İlkel, Köleci ve Feodal Toplum
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
127 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum Köleci düzenin yýkýlmasý ile sonuçlanan bu iç ve dýþ etkenle- rin birleþmesi, daha ileri ekonomik ve toplumsal bir biçimlenmeye doðru, yani feodal düzene doðru devrimci geçiþi oluþturdu. [sayfa 148] 128 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum ÜÇÜNCÜ KISIM FEODAL TOPLUM GÝRÝÞ Köleci Düzenin Baðrýnda Feodal Öðelerin Geliþmesi Nasýl ki köleci iliþkiler, ilkel topluluðun baðrýnda ortaya çýktýy- sa, ilk feodal iliþkiler de kölelik düzeninin baðrýnda doðdular. Ko- lonluðun geliþmesi, köleci üretim biçiminin bunalýmýný haber veren bir belirtiydi. Büyük toprak mülkiyeti, küçük köylü iþletmelerinin hemen hepsini yutmuþtu. Köleler ve kolonlar tarafýndan iþlenen geniþ ma- likâneler (domaines) daha þimdiden, gelecekteki yurtluklarýn (fiefs) önbiçimlerini gösteriyordu. 4. ve 5. yüzyýlda, Roma Ýmparatorluðu- nun son döneminde, bu imparatorluðun çeþitli bölgeleri arasýndaki ekonomik iliþkiler yavaþ yavaþ zayýflýyor, siyasal bunalým yoðunlaþýyordu. Daha önce gördüðümüz gibi bu bunalýmýn en önem- li belirtilerinden [sayfa 149] biri, Roma Ýmparatorluðunun Doðu ve Batý 129 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum imparatorluklarý olarak bölünmesi oldu. Büyük toprak sahipleri, onlarýn topraklarý üzerinde çalýþan kolonlar ve köleler, bulunduklarý yerde üretilen zahire ile yetiniyor- lardý. Bu, kapalý ve doðal bir ekonomiydi. Ama yeni üretim biçiminin öðeleri, serbestçe geliþememekteydi; çünkü köleci iliþkiler, bunlarýn ilerlemesini en- gelliyordu. Roma Ýmparatorluðunda Devrimci Altüst Oluþ Yeni üretim iliþkilerinin öðeleri, kendi baþlarýna, kendilerini engelleyen üretim biçiminin zincirlerini kýrabilecek güçte deðiller- di. Feodal biçimlenmeye giden yolu týkayan devlet ve üstyapýnýn öteki öðeleri gibi, köleci biçimlenmeyi, yalnýz devrimci bir altüst oluþ yýkabilirdi. Halk ayaklanmalarý, Roma devletini sürekli olarak sarsýyor- du. Halk yýðýnlarýnýn ve boyunduruk altýna alýnan halklarýn devrimci eylemleri, Roma Ýmparatorluðunu adamakýllý sarsýyor; ama impa- ratorluðu kesin olarak devirmeye yetmiyordu. Ancak Cermenlerin ve Slavlarýn istilâsý üzerine gelen ve onun etkisini artýran Roma to- plumunun kendi baðrýndaki sýnýf savaþýmý, Roma Ýmparatorluðu- nun düþüþü, köleci düzenin yýkýlýþý ve feodal iliþkilerin saðlamlaþmasý sonucuna vardý. Feodalitenin Dönemlere Bölünüþü Feodalitenin baþlangýçtaki biçimlenme dönemi, marksist ta- rihçiler tarafýndan ortaçað kavramý ile özdeþ tutulur. Bu döneme, ayný zamanda, yukarý-ortaçað da denir. Avrupada, bu dönem, aþaðýyukarý, 5. yüzyýlda baþladý ve 11. yüzyýlýn baþýna deðin sürdü; Asyada, 3. yüzyýlda (Çinde), 4. ve 5. yüzyýllarda (Hindistanda), 7. yüzyýlda (Arabistanda) baþladý; 8. yü- zyýlda (Çinde) son buldu, ama Asya kýtasýnýn öteki ülkelerinin çoðun- da 11. ve 12. yüzyýllara [sayfa 150] deðin sürdü. Feodal iliþkiler tarihinde ikinci dönem, feodalitenin açýlýp geliþmesi dönemidir. Bu, ayný zamanda, zanaatlarla tarýmýn ikinci kez birbirinden ayrýlmalarý dönemi; kentlerin, ticaret ve zanaatçý- lýðýn ocaðý olarak kuruluþu dönemidir. Avrupada, bu dönem, 11. 