İlkel, Köleci ve Feodal Toplum
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
148 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum devletlerden biri, Lin-Yi ya da Þampa, bugünkü Vietnamýn merkez bölgesini ve güney bölgesinin bir bölümünü kapsýyordu. Öteki dev- let, Fu-nan, Hindi-Çin-in güneyinde kurulmuþtu. Buranýn baþlýca halký, Khmerlerdi. 5. yüzyýlda, feodal bölünme döneminde, Fu-nan devletinin kuzey bölümünde, (bugünkü Kamboç topraklarý üzerinde), bir toplu- luk oluþtu. 6. yüzyýlda, bütün Fu-nan topraklarýný içine aldý. Çinlilerin Çenia dedikleri yeni bir feodal krallýk ortaya çýkýverdi. Bu devlet, ancak 16. yüzyýlýn sonunda ya da 17. yüzyýlýn baþýnda, Kamboç adýný aldý. Hint Feodal Toplumunda Ýlkel Kölelik Kalýntýlarý Ýlkel köleliði de içinde sürdüren klasik bir feodal toplum ör- neðini, bize, evrimi bütün yabancý etkilerden uzak ve temiz kalan Hindistan sunmaktadýr. Orada, ataerkil bir kölelik hüküm sürüyor- du, ilkel topluluk kalýntýlarý da çok güçlüydü. Ýlk feodal yapýlar, Hindistanda, 5-6. yüzyýllarda biçimlendi- ler. Orada, kýrsal topluluk ekonomisinin, eskisi gibi, kendi kendine yeten ve doðal bir niteliði vardý. Kentlerdeki zanaat üretimi, özellik- le köleci soyluluðun gereksinmelerini karþýlýyordu. Zanaat eþyasýnýn alým-satýmý, daha çok büyük kentler arasýnda yapýlýyordu. Hindistanda, üretici güçlerin evrimi, her ne kadar yavaþ olsa da, demirli tarým aletlerinin daha geniþ bir biçimde kullanýlmasý ile baþlar. Köleci iliþkiler üretici güçlerin ilerleyiþini engelliyordu. Köle emeði, gittikçe daha az kâr getiren [sayfa 172] bir iþ oluyordu. Bunun üzerine, büyük toprak sahipleri, her çeþit yükümlülüklerini yerine getirmek zorunda olan kölelerine topraklarýndan küçük tarlalar ver- diler. Bazý senyörler, özgür köylülere, tarla kiralýyorlardý. Bu köylüler de, toprak sahibine, ürünün bir bölümünü vermek zorundaydý. Hindistanda, feodal mülkiyete dayanan sömürünün yeni biçimlerinin geliþmesine uygun olarak, kýr ekonomisi deðiþiyordu. Klan topluluðu, herbiri kendi öz iþletmesine sahip olan ailelere bölün- dü. Köylülerin toprak paylarýnýn bölünüp küçülmesi, servet eþitsizliðinin ve çiftçilerin büyük bir kýsmýnýn yoksullaþmasýnýn kaynaðý oldu. Toplumsal çeliþkiler keskinleþti. Egemen sýnýfýn ken- di içinde de, devlet aygýtýný ellerinde tutan büyük köleci soylular ile feodal senyörler arasýnda, bir çatýþma ortaya çýkýyordu. 149 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum Bütün bunlar, birkaç yüzyýllýk köleci Gupta imparatorluðunu zayýflattý ve, 5. yüzyýldan 6. yüzyýla geçerken, göçebe bir halk olan Heftalitlerin baskýsý altýnda çöküþünü hýzlandýrdý. Heftalitlerin Hindistandaki egemenlikleri kýsa ömürlü oldu ve 540 yýlýnda imparatorluklarý parçalanýp daðýldý. Bütün bu impara- torluðun yerini almýþ olan birçok baðýmsýz devlette feodalite ku- rumlaþmaya baþladý. Göçebelerin Ýlkel Topluluk Düzeninin Daðýlmasý Temeli Üzerinde Feodal Ýliþkilerin Geliþmesi Feodal iliþkilerin biçimlenme tipi bakýmýndan üçüncü grup ülkeleri, Arabistan yarýmadasýndaki devletler oluþturmuþtur. Köleci Arap imparatorluklarý burada doðmuþ, daðýlýp parçalanmýþ, sonra, MÖ 2. ve 1. binyýllarýnda yeniden canlanmýþlardýr. Yalnýz Himyaritler Krallýðý, bugünkü Yemen topraklarý üzerinde, MS 6. yüzyýlýn baþlarýna kadar sürmüþtür. Daha uzun zaman varlýðýný sürdürenler, Mekke, Medine (Yesrib) gibi köleci site-devletlerdir. Ama