İlkel, Köleci ve Feodal Toplum
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
151 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum Feodal Üretim Tarzýnýn Niteleyici Çizgileri Özet olarak diyebiliriz ki, feodal senyörlerin baþlýca üretim araçlarý olan toprak ve iþ aletleri üzerindeki tekelci mülkiyetleri, feodal üretim tarzýnýn belirleyici özelliði oldu. Bu araçlarýn, feodal mülkiyet biçiminin niteliðinden doðan, doðrudan üreticiye teslim edilmesi, köylülerin serfleþmesini, [sayfa 175] onlarýn ekonomik baský- sýný ve ekonomik baðýmlýlýðýný artýrdý. Ayný zamanda, köylüler, kiþisel olarak senyöre baðlý bulunuyorlardý. Böyle ekonomi-dýþý bir baský olmasa, senyör, köylüyü, kendi hesabýna çalýþmaya zorlayamaya- caktý. Bu baskýnýn biçim ve dereceleri, kölelikten köylülerin haklar- dan yoksun oluþuna kadar giden çeþitlilikler gösterdi. Feodal ekonominin, doðal, kapalý ve hemen hemen yalýtýlmýþ bir niteliði vardý. Tekniðin çok düþük ve görenekçi düzeyi, feodal ekonomi sistemini koþullandýrýyor ve ayrýca onun sonucu oluyordu. Niteliði gereði, feodal üretim tarzý, her ne kadar köleci üre- tim tarzý gibi çalýþan çoðunluðun egemen azýnlýk tarafýndan sömür- ülmesine dayanýyorsa da, ondan daha ilerici oldu. Serfin, kölenin tersine, ailesi ve kendi küçük bir ekonomisi vardý ve bunun için de emeðinin sonucuna karþý ilgi duyuyordu; ki, bu da, feodal toplu- mun üretici güçlerinin geliþmesinin temelini oluþturuyordu. Burjuva Tarihçilerine Göre Feodalitenin Özü Ortaçað toplumunun tarihinin idealist yorumu, feodalitenin evrimi konusundaki materyalist anlayýþa ve feodalitenin dönemlere ayrýlýþýna aykýrýdýr. Ortaçað terimi, burjuva biliminde de vardýr. Bu terimi, bur- juva bilimine, Yunan ve Romanýn eski uygarlýðý ile bu uygarlýðýn 15. ve 16. yüzyýldaki Ýtalya ve baþka Avrupa ülkelerindeki rönesansý arasýndaki geçiþ dönemini ayýrdetmek için, Ýtalyan hümanistleri sokmuþtur. Daha sonra, tarihin, ilkçað, ortaçað ve modern tarih olarak bölünmesi, burjuva yazarlarýn yapýtlarýyla da onaylandý. Ama, Batýlý bilginlerin çoðu, bu dönemleri, þu ya da bu toplumsal ve ekonomik süreçlere baðlamazlar; bu dönemleri, kendiliðinden olma þeyler sayarlar. Bazý burjuva tarihçileri, ortaçaðýn baþlangýcýný, hýristiyan takviminin ilk [sayfa 176] yýllarýna, baþkalarý 5. yüzyýla, Batý Roma impa- 152 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum ratorluðunun çöküþü çaðýna deðin uzatýrlar. Burjuva yazarlar, 14. ve 16. yüzyýllar arasýna yerleþtirdikleri ortaçaðýn bitiþ tarihi konusunda da, görüþ birliðinde deðildirler. Burjuva tarihçiliðinin baþlýca amacý, tarihin antikçaðdan ortaçaða geçiþ ýrasýnda, hiçbir devrime tanýk olmadýðýný göstermektedir. Burjuva yazarlar, bu sorunu, daima kendi siyasal anlayýþlarýn- dan hareket ederek ele aldýlar ve almaktadýrlar. Özellikle iki sorun üzerinde duruyorlar: Eski Roma Ýmparatorluðunun topraklarý üze- rinde beliren devletlerin sonraki tarihleri bakýmýndan Alman toplu- luðunun (markýn) rolü ve Alman kabilelerinin akýmýnýn anlam ve önemi. Waitz, Sohm, Brunner ve baþkalarý gibi 19. yüzyýlýn þoven eðilimli tarihçileri, Roma imparatorluðunun düþüþünü, Alman ulu- sal ruhunun daðýlýp parçalanmýþ Roma toplumu üzerindeki bir zaferi gibi sunmaya çalýþýyorlardý. Ve bunu yaparken, yeni toplumsal iliþkilerin kuruluþunda, topluluðun rolünü gizliyorlardý. Fransýz ta- rihçisi Fustel de Coulanges (19. yüzyýlýn üçüncü çeyreðinde), kýrsal tarým topluluðunun varlýðýný bile kabul etmiyordu. Büyük mülk sahi- pliðinin ve halk yýðýnlarýnýn aristokrasi tarafýndan sömürülüþünün sonsuzluðunu kanýtlamak için babadan kalma (miras-irat) denilen