önemli bölü-

münün yumuşak organlardan mahrum olmaları, birçok zaman 

kemik gibi sert yapıların bile tam bulunamamasından dolayı, 

kısıtlı bulgulardan canlının organlarının fonksiyonlarının be-

lirlenmesindeki sorunlar fosillere dayalı homoloji kurgularını 

çok daha fazla sıkıntıya sokmaktadır. Evrimci Tim Berra fo-

sil kayıtlarını otomobil modellerine benzeterek; 1953, 1954, 

1955 model Corvette arabaları incelediğimizde, bu modelle-

rin değişim ile soyoluşa örnek teşkil ettiklerini söylemiştir. 

Oysa otomobiller, mühendislerin zihnindeki bir plana uygun 

olarak ‘arketip’e göre üretilirler. Arabaların ‘zihindeki plan’ 

ve ‘arketip’e bağlı olarak benzer olmaları ve bu benzerlikle-

rin birbirlerinden türemeyle (hiçbir araba eski modelin üze-

rindeki değişikliklerle oluşmaz) alakasının olmaması, ara-

balardaki benzerliklerin Darwinci canlı sınıflamasına değil; 

benzerliklere dayalı evrimi öngörmeyen diğer sınıflamalara ör-

nek olduğunu gösterir. Bu yüzden Philip E. Johnson, Berra’nın 

verdiği örneği ‘Berra’nın gafı’ (Berra’s blunder) olarak isim-

lendirmiştir.

455

 Fosillere dayalı evrimi delillendirme çabası te-

melde fosillerdeki homolojiden Evrim Teorisi’ne varmaya da-

yalıdır. Oysa fosiller bu konuda gözlemlenebilen canlılardan 

çok daha kısıtlı bilgi vermekle beraber, gözlenen canlılardaki 

totolojilerin aynısı bu alan için de geçerlidir.

Ortak atadan alınan özellikler homolog kabul edildiğinde, 

homolog organlar taşıyan canlılarda bu organların embriyo aşa-

masındaki gelişim şeklinde ve genetik seviyede de homoloji 

aramak gerekir. Oysa birçok canlıda, örneğin omurgalılarda 

homolog kabul edilen birçok organın, embriyonun ilk aşama-

larında homolog yapıda olmadıkları gözlemlenmektedir. Bu da 

homolog birçok organın, homolog olmayan kökenlerden oluş-

tuğunu gösterir. Homolog oldukları iddia edilmesine rağmen 

455  Jonathan Wells, Icons of Evolution, s. 68-69.

---

Evrim Teorisi'nin Değerlendirilmesi

221

gelişim yollarındaki farklılığa omurgalı eklemlerinde de ta-

nık oluruz. Embriyo aşamalarında omurgalı eklemleri genelde 

arka (kuyruk) bölgeden başa doğru gelişirler. Oysa omurgalı 

bir canlı olan semenderlerde gelişim bunun tam tersidir. Se-

menderlere benzer bir canlı olan kurbağalarda ise genel omur-

galı gelişimi gözükür.

456

 Böceklerdeki birçok homolog organın 

da embriyo sürecindeki oluşumlarında, birbirlerine hiç ben-

zemeyen embriyolojik kökenlerden geldikleri görülmektedir. 

Canlılardaki homolojiyi, ortak atadan miras alınan özelliklerle 

açıklamaya çalışan Evrim Teorisi için, embriyo aşamalarında 

da aynı homolojik yapının olmasının gerekmesi, önemli so-

runlara yol açmaktadır. 

Omurgalılardaki birçok homolog kabul edilen organın emb-

riyo aşamalarının homolog olmadığı anlaşılmıştır. Örneğin De 

Beer’ın işaret ettiği gibi, omurgalıların hazım borusu (alimen-

tary canal

) çok değişik embriyolojik kökenlerden gelmekte-

dir; köpekbalıklarının embriyolarındaki üst ve alt bölge, kuş-

ların ve sürüngenlerin embriyolarının ise alt katmanı hazım 

borusuna dönüşmektedir. Homoloji konusunda en çok tartışı-

lan yapıların başında gelen omurgalıların ön eklemleri de de-

ğişik embriyolojik kökenlerden gelirler. Semenderlerin gövde-

lerinin 2, 3, 4 ve 5., kertenkelenin 6, 7, 8 ve 9., insanın ise 13, 

14, 15, 16, 17 ve 18. kısmından ön eklemler oluşur. Darwin, 

homolog yapıları canlılardaki homolog embriyo aşamaların so-

nucu olarak görmüştü.

457

 Oysa detaylı embriyoloji araştırma-

ları, canlılardaki homolojinin, embriyo aşamalarında karşılığı 

bulunmadan da oluştuğunu göstermiştir. Evrimci biyologlar, 

plasentalıların ve keselilerin birbirlerinden farklı evrimsel çiz-

gide oluştuklarını ifade etmişlerdir. Fakat birbiriyle dış yapı-

ları homolog olduğu söylenen, hatta aynı türün üyeleri olduğu 

456  Jonathan Wells, Icons of Evolution, s. 72.

457 De Beer, Homology: An Unsolved Problem, Oxford University Press, (1971); 

Michael Denton, Evolution: A Theory in Crisis, s. 142-155.

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

222

varsayılan canlıların gelişim aşamalarında plasentanlılar ve 

keseliler olarak farklı olabilmeleri Evrim Teorisi’nin homoloji 

yaklaşımı açısından açıklanması zor bir sorundur. 

Bu konuda cevaplanması gereken bazı sorular şunlardır: 

Homolog yapılar ortak gelişim süreci olmaksızın oluşabili-

yorsa, o zaman bu yapıların ortak atadan miras yoluyla -Ev-

rim Teorisi ile- açıklanmasının gerektiğini neden düşünelim? 

Eğer bu yapılar ortak atalardan miras olarak alındıysa, ne-

den bu homolog yapıların embriyo aşamalarındaki gelişim-

leri farklıdır? Eğer homolog yapıların embriyo gelişim süreç-

lerinin farklı olduğu anlaşılınca, bu yapıların ortak atalardan 

miras yoluyla alındığı iddiasından vazgeçilecekse; o zaman, 

canlılardaki benzerlikleri Evrim Teorisi’nin yaklaşımıyla açık-

lamayı yegâne açıklama olarak görme konusunda neden ıs-

rarcı olunmaktadır?

MOLEKÜLER SEVİYEDE HOMOLOJİ

Özellikle 20. yüzyılda biyolojide yaşanan gelişmeler sonucu, 

moleküler biyolojideki gelişmelerle Darwin’in Evrim Teorisi’ni 

birleştiren Yeni-Darwinizm ön plana çıktı.

458

 Bu anlayış, can-

lılardaki homolog yapıların homolog moleküllerden ve genler-

den kaynaklanması gerektiğini ileri sürer. Bu görüşle beraber 

canlılardaki protein ve DNA gibi moleküllerdeki homolojinin 

incelenmesi önem kazandı. Canlıların bedenlerindeki benzer-

liklerden (morfolojiden) Evrim Teorisi’ne varılmaya kalkıldı-

ğında içine düşülen dairesel akıl yürütmeden, embriyo aşa-

malarındaki veya moleküler seviyedeki homolojilerden Evrim 

Teorisi’ne varılmaya çalışıldığında da kurtulunamaz. David 

Hillis’in, 1994’te dediği gibi: “Artık moleküler biyolojiye da-

yanılarak ortak atalar tespit edilmeye çalışılmaktadır.” Bu ise 

458  Wen-Hsiung Li, Molecular Evolution, s. 54-55.

---