İlkel, Köleci ve Feodal Toplum
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
158 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum sunabiliyorlardý. Bunun bir baþka nedeni de serflerin bu gibi yerler- de yük boþaltýcýlýðý, kayýkçýlýk, mavnacýlýk vb. gibi geçim kapýlarý bulabilmeleriydi. Köylülerin Kiþisel Baðýmlýlýktan Kurtulmalarý Böylece, köylüler (genel kural olarak serfler) yavaþ yavaþ feodal boyunduruktan kuruluyorlardý, çünkü, raslantý olarak, kral ve yerel senyör, el emeðine karþý ayný ölçüde ilgi duyuyorlardý. Bir miktar para biriktirebilen köylüler, kendi kiþisel baðýmlýlý- klarýndan doðan angaryalarýn karþýlýðýný ödüyorlardý. Bazan, rant ver- meyi düpedüz reddediyorlar ve köye geri dönmüyorlardý. Senyörlere gelince, onlar, serfleri zorla geri getiremiyorlardý. Böylece de bu köylüler özgür oluyorlardý. Ýtalyanýn ve Güney Fransanýn Kentleri Ýtalyanýn ve Güney Fransanýn Bizansla ve Doðu ülkeleri ile ticaret baðlarý, (Ýtalyada) Venedik, Cenova, Piza, Napoli (Fransada) Marsilya, Arles, Narbonne ve Montpeller [sayfa 183] gibi kentlerin hýzla ilerlemesine yardýmcý oldu. Bu iki ülkede, ticaret ve zanaat ocaklarý olarak kentler, daha 8. yüzyýlda doðuyorlar; Tuna ve Ren nehirleri vadilerinde ve Ýngilterede ise, kentler, 10. ve 11. yüzyýllarda ortaya çýkacaklardýr. Rus Kentleri Yukarda belirttiðimiz gibi, Kiev, daha 10. ve 11. yüzyýllarda, büyük bir kentti. O çaðda bile, Novgorod, önemli bir ticaret ve zan- aat merkeziydi. Ensonu, Çernigov, Smolensk ve Polotsk da ortaçað Rus ekonomisinde büyük bir rol oynuyordu. 9. ve 11. yüzyýllarda, Moskova, ticaret merkezlerinin yol kavþaðý oldu. Kent, 12. yüzyýlýn ortalarýndan baþlayarak, daha hýzlý ilerledi. 13. yüzyýlýn baþýnda, bir prenslik olan Moskovinin baþkenti oldu. Rus kentlerinin çoðu, þu plana göre kuruldu: Kentin ortasýn- da bir hendekle ve kalýn surlarla çevrili bir ordugâh, kremlin, bulu- nuyor, prens ya da voyvoda, askerî birliði (drujina) ve nedimleriyle 159 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum burada yaþýyordu. Ordugâh çevresinde, tacir ve zanaatçýlarýn otur- duðu kasabalar kuruluyordu. Rus kentleri, Volga, Kokaz, Bizans, Orta Asya, Iran, Arap dev- letleri ve Akdeniz ülkeleriyle ticaret yapýyorlardý. Rusya da, Slavlar, Ýskandinavya, Bohemya, Moravya, Polonya, Macaristan, Almanya vb. aracýlýðýyla Baltýk Denizi bölgelerinde yayýlýyordu. Ticarî Üretim Tacirler Feodaller, gittikçe daha kalabalýk olmak üzere, zanaat ürün- lerini satýnalmak ve tarým ürünlerini satmak için pazarlara koþuyorlardý. Köylüler de, sonunda feodaller gibi, bazý ürünleri pa- zardan satýnalmaya baþladýlar. Feodaller tarafýndan gittikçe daha çok ezilen köylüler, [sayfa 184] kýrý terkediyorlar, ve böylece, giderek zanaatçýlýðýn ve ticaretin merkezi haline gelen kasabalarý büyütüyorlardý. Bu kasabalarda yaþayanlarýn buðdaya ve baþka tahýllara gereksinmesi vardý ve bu da, kent ile kýr arasýndaki deðiþimlerin geliþmesinin nedeni idi. Kýr- dan göç ile baþlayan toplumsal iþbölümü, yeni bir hýz kazandý. Toplumsal üretimin bir tek alaný, bir yanda tarýmsal üretim, bir yanda da sýnaî üretim olarak