145
Əbu Xatim Ər-Razi Və Əbu Zura Ər-Razi
- rahmətullahi aleyhi -
Muhəmməd İbn İdris İbn əl-Munzir əl-Hənzəli ər-Razi. Hədis
elmində hafizdir. Ravilərin səhih və zəif olması barəsində bir çox
elmi əsərləri vardır. H. 195-ci ildə dünyaya gəlmiş və H. 277-ci il
Şaban ayında dünyasını dəyişmişdir
235
.
Ubeydullah İbn AbdulKərim İbn Yəzid İbn Faruh Əbu Zura ər-
Razi əl-Qureyşi. Qureyş nəslindəndir. Hədis elmində hafizdir.
Hədis
elmində
ravilərin
öyrənilməsi
sahəsində
məşhur
alimlərdəndir. Tələbələrindən məşhur Müslim, Tirmizi, Nəsai və
İbn Məcə olmuşlar. H. 264-cü ildə 64 yaşında dünyasını
dəyişmişdir
236
.
Lələkai – rahmətullahi aleyhi – dedi ki: Bizə Muhəmməd İbn əl-
Muzəffər əl-Mukri xəbər verdi ki: Bizə əl-Huseyn İbn Muhəmməd
İbn Həbəş əl-Mukri dedi ki: Bizə Əbu Muhəmməd AbdurRahman
İbn Əbi Xatim dedi ki, Atama və Əbu Zuraya – rahmətullahi aleyhi –
dinin əsasları ilə bağlı Əhli Sünnətin əqidəsi barəsində sual verdim.
Hər ikisi də mənə bu cavabı verdilər: Bizlər Hicaz, İraq, Şam və
Yəmən kimi ölkələrdə elm adamları ilə qarşılaşdıq. Onların etiqadı:
İman söz və əməldir, artar və əskilər. Quran Allahın kəlamıdır, heç
bir tərəfi yaradılmamışdır. Xeyri və şərilə qədər Allahdandır. Bu
ümmətin ən xeyirliləri Peyğəmbərlərindən - sallallahu aleyhi və
səlləm – sonra: Əbu Bəkr, sonra Ömər, sonra Osman, sonra Əlidir –
Allah onlardan razı olsun -. Bunlar eyni zamanda Rəşidi xəlifələridir.
Peyğəmbərin - sallallahu aleyhi və səlləm – isimlərini sayaraq
Cənnətlik olduqlarına şəhadət edən on kimsə haqqında Peyğəmbər
- sallallahu aleyhi və səlləm – kimi şahidlik edərik və onun sözü
haqdır. Muhəmmədin - sallallahu aleyhi və səlləm – bütün
235
“Şəzəratuz Zəhəbi” 2/171.
236
“Şəzəratuz Zəhəbi” 2/148.
146
səhabələrinə
rəhmət
oxunur
və
aralarında
baş
verən
anlaşılmazlıqlar hqqında da susmaq lazımdır.
Əziz və Cəlil olan Allah Ərşi üzərində olub, məxluqatından
ayrıdır. Özü özünün və Peyğəmbərinin - sallallahu aleyhi və səlləm –
Onu vəsf etdiyi kimidir. Hər hansı bir şəkildə Onu
keyfiyətləndirməyimiz doğru deyildir. O, elmilə hər bir şeyi ehtiva
etmişdir. “Onun heç bir bənzəri yoxdur. O, Eşidəndir, Görəndir”.
(əş-Şura 11). Uca Allah axirətdə görüləcəkdir. Cənnət əhli onu
gözləriylə görəcəkdir, onun sözünü – O dilədiyi şəkildə, dilədiyi
kimi – eşidəcəkdir. Cənnət haqqdır, Cəhənnəm haqqdır. Hər ikisi
də yaradılmışdır. Əbədiyyən yox olmayacaqlar. Cənnət Allahın
dostlarının mükafat görəcəkləri, Cəhənnəm isə Ona üsyan
edənlərin cəzalanacaqları yerləridir. Allahın rəhm etdiyi kimsələr
müstəsna. Sırat haqdır, Mizan haqdır, qulların yaxşı və pis
əməllərinin çəkiləcəyi və iki dənə çəkiləcək gözü olacağı Mizan
haqdır. Peyğəmbərə - sallallahu aleyhi və səlləm – ikram olaraq
verilən Hovuz haqdır, Şəfaət haqdır, ölümdən sonra dirilmək
haqdır. Böyük günah edənlər Allahın istəyi altındadırlar.
