İlkel, Köleci ve Feodal Toplum
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
142 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum bütün hukuksal ve yönetsel yetki, senyöre geçti. Senyör, vergileri alýyor ve kendi topraðý üzerinde kurulan askerî birliklere komuta ediyordu. [sayfa 164] Franklar devleti, kesin olarak, 8. ve 9. yüzyýllarda kuruldu. Devlet, parçalara ayrýlma ve bazý büyük toprak sahiplerinin baðým- sýzlýðý ile karakterize oluyordu. Bu özellikler, bütün Þarlman Ýmpa- ratorluðu boyunca da (768-814) egemendi. Ýmparatorluk, Þarlmanýn ölümünden sonra gerilemeye baþladý. Feodal Toplumun Temel Uzlaþmaz-Karþýtlýðý Senyörlerin gelir kaynaðý, doðrudan üreticilerin, yani köylüle- rin, daha sonra da zanaatçýlarýn aþýrý ölçüde sömürülmesiydi. Sömürü düzeyi durmadan yükselmeye doðru eðilim gösteriyordu. Nüfusun büyük çoðunluðunun yazgýsý, tamamýyla azýnlýk olan büyük toprak sahiplerinin elinde bulunuyordu. Bu, feodal toplumun temel uzlaþmaz-karþýtlýðýný belirliyordu. Feodal toplumda, baþlýca uzlaþmaz-karþýt sýnýflar yanýnda, baþka gruplar, örneðin zanaatçýlar da vardý. Týpký kölelik çaðýnda olduðu gibi, feodalitenin çeþitli toplum- sal sýnýf ve gruplarýnýn koþullarý, çeþitli tabakalarýn ve belirli bir hu- kuksal duruma sahip olan kimselerden oluþan gruplaþmalarýn varlýðý ile belirleniyordu. Bazý durumlarda, sýnýf, kendi içinde, birçok kat- manlara bölünüyordu (özellikle egemen sýnýfta layik senyörlerle ki- liseye baðlý senyörler birbirlerinden ayýrdediliyordu). Bunun dýþýnda, bir tek katman (örneðin soylular ve papazlar dýþýnda kalan Fransýz halk tabakasý), daha sonra, sýnýf halinde, ya da köylüler, zanaatçýlar, tacirler, tefeciler gibi toplumsal tabakalar halinde billurlaþan birçok toplumsal tabakalarý kucaklayabiliyordu. Yukarý-Ortaçað Döneminde Köylülerin Anti-Feodal Savaþýmý Frank köylü yýðýnlarýnýn serfleþtirilmesi yanýnda, amansýz bir sýnýf savaþýmý da kendini gösterir. Bu sýnýf savaþýmý, firardan silahlý ayaklanmaya deðin giden pek çeþitli biçimler alýyordu. [sayfa 165] Bu kendiliðinden gelme ve birbirinden kopuk ayaklanmalar, kaçýnýlmaz olarak, baþarýsýzlýða mahkûmdu. Ama halk yýðýnlarýnýn sýnýf savaþýmý, senyörleri, yükümlülüklerini belirli düzeyde tutmaya 143 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum zorluyordu; bu da, maddî mallarýn doðrudan üreticilerini, sömüren- lerin keyfî yönetimine karþý, biraz koruyordu. Daha sonralarý, yükümlülükler, daima, bu iki rakip sýnýf arasýn- daki güçler oranýna baðlý kaldý. Feodal Frank toplumunun bütün siyasal düzenleniþi, bir tek amaca hizmet ediyordu; halk yýðýnlarýný baðýmlý durumda tutmak. Bazý durumlarda, büyük senyörler, isyan eden köylüleri kendi güçleri ile yenebiliyorlardý. Ama, kesin bastýrma rolü, feodal soyluluðu tü- müyle kendi þahsýnda cisimleþtiren krallýk iktidarýna aitti. Batý Avrupada Feodal Ýliþkilerin Biçimlenmesinin Karakteristik Çizgileri Sonuç olarak, Batý Avrupada, feodalizmin kuruluþunu izley- en þu özellikleri belirtmek gereklidir: topraðýn feodal mülkiyeti temeli üzerinde büyük feodal toprak mülklerinin yaratýlmasý ve özgür köylü- ler çoðunluðunun serfleþtirilmesi; serf-köylülerin, kölelik çaðýndan artakalan köleler ve kolonlarla kaynaþmalarý. Ýþte feodaller sýnýfý ve maddî mallarýn baþlýca üreticileri olan serf-köylüler sýnýfý, özetle- diðimiz bu durum içinde kendilerini gösterirler. Feodal toprak sahi- bi, belirli bir siyasal iktidarý kendi ellerinde topluyordu. Cermen ka- bilelerinin özgür topluluðunun kalýntýlarý, feodal toplum içinde, öz- gün bir serf-köylüler örgütü biçiminde, varlýðýný sürdürüyordu. 