130 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum yüzyýldan 15. yüzyýla deðin sürer; Asya ve Kuzey Afrikada ise, 9. yüzyýldan 15. yüzyýla uzanýr. Feodalitenin üçüncü dönemi, feodal iliþkilerin gittikçe açýlýp parçalanmasý ve kapitalist iliþkilerin ortaya çýkýþý ile kendini göster- ir. Bu döneme aþaðý-ortaçað denir. Avrupadaki bu dönem, 15. yü- zyýldan, 17. yüzyýla deðin uzanmýþtýr. Avrupa sömürgeciliðinin geniþlemesi, feodal iliþkilerin a ve Afrikada çok uzun zaman daha yaþamlarýný saðladý. Ama, bütünü ile, 17. yüzyýlýn ilk yarýsý, feodalitenin sonu ve kapitalizmin baþlangýcý sayýldý. [sayfa 151] 131 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum BÝRÝNCÝ BÖLÜM FEODAL ÝLÝÞKÝLERÝN KURULUÞ DÖNEMÝ (YUKARI-ORTAÇAÐ) 1. BATI AVRUPANIN FEODALLEÞMESÝ Feodal iliþkilerin olgunlaþmasý ile, köylülerin ve zanaatçýlarýn emeðinin ürünlerini kendine maletmenin aracý olarak, toprak rantý- nýn özel koþullarý gibi, üretim biçiminin kendine özgü olan ana çiz- gileri, özellikle toprak mülkiyetinin karakteristik biçimleri belginlik kazanýyor. Eski Cermenler Ve Slavlar Parçalanmýþ Roma Ýmparatorluðunda cereyan etmekte olan ve eski Cermenlerde ve Slavlarda ortaya çýkan süreçlerin sentezi, Batý Avrupada, feodal iliþkilerin biçimlenmesinin temelini oluþturur. Köleci Roma Ýmparatorluðu ile olan iliþkileri sonucunda [sayfa 132 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum 152] Cermenlerde ve Slavlarda, feodal iliþkiler, doðrudan doðruya ilkel topluluktan doðmuþtur. Bu halklardan birinde olduðu gibi öte- kinde de, sýnýflara bölünme, daha Roma Ýmparatorluðunun gerile- me döneminde baþlamýþtý. Ama sýnýflar, ancak en ilkel, ataerkil bi- çimleri ile vardýlar. Eski Cermenlerde ve Slavlarda kölelerin ve savaþ tutsakla- rýnýn durumu, Roma kolonlarýnýnkine yaklaþýyordu. Bir parça top- rak alabiliyorlar ve senyöre, aynî olarak hayvan, buðday vb. ödeyerek, kendi küçük iþletmelerini kendileri yönetiyorlardý. Milâttan sonra ilk yüzyýllarda, Cermenlerin ve Slavlarýn daðý- lýp parçalanan ilkel topluluklarý yerine, gitgide topraða dayanan bir ilkel topluluk (Cermenlerde) mark geçiyordu. Toprak, ailenin özel mülkiyeti olmuþtu. Daha sonralarý topraða dayanan topluluk daðýlýp parçalandýkça, bireysel emeðin daha üretken olmasýndan ötürü, toprak da, gittikçe özel mülkiyet biçimine dönüþüyordu. Köleliðin egemen olduðu koþullarda, aðýr sabanlar kullanýlamýyordu. Kabile aristokrasisi, büyük malikâne ve hayvanlarý, kendi elinde tutuyordu. 5. ve 6. yüzyýllara doðru, özel mülkiyetin geliþmesi, büyük ölçülere vardý. Roma toplumu ile sýký iliþkiler kurulmasý, Cermenlerde ve Slavlarda sýnýflarýn biçimlenmesi sürecinin hýzlanmasýna yardýmcý oldu. Güney ve Batý Slavlarýnýn çýkarlarý, her þeyden önce, Roma Ýmparatorluðunun çýkarlarý ile çatýþýyordu Roma devleti ile olan iliþkilerinin tehlikeye düþmesi, kabilelerde, devletin gücünü yýkmak isteðini uyandýrýyordu. Büyük baskýnlar, istilâlar, Cermen ve Slav ve baþka kabilelerin, Roma Ýmparatorluðu topraklarýna göçü, impara- torluðun düþüþünde kesin bir rol oynadý. Feodalleþme Süreci Cermen kabileleri ve Slavlarý, Batý Ýmparatorluðuna ve Bi- zansa akýn yaptýklarý zaman, köleler ve kolonlar kendilerini [sayfa 153] destekliyorlardý, çünkü fatihler, ezilen tabakalarýn koþullarýný iyileþti- ren bir düzen kuruyorlardý. Cermenler en baþta Romalý büyük top- rak sahiplerinin topraklarýna ve kölelerine elkoyarlardý. Kölelerin sömürülmesi, Cermenlerde, Romalýlarda olduðundan çok daha az acýmasýzdý. Öte yandan, ilkel topluluðun törelerini ve yasalarýný, ken- dileriyle birlikte getiriyorlar; ve bunlarý gittikleri yerlerdeki özgür köy- Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|