EvrimTeorisi indd

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

226

yapışı veya ateş böceğinin çiftleşmesi gibi canlıların gerçek-

leştirdiği birçok cinse özel işte, belli cinsler diğerlerinden ta-

mamen farklı özellikler gösterirler. Bu yapılar veya bu özel-

likler için ara formlar göstermekte ciddi sorunlar mevcuttur. 

Canlıların birçok özelliğini hiyerarşik olarak dizmek mümkün 

değildir. Bukalemunun değişimi de, örümceğin ağı da, yunu-

sun radarı da kendilerine mahsustur. Bu tip özellikleri birbir-

lerine karşı değerlendirecek hiçbir kriter yoktur. Bu yüzden 

biyoloji tarihinin çok büyük kısmında ciddi ilgi görmüş ‘bü-

yük varlık zinciri’ (great chain of being) anlayışı da, Evrim 

Teorisi kadar, gözlemsel ve deneysel destekten yoksundur. 

MOLEKÜLER SEVİYEDE ŞEMPANZE VE İNSAN

Canlıların moleküler seviyedeki benzerlikleri, proteinlerin 

karşılaştırılmasıyla incelendiği gibi, kimi zaman bu protein-

lerin kodunu oluşturan DNA veya bu koda uygun proteinle-

rin sentezinde görev alan RNA’ların kodlarının incelenmesiyle 

de ele alınır. İnsana moleküler seviyede en çok benzediği ka-

bul edilen şempanze ile insan arasındaki benzerlik, 2004 yı-

lında, Japonya’nın Riken Enstitüsü’nde karşılaştırılmaya ça-

lışıldı. Bunun için insandaki 21. kromozom ile şempanzedeki 

bu kromozomun karşılığı olan 22. kromozom deşifre edilerek 

karşılaştırıldılar.

464

 (Daha önceki şempanze ile insan mukaye-

seleri daha çok protein karşılaştırmalarına dayanmaktadır.) 

Bu kromozomların yüzde olarak büyük bir kısmı benzer ol-

makla beraber DNA’ların 68.000 yerinde farklılık olduğu gö-

rülmüştür. Bu yerlerin bir kısmı insanda şempanzeden fazla, 

bir kısmı ise eksiktir. Şempanzenin protein gibi molekülleri 

insanınkilere yüzde 98.5 oranında benzemektedir, fakat sırf 

464  H. Wantanabe ve diğerleri, ‘DNA Sequence and Comparative Analysis of Chim-

panzee Chromosome 22’, Nature 429, 27 Mayıs 2004, s. 382-388.

---

Evrim Teorisi'nin Değerlendirilmesi

227

bir kromozomda 68.000 yerdeki farklılık, üzerinde yoğunla-

şılması gerekli önemli husustur.

465

 

İnsanla şempanzenin benzerliğinde birçok araştırmacı, sa-

dece farklı olan bölümleri (substitution) göz önüne alarak ‘% 

1,5 farklılık’ gibi oranları telaffuz etmişlerdir. Oysa bu farklı 

bölümlerden başka insanda olmasına rağmen şempanzede ol-

mayan veya şempanzede olmasına rağmen insanda olmayan 

bölümler (insertion veya deletion) de vardır ki, bunlar türler 

arası farklılıkta daha da önemli olabilirler. Bunlarla beraber 

iki tür arası farklılık % 4’lere çıkmaktadır. Farklılıkların ol-

duğu yerlere örnek olarak FOXP2, NCAM2 ve GRIK1 bölge-

leri verilebilir; bu genlerin sinir sistemiyle ilgili yapılarda et-

kin olduğu saptanmıştır. Bu fazlalıklar sadece insana ait olup 

şempanzede eksiktir. İki galaksi arasındaki uzaklığın %1’in-

den bahsedersek, bu yüzde çok küçük gözükebilir; ama bu 

%1’in trilyonlarca kilometreye ulaştığını ve Dünya’mızdaki 

tüm mesafeleri gölgede bıraktığını anlarsak o zaman durum 

değişir. İnsan ile şempanze arasındaki farkta da önemli olan 

yüzdeler değil, bu yüzdelerin neye karşılık geldiğidir. İnsanla 

şempanze arasında 35 milyon kadar noktada farklılık olma-

sına karşılık, 45 milyon kadar noktada insanın sahip olduğu ve 

şempanzede olmayan, 45 milyon kadar da şempanzenin sahip 

olduğu ve insanda olmayan nokta vardır.

