İlkel, Köleci ve Feodal Toplum
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
154 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum Arabistanda, Batý Avrupada ve Doðu Avrupada) buluyorlar. Strayer ve Colburna göre, Hindistan ve Rusya feodaliteden sakýnabilmiþ olsalar gerekti. Strayer ve Colburnnun anlayýþlarý, toplum tarihinin dönem- ler halinde bilimsel bölünmesini kabul etmeyen, geçmiþin ve için- de bulunduðumuz zamanýn gerçek olgularýný, eðer bunlar kendi siyasal anlayýþlarýna aykýrý ise görmezlikten gelen burjuva tarihçiler- inin bu kesiminin tipik anlayýþlarýdýr. [sayfa 179] 155 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum ÝKÝNCÝ BÖLÜM FEODALÝTENÝN AÇILIP GELÝÞME ÇAÐI 1. ZANAATÇILIÐIN VE TÝCARETÝN ÝLERLEMESÝ Kesin olarak kurulmuþ feodalitenin niteleyici bir yönü, kent- lerin zanaat ve ticaret yýðýnaklarý, ticarî üretim merkezleri olarak hýzla ilerleyiþidir. Ýlkel zamanlarda baþlayýp kölelikte derinleþen zan- aat ile tarým arasýndaki ayrýlýk, duraksamýþ bulunuyordu. Köleci im- paratorluklarýn daðýlýp parçalanmasý, ekonomik durgunluða sýký sýkýya baðlýydý. Birkaç Asya ve Kuzey Afrika sitesi bir yana, kentler, ticaret ve zanaat merkezi olmaktan çýktýlar. Feodalite koþullarý içinde, zanaatçýlýkla tarýmýn birbirlerinden ayrýlmalarýnýn yeni aþamasý, birdenbire gelmedi. Feodal toplumda, üretici güçlerdeki ilerlemenin dürtüp hýzlandýrdýðý karmaþýk bir süre- cin sonucu oldu. [sayfa 180] 156 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum Zanaatlarda Uzmanlaþma Uzmanlaþma, Batý Avrupada, özellikle bu ayrýlmanýn en be- lirgin olduðu Fransada oldu. Birçok köylü, senyöre rantý, yalnýz ta- rým ürünü olarak deðil, ayný zamanda zanaat eþyasý olarak, en çok da dokuma (çuha ve yünlü kumaþlar) olarak ödüyorlardý. Tarým aletleri zamanla yetkinleþiyordu: özellikle demirli saban çok yay- gýnlaþtý. Bitki örtüsü yakýlan alanlar ve meralar üzerindeki tarýmýn yerini, kesinlikle, iki ya da üç yýllýk almaþýk ekim alýyordu; baðlar, meyve bahçeleri, sebze ekimi yaygýndý. Artýk köylü ailesi, zanaat imalâtýna daha fazla zaman ayýrabilirdi. Aile üyelerinin bazýsý ise, zamanlarýný tümüyle tek bir tarým-dýþý uðraþa ayýrmaya baþladýlar. Ýlkin demircilik ve çömlekçilik dallarý oluþtu. Yapý tekniði iler- liyordu. Su deðirmenlerinin yayýlmasý, üretimin gelinmesinde önemli bir rol oynadý. Ýnsanlar, zaman zaman büyük taþ yapýlar yapmaya giriþtiler. Egemen sýnýfýn temsilcileri, artýk, yünlü kumaþlarý, keten kumaþa üstün tutuyorlardý; böylece yünlü kumaþlarýn üretimi arttý. Her gün daha çok sayýda köylü, uzman zanaatçý haline geliyordu. Bazý köylüler rantýn tümünü, senyörlere, zanaat eþyasý ola- rak ödüyorlardý. Zaten çoðu kez, kendi köylerinin bütün gereksin- mesini saðlýyorlardý, bu da, onlara, bir miktar para biriktirmek olanaðý veriyordu. Kendileri gene köylü olarak kalýyorlardý; ama artýk tarým, onlar için tek geçim aracý deðildi. Zanaatçý Ýle Pazar Arasýnda