teoriyi övüyordu. Pek inandýrýcý olmayan bir biçimde, serbest toplu- luðun, markýn hiçbir zaman varolmadýðýný, oysa Aþaðý Roma impa- ratorluðundan, olduðu gibi ortaçaða geçen büyük yurtluðun (patri- moine-babadan kalma miras-irat), ortaçað ekonomik yaþamýnýn temeli olduðunu kabul ediyordu. Fustel de Coulanges, bir baþka Fransýz tarihçisi Du Bos ve Ýngiliz tarihçisi Seebohom, Roma Ýmparatorluðunun Cermen ka- bileleri tarafýndan fethini yadsýyorlardý. Onlara göre, ancak, bu ka- bilelerin birbirlerini izleyen dalgalar halinde Roma toplumuna nüfuzu, bu toplumun niteliðinde hiçbir þeyi deðiþtirmeyen nüfuzu sözko- nusu idi. [sayfa 177] Fustel de Coulanges, komünal denen teori karþýsýna, kendi anlayýþýný koyuyordu. Ama, bu teorinin yandaþý olan burjuva tarihçi- leri (Alman bilgini Maurer ve baþkalarý), feodalitenin kuruluþu ve evrimi sýrasýnda, Cermen kabilelerinin ilkel topluluk düzeninin, öze- llikle mark düzeninin gerçek rolünü, yanlýþ bir biçimde sunuyorlar- dý. Maurer, komünü tüm ortaçað yaþamýnýn, tümüyle eski Cer- menlerden alýnmýþ deðiþmez temeli olarak kabul ediyordu. Gerici tarihçi Dopsch da, ortaçaða geçiþ sýrasýnda, bir patla- 153 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum ma olmadýðýný kanýtlamak çabasýndaydý. Ona göre, Cermen ka- bileleri, Roma uygarlýðýna zarar vermek þöyle dursun, bu uygarlýðýn mirasçýlarý ve koruyucularý olmalýydýlar, onlarýn toplumsal düzeni, Roma toplumunun toplumsal düzeninden hiçbir bakýmdan farklý olmamalýydý. Bütün bunlar, Dopscha göre, ortaçaða geçiþte, kesin olarak bir devrim olmadýðým göstermektedir. Dopsch, her iki toplu- mun da, öncesiz ve sonrasýz olan büyük özel mülkiyete dayanmýþ toplumlar olmalarý gerektiðini de ileri sürüyordu. Bu bakýmdan, onun fikirleri, modern burjuva yazarlarýnýn anlayýþlarýnda yankýlanmakta- dýr. Burjuva tarihçileri feodalite kavramýný da kullanmaktadýr- lar; ama onlar, bu terime bizim açýkladýðýmýzdan baþka bir anlam vermektedirler. Bununla birlikte, onlarýn görüþünde de belirli bir geliþme görülebilir. François-Pierre Guizot, ve 19. yüzyýl ortalarýnda yaþamýþ olan öteki tarihçiler, feodaliteyi, baþlýca belirtisi siyasal bölüme olan bir vasallýða dayanan iliþkiler sistemi olarak ele alýyorlardý. Ýnsan toplu- munun geliþmesi fikrini kabul etmiyorlar ve bir toplumsal ve eko- nomik biçimlenmenin yerini bir baþkasýnýn alýþýný yadsýyorlardý. Vasallýðý, eski toprak iliþkilerine ve miras-irat sisteminin egemen- liðine baðlýyorlardý. 20. yüzyýlýn ilk yarýsýnýn en tanýnmýþ burjuva tarihçilerinden biri olan Henri Sée de, feodaliteyi, bir siyasal bölünme [sayfa 178] ola- rak kabul ediyordu. Sée, Roma latifundiasý ile ortaçað yurtluðu arasýn- da hiçbir ayrýlýk görmüyordu. Séeye feodal mülkiyet, tümüyle sahibine ait olan bir mülktü. Modern burjuva tarihçileri, feodalite teriminin bilimsel an- lamýndan daha da uzaklaþmaktadýrlar. Örneðin, Amerikalý Strayer ve Colburn, feodalitenin, belirli bir toplumsal iliþkiler sistemi olma- dýðýný, yorumu çaðlara göre deðiþen, aslýnda saymaca bir terim olduðunu kabul ediyorlar. Onlara göre, feodalite, her þeyden önce, bir yönetim yöntemidir, ekonomik ve toplumsal bir yöntem deði- ldir, zaten durmaksýzýn da deðiþmektedir; feodalite, ancak termi- noloji bakýmýndan feodum (fief feodal yurtluðu) sözcüðüne bað- lýdýr. Bu tarihçiler, feodal senyörün siyasal iktidarýný, ekonomik ve toplumsal süreçlerle olan bütün baðýntýlarýn dýþýnda ele alýyorlardý. Bunun içindir ki, feodaliteyi, ayný kolaylýkla MÖ 1. binyýllarda (Me- zopotamya ve Eski Mýsýrda), ve MÖ 1. binyýllarýnda (Çinde, Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|