2. DOÐU AVRUPADA FEODAL ÝLÝÞKÝLERÝN BÝÇÝMLENMESÝ Doðu Slavlarýnda Feodal Evrimin Özellikleri 6. ve 9. yüzyýllarýn Doðu Slavlarýnda, sýnýflarýn ve devletin [sayfa 166] oluþmasý, köleci Roma Ýmparatorluðu, iktidarýný, Doðu Slav to- praklarýna deðin geniþletmemiþ olduðu için, özel biçimler alýyordu. Bu yüzden köleci iliþkiler, Slavlarýn toplumsal düzeni üzerinde doðru- dan bir etki yapmýyordu. Slavlarda, ilkel topluluðun daðýlýp parçalan- masý, onlarýn temas halinde bulunduklarý bölgelerde köleliðin çoktan daðýlýp parçalanma durumuna geldiði bir zamanda ortaya çýktý. Doðu Slavlarý, feodaliteye, doðrudan, yani kölelik döneminden geçme- den geldiler. Baþlýca feodal sýnýflar, Slavlarda, 9. ve 10. yüzyýllarda cisimleþti. Topluluðun özgür bireyleri, feodal topak sahipleri tarafýn- 144 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum dan sömürülen baðýmlý köylüler haline dönüþtüler. Kiev Rusyasý 9. yüzyýlda, baþkenti Kiev olan bir yukarý-ortaçað devletinin kurulduðu görüldü. Prensliklerin temelinde Polanlar (Polanes) ya da Ruslar (Rouss) kabilesi bulunuyordu (devletin Kiev Rusyasý adý da buradan gelmektedir). Doðu Slav kabilelerinin çoðu, 9. ve 10. yüzyýllarda bunlarýn çevresinde toplandýlar. 9. yüzyýlýn baþlarýnda, Kiev Rusyasý, Dinyeper ve Oka havzasýn- dan Don havzasýna kadar olan topraklarý, Kafkasyayý, Dinyesterin ve Karpatlarýn ötesindeki topraklarý (Karpatlar Rusyasýný) içine alýyor- du. Novgorod ve Ýlmen gölüne komþu topraklar, Kiev devletinin egemenliði altýndaydý. En yüksek yetke, büyük Kiev prensine aitti. Prensler takýmý (drujina), üstler (boyar) ve küçükler (gridi) olmak üzere bölünüyor- du. Drujina üyeleri, kamu iþlerinin tartýþýlýp karar altýna alýnmasýna katýlýyorlardý. 11. ve 12. yüzyýllarda, nüfusun büyük prense haraç ödediði topraklarda hâlâ klan iliþkilerinin kalýntýlarý mevcuttu. Öteki topra- klar, feodal senyörlere ait bulunuyordu. Bu beylik arazilerinin bir kýsmý miras konusu oluyordu, sonradan bunlara patrimoine dendi; ötekiler büyük prense hizmet edecek [sayfa 167] olan senyörlere, geçi- ci olarak yararlanmak üzere veriliyordu. Verdikleri haraçlarla prens- lik hazinesini besleyen özgür köylülerin sayýsý gittikçe azalýyordu. Topraklarý feodal senyörler tarafýndan alman köylüler, serfleþmiþlerdi. Kiev Rusyasýnda, köleci iliþkiler, güdük kaldýlar ve bir evrim göstermediler. Serfleþmiþ olan köylüler, ya senyöre ait topraklarý iþliyorlar ya da yükümlülüklerini aynî olarak ödüyorlardý. Baþka bir deyiþle, o çaðda, emek-rant ya da angarya, aynî olarak ödenen rantla, yani aynî-rantla birarada bulunuyordu. Üretici güçlerin geliþmesi, Rusyada, feodal iliþkilerin geliþme- sinde temel öðe oldu. Topraðýn iþlenmesi, kýr ekonomisinin baþlýca dalý haline geldi. Güney bölgelerinde demirli saban kullanýlýyordu. Topraðýn dinlendirilmesi ve otlak olarak býrakýlmasý yaygýndý; ama iki yýllýk, hatta üç yýllýk almaþýk ekim de ortaya çýkmýþtý. Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|