Arap [sayfa 173] yarý- madasýnda, köleci iliþkiler, hiçbir zaman yüksek bir düzeye ulaþma- mýþtýr. Feodal iliþkilere gelince, bunlar, göçebe kabilelerin ilkel topluluðuna özgü iliþkilerin daðýlýp parçalanmýþ olduðu bir temel üzerinde, 7. yüzyýlda kurulmaya baþlamýþlardýr. Yarýmadada yaþayan kabileler, etnik kökenlerine göre, Gü- ney Araplarý ya da Yemen Araplarý ve Kuzey Araplarý olarak ayrý- lýyorlardý. Himyar Krallýðýnýn topraklarý üzerinde, baþlýca ekonomi dalý tarýmdý, ama Araplarýn büyük bölümü göçebe, Bedevi (Arapça anlamýyla çölde yaþayanlar) olarak kalýyorlardý, çünkü, Arabistan, göçebe hayvancýlýða tarýmdan daha elveriþliydi. Hayvancýlýðýn geliþmesi ve kabileler arasýnda ticaretin geniþ- lemesi, klan þeflerinin, önemli zenginlikleri, özellikle hayvan ve ot- laklarý ele geçirmelerini saðladý. Bu temel üzerinde varlýklý aileler, ötekilerden ayrýldýlar. Kabilelerin büyük yýðýnlarý yoksullaþýyor, zen- ginlerin ekonomik egemenliði altýna giriyordu. Þef, bütün kabile ta- rafýndan, ama genel kural olarak bîr klanýn ya da zengin bir ailenin temsilcileri arasýndan seçiliyordu. Böylece, kabilelerin ve klanlarýn baðrýnda, iktidarý ve etkisi en baþta sahip olduðu hayvanlarýn ve otlaklarýn miktarýyla belirle- nen yeni bir toplumsal tabaka ortaya çýkýyordu. Bu, feodal sýnýfýn 150 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum kuruluþunun baþlangýcý oldu. Ayný zamanda, sömürülen halk yýðýn- larý üzerinde baský organý olan devletin yaratýlmasý eðilimlerini de ortaya çýkardý. Arabistan yarýmadasýnýn kuzeyinde, iki feodal krallýk kurul- du. Lakmidler Krallýðý ve Kassanidler Krallýðý. Saðlam olmayan bu kuruluþlar, MS 2. yüzyýldan 7. yüzyýla deðin varlýklarýný sürdürdüler. Bütün Asya ülkelerinde, feodal iliþkiler, halk yýðýnlarýnýn, sömürücülerin egemenliðine karþý açtýklarý amansýz savaþým içinde ortaya çýkýyordu. [sayfa 174] Afrika Kýtasýnda Feodal Ýliþkilerin Biçimlenmesi Sahranýn güneyindeki ülkelerde olduðu gibi, Afrikanýn ku- zeyinde de feodal iliþkilerin kuruluþu ve geliþmesi, Avrupa ve Asyadaki feodalite tarihi ile birçok benzerlikler gösterir. Bu kýta üzerinde, feodal tipte ortaya çýkmýþ olan en eski egemen devletlerden biri, Gana Ýmparatorluðu oldu. Bu imparator- luk, yaklaþýk olarak, 7. yüzyýla doðru, Senegal ve Nijerya topraklarý arasýnda kuruldu. O zamanlar, buralarýmý oturan halklar, egemen olan ailenin (Bambara vb.) dilini konuþuyorlardý. Ýmparatorluðun ekonomik ve toplumsal yapýsý, henüz ayrýntýlý olarak aydýnlatýlmamýþtýr. Bilinen tek þey, devletin baþýnda feodal, mutlak hükümdarlarýn bulunduðudur. 8. yüzyýlýn sonunda, Sisse Tunkara- lar hanedaný iktidara geçti. Tahta geçme hakkýnýn ana yoluyla oluþu olgusu (kralýn kýzkardeþinin oðlu, dayýsýnýn yerine geçiyordu), ilkel klana deðgin iliþkilerin bazý kalýntýlarýnýn varlýðýný tanýtlýyordu. Köle- liðin bazý öðeleri de devam etmekteydi. Ganalý hükümdarlar, köle el emeði ele geçirmek üzere, komþu ülkelere, sýk sýk silahlý seferler yapýyorlardý. Toplumsal iþbölümü pek ilerlememiþti, çünkü daha çok aðýr basan iç ticaret deðil, dýþ ticaretti. Özellikle tuz ve alim ihraç edili- yordu. Esas olarak, ticaret, Maðrip ülkeleri (kuzey Afrika) ile yapý- lýyordu. Gana ve Cene gibi kentlerde, birçok ticaret merkezi kuruldu. Kentlerin ilerlemesi, kültürün yayýlmasýna ve özellikle okullarýn ku- rulmasýna yardým etti. Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|