Günahları səbəbilə qiblə əhlini təkfir etməz, batində olan gizli
hallarını Allaha həvalə edərlər. Cihad fərzini və Həcci hər zaman
və hər vaxtda müsəlmanların rəhbərlərilə birlikdə yerinə yetirərik.
Əmirlərə qarşı çıxmağı görmədiyimiz kimi, fitnə zamanı
döyüşməyi də doğru görmürük. Uca Allahın üzərimizə təyin etdiyi
kimsələrin əmirlərini dinləyib, onlara itaət edər, itaətdən də əl
çəkmərik. Sünnətə və Cəmaata tabeyik. Şaz görüşlərdən, ixtilafdan
və ayrılmaqdan uzağıq.
Allah Peyğəmbərini göndərdikdən sonra Qiyamət gününə
qədər müsəlmanların əmirlərindən olan əmr sahiblərilə cihad
davam edəcəkdir. Heç bir şey onu ləğv edə bilməz. Həcc də eyni
şəkildədir. Heyvanlardan alınan zəkatlar da müsəlman əmr
sahiblərinə - paylanmaq – üçün verilir. Özünün həqiqi mömin
olduğunu söyləyən bir kimsə bidətçidir. Özünün Allah dərgahında
147
bir mömin olduğunu söyləyən də yalançıdır. Özünün həqiqi
Allaha iman edən bir kimsə olduğunu söyləyən də isabət etmişdir.
Murciə
sapıqdırlar,
bidətçidirlər.
Qədərilər
sapıqdırlar,
bidətçidirlər. Hər hansı bir kimsə Uca Allahın daha əvvəl və baş
verməyən bir şeyin bilmədiyini söyləyərsə kafir olar. Cəhmilərin
başçıları kafirdirlər, Bidət əhli İslamı rədd etmişlər. Xaricilər isə
itaətdən kənara çıxmışlar.
Quranın məxluq olduğunu iddia edən bir kimsə böyük olan
Allaha iftira etmişdir. Beləliklə kişi dindən çıxaraq kafir olur. Bunu
bilən kimsələr arasında onun küfrünə şübhə edən bir kimsə də
kafirdir. Bilmirəm yaradılmışdır, yoxsa yaradılmamışdır? Deyən
kimsə də Cəhmidir. Cahilliyindən Quran haqqında bir şeylər
söyləməyən kimsəyə elm öyrədilir, bidətçi olduğu deyilir, lakin
tkfir edilməz. Mənim Quranı tələffüzüm məxluqdur deyən bir
kimsə Cəhmidir və Quran mən onu tələffüz etdikdə məxluq olur
deyən də Cəhmidir.
Əbu Muhəmməd dedi ki: Atamın belə dediyini dinlədim: Bidət
əhlinin əlaməti hədis əhlinə dil uzatmaqlarrıdır. Zındıqların
əlaməti Əhli Sünnətə Haşaviyyə adını vermələridir. Bununla
sünnət və hədisləri ləğv etmək istərlər. Cəhmilərin əlaməti – Əhli
Sünnətə Müşəbbihə, Qədərilərin əlaməti – Əsər əhlinə Cəbəri
demələri, Murciənin əlaməti – Əhli Sünnətə müxalif olanlar və
nöqsanlılar demələridir. Bidət əhlinin əlaməti – Əhli Sünnətə
Nasibi demələridir. Əhli Sünnə haqqında yalnız bir isim hallanır:
(Əhli Sünnə vəl Cəmaat Sələfi Saleh). Atamın və Əbu Zuranın
sapıq və bidət sahiblərini tərk etdiklərini və bu barədə ağır sözlər
işlətdiklərini dinlədim. Kəlam ilə məşğul olmamağı, kəlam əhlinin
kitablarını oxumağı qadağan edir və kəlam ilə məşğul olan bir
kimsə əbədiyyən qurtulmaz.
Bizim yolumuz və seçdiyimiz, Peyğəmbərə - sallallahu aleyhi və
səlləm –, onun səhabələrinə, tabiin və onlardan sonra gələnlərin
yoluna sarılmaqdır. Bidətlərdən uzaq olmaq və əsər əhlinin
görüşlərinə sarılmaqdır. Məs: Əbu Abdullah İbn Hənbəl, İshaq İbn
Dostları ilə paylaş: |