466

 Bunların toplamı 

ise 120 milyonu geçmektedir ki bu çok büyük bir farklılıktır.

Benzerlikten ortak ataya sıçramanın gözlemsel desteği ol-

masa da mantıklı bir akıl yürütme olduğu kanaatindeyim. Ki-

tabın dinlerle ilgili bölümünde ne teizm açısından ne de dinler 

açısından maymunla insanın ortak atadan türediği iddiasında 

bir sorun olmadığını da savundum. Fakat bu türler arasında 

465  H. Wantanabe ve diğerleri, ‘DNA Sequence and Comparative Analysis of Chim-

panzee Chromosome 22’, s. 383.

466  Tarjei S. Mikkelsen ve diğerleri, ‘Initial Sequence of The Chimpanzee Genome 

and Comparison with The Human Genome’, Nature 437 , 1 Eylül 2005, s. 69-87.

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

228

geçişin tesadüfi olduğu savunulursa mantıkilik yitirilir. DNA 

gibi çok hassas yapıda bir molekülde, 6 milyon yıl gibi çok 

kısa bir zaman diliminde bahsedilen büyüklükte bir değişimin 

tesadüfen oluştuğunu ve bireylerde oluşan özelliklerin türün 

gen havuzunda yok olmadan türün özelliklerine dönüştüğünü 

söylemek olasılık hesapları açısından savunulamayacak bir id-

diadır. İlerleyen sayfalarda tasarım delili ile ilgili bölümde de-

taylı bir şekilde göstereceğim gibi, belli bir işlevi olan tek bir 

proteinin ortaya çıkmasını izah etmek için bütün uzayın tüm 

maddesi ve tüm zamanı yetersiz kalmaktadır. Bahsedilen iki 

tür arası farkı kodlayan bölge ise yüzlerce proteinin şifresi 

olabilecek kadar uzundur.

Canlılar, aynı atomlardan ve bileşiklerden oluşan, çoğun-

luğu su olan ve ortak bir çevreyi aynı dünyada paylaşan var-

lıklardır. Çoğalmak, amaçlı enerji kullanmak, hareket etmek 

gibi ortak vasıflara sahiptirler. Üstelik birbirleriyle beslenir-

ler, böylece birbirlerinin moleküllerini yaşamak için kullanır-

lar ve bu molekülleri sindirmek için de benzer yapılara ihti-

yaç duyarlar. Beslenme döngüsünü mümkün kılan unsurların 

başında ‘moleküler seviyedeki benzerlik’ gelmektedir. Tüm 

bu özellikler canlıların benzer olmasını gerektirmektedir. Ta-

rih boyunca birçok biyolog, canlıların aynı Yaratıcı tarafın-

dan yaratılmalarının yanında, sahip oldukları saydığımız tüm 

bu ortaklıkları canlıların benzerliklerinin sebebi olarak gör-

müşlerdir. Canlıların dış yapılarının da moleküler yapılarının 

da benzerliği bu temelde değerlendirilebilir. Evrim Teorisi’nin 

doğruluğu veya yanlışlığı tartışma dışı bırakılıp, canlıların bir 

tasarımın ürünü olup olmadığı gözlenen canlıların gözlenen 

özellikleri üzerinden tartışılabilir. Bu konuyu merak edenler 

ilerleyen sayfalardaki tasarım delili ile ilgili bölümü okusunlar.

---