Ýliþkilerin Kurulmasý Uðraþlar, zanaatçý ile pazar arasýnda iliþkilerin kurulmasý ile yeni bir aþamaya girmiþtir. Feodalitenin oluþumu çaðýndan beri yar- dýmcý bir uðraþa da sahip olan köylüler, senyörlerinin izni ile, yaptý- klarý eþyayý satmak üzere, bayram günlerinde, büyük þatolarýn ve manastýrlarýn duvarý dibinde [sayfa 181] kurulan en yakýn panayýra gi- debiliyorlardý. Ama bu ticaret, sürekli bir niteliðe sahip deðildi ve zanaatçýlýk ile tarým arasýnda, tüm toplum ölçüsünde bir kopma meydana getirmiyordu: zanaat eþyasý, ancak raslantý sonucu meta haline geliyordu. Baþlangýçta, zanaatçýlar ile çiftçiler arasýndaki ayrýlma, yurt- luðun dar çerçevesi içinde gerçekleþti. Ama uzmanlaþmanýn ilerle- mesiyle, zanaatçý, gittikçe daha sýk olarak ürününü sürmek ve 157 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum gereksinmesi olan her þeyi satýnalmak üzere pazara gitmeye baþladý. Zanaatçý, meta üreticisi haline geliyordu. Kent ile Kýr Arasýnda Toplumsal Ýþbölümü Usta zanaatçý, köyde yeterli bir pazar bulamýyordu. Üstelik feodal sömürü, ona aðýr geliyordu. Köylü-zanaatçý1ar, yurtluktan ayrýlmak, ürettiði eþyayý daha rahatlýkla satýþa sunabileceði ve senyör- lük boyunduruðundan kurtulabileceði yerlere gitmek eðilimindey- diler. Bazýlarý, bunu, gizlice kaçarak yapýyorlardý; baþkalarý, senyö- re, bir miktar para ödemeyi kabul ederek, senyörün izni ile köyden ayrýlýyorlardý. Her zaman paraya gereksinmesi olan senyörler, serf- lerinin bu koþulla köyden ayrýlmasýna izin veriyorlardý. Önceleri, köyden ayrýlma izinleri kýsa süreli idi; örneðin panayýra gitmek için ya da kýþ süresince, yani derebeylik topraklarý üzerinde kolgücü pek gerekli olmadýðý zaman, köyden ayrýlabiliyorlardý. Ama sonra- dan, bu izinler, daha uzun süreli oldu. Usta zanaatçýlarýn dýþýnda, ancak bazý fýrsatlarda, kendi özel gereksinmelerini saðlamak için zanaatçýlýk yapan basit çiftçiler de köyden ayrýlýyorlardý. Demek ki, bu olgu, giderek yurtluðun ve ko- münün sýnýrlarýný aþtý, toplumun bütününü kapsadý. Bu toplumsal iþbölümü, daha sonra kent ile köy arasýndaki çeliþkileri doðuracak- týr. [sayfa 182] Kasabalarýn Kuruluþu Köylerden kaçan ya da senyörlerinin izni ile ayrýlan köylüler, zanaat eþyasýnýn daha kolay satýlabildiði, hammadde kaynaklarýna yakýn, ayný zamanda, kendilerine güvenlik saðlayan yerler arýyorlar- dý. Bu yerleri, krallarýn, preslerin ve piskoposlarýn konutlarýnýn du- varlarý altýnda, büyük yönetsel merkezlerin yakýnlarýnda buluyorlardý. Kaçak serfler, gönüllü olarak, çoðunlukla berkitilmiþ olan büyük manastýrlarýn ve abbeliklerin yakýnlarýnda da yerleþiyorlardý. Köylerden ayrýlýp giden köylüler, kervanlarýn mola verdikleri yerlerde, kara yollarý ya da nehir yollarý kavþaklarýnda, ürünlerin sýk sýk trampa edildiði yerlerde yerleþmeye çalýþýyorlardý; öte yandan, zanaatçýlar da, kendi ürettikleri metalarý, buralarda, kolaylýkla satýþa Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|