çiftleþti. Ýmal edilen ürünler, meta haline geldi. Yeni bir toplumsal tabaka, kendilerini yalnýzca ticarete veren tacirler tabakasý ortaya çýktý. Tacirler, zanaatçýlardan, üret- tikleri eþyayý satýnalýyor, pazarda yeniden satýyorlardý. Eskiden, zan- aatçý, imal ettiðini kendisi satarken, þimdi bu iþi, onun yerine, tacir yapýyordu. Loncanýn Doðuþu Toplumsal iþbölümü, yalnýzca (sonradan kentleri oluþturacak olan) zanaat kasabalarýnýn (bourgades) kuruluþu ve bir iç pazarýn yaratýlmasý sonucunu doðurmakla kalmadý, toplumsal ve siyasal iliþkilerde de deðiþikliklerin nedeni oldu. Kýrsal bölgelerden kaçan köylüler, kendi topluluk iliþkilerine ait töre ve âdetleri her yana yayýyorlardý. Yeni belediyelerden (communelerden), geleceðin kentlerinin ilk çekirdekleri ortaya çýký veriyordu. Belediyeler, etkinliklerine giren en önemli iþleri: zanaatçý- 160 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum lýðý, ticareti, hâlâ nüfusun bir bölümünün çalýþtýðý tarýmý, komþu feodallere karþý savunmayý vb. düzenliyorlardý. Belediyeler, kentler- de yerleþmiþ olan eski-köylü serflere etkin bir yardým saðlýyorlardý. Onlara, senyörün baskýsýný sarsmak ve özgür bir insanýn kiþisel ve maddî haklarýný elde etmek için yardým ediyorlardý. Belediyelerin yönetimi altýnda, yavaþ yavaþ meslek loncalarýnýn temelleri atýlýyor- du. Bunlar, henüz az geliþmiþ olan bir meta üretimi toplumunun iktisadî niteliðine uygun düþüyordu. [sayfa 185] Ticaretin Geliþmesi ve Feodal Düzende Paranýn Rolü Geliþmekte olan ticaret, paranýn, özellikle ticaret sermayesi- nin önemini artýrýyordu. Bu, henüz kapitalist iliþkilerin doðmasý de- mek deðildi, bunun için emek-gücünün de meta haline gelmesi gerekecekti. Yavaþ yavaþ, feodal düzende, para, kölelik çaðýnda yerine getirdiði ve kapitalizmde de yürürlükte olan bütün görevleri- ne yeniden baþlýyordu. Ortaçaðýn baþlarýnda, dýþ ticaret, iç ticarete üstün geliyordu. Onun için, ilkin evrensel paranýn (bu terimin saymaca anlamýyla) iþlevi ortaya çýktý. Ticaretin geliþmesi sayesinde tacirler, paraya, ar- týk, satýnalmýþ olduðu metaý daha yüksek fiyatla satarak ek bir para elde etmenin aracý olarak bakýyorlardý. P-M-P (para-meta-para) for- mülü ile Pnün, Pden daha büyük olduðu bir sözleþme temsil edil- mektedir. Çeþitli yerlerdeki fiyatlarý bilen tacirlerin pazar üzerindeki tekeli, bu iþlemleri hazýrlýyordu. Burada, para, para-sermaye rolünü yerine getiriyordu. O sýrada, para, dýþardan, baþka bölgelerden gelme bir unsur- du, ama daha o zamandan feodaller tarafýndan servet biriktirilme- sine yardýmcý oluyordu. Para, servet biriktirme aracý iþlevini görmeye baþladý. Özellikle yükümlülüklerin ve para cezalarýnýn artmasý yüzün- den emekçilerin aþýrý ölçüde sömürülmesi, alým-satým iliþkilerinin az geliþmiþ koþullarý altýnda, parayý bir ödeme aracý yapmakta yar- dýmcý oluyordu. Geniþleyen toplumsal iþbölümü, meta-para iliþkilerinin geliþmesi sonucunu doðurdu. Paranýn kendisinin daha önemli olan iþlevleri, bu evrimi kolaylaþtýrýyordu. Para, giderek daha çok dolaþým aracý rolünü oynuyordu. Para basmak yaygýnlaþtý. Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|