Kasbiga kirish

3.
 
Infitsirlangan onadan bolaga o’tishi:
Infitsirlangan onadan 
bolaga o’tishi mumkin: homiladorlik paytida yoki tug’adigan 
paytda. Statistikada, zararlanish o’rtacha 25-50% ni tashkil 
etadi. Virusning onadan bolaga o’tishi ko’krak bilan emizgan 
vaqtida ham o’tishi mumkin. Homiladorlik paytida erta 
ro’yxatga olish, erta test o’tkazish, OIV-infitsirlanganligini 
vaqtida bilish bu juda katta rol o’ynaydi. Onani OIV-
infitsirlanganligini bilgandanoq, majburiy tartibda, tekin 
profilaktik 
davolash 
o’tkaziladi, 
homiladorlikning 
28 
haftasigacha, tug’ish paytida va tug’ishdan keyin. Tug’ilgan 
chaqaloq ham profilaktik davo muolajalarini oladi, bu esa 
bolaning 
zararlanish 
yoki 
infitsirlanish 
foizini 
OIV-
infitsirlangan onasidan o’tishini 25-50% dano 2% gacha 
kamaytiradi. 
OIV infeksiyasi bilan zararlanish mumkin bo’lan biologik suyuqlik: 
•
Qon; 
•
Sperma; 
•
Qindan ajralma; 
•
Qon bilan aralash har xil suyuqlik; 
•
OIV bor kultura va kultural muxit; 
•
Sinovial suyuqlik; 
•
Tserebrospinal suyuqlik; 
•
Plevral suyuqlik; 
•
Perikardial suyuqlik; 
•
Amniotik suyuqlik. 
OIV yuqmaydi: 

OITS bilan zararlangan bemorning kiyimini kiysa, shaxsiy 
buyumlaridan foydalansa;

OITS bilan zararlangan bemor bilan bir xonada tursa yoki bir 
xonada yotsa;

OITS bilan zararlangan bemor bola bilan o’ynasa;

---

540 

OITS bilan zararlangan bemor bilan bitta vannada, basseynda, 
daryo yoki orolda cho’milsa;

OITS bilan zararlangan bemor bilan bitta transportda yursa;

OITS bilan zararlangan bemor bilan siz tomonga yo’talsa yoki 
aksirsa;

OITS bilan zararlangan bemorga oddiy gigenik qoidalariga rioya 
qilgan holda qarasa;

OITS bilan zararlangan bemorga oddiy extiyot choralarini 
ko’rgan holda birinchi tibbiy yordam ko’rsatsa. 
Kasallik belgilari: 
Inkubatsion (yashirin) davri 2-3 xaftadan 3 
oygacha davom etishi mumkin. Undan keyin 1/3 bemorlarda 
kasallikning o’tkir fazasi boshlanadi (xarorat ko’tarilishi, tomog’ida 
og’riq, limfa tugunlarining kattalashishi, toshma toshishi mumkmn, 
umumiy xolsizlik), bular 2-4 xaftadan keyin davolanishsiz o’tib 
ketadi. 2/3 zararlangan bemorlarda esa bu davr yashirin o’tadi. 
Bundan keyin uzoq muddatda kasallikning belgilari sezilmaydi (virus 
tashuvchi). Keyinchalik bemorda bir qancha klinik belgilar paydo 
bo’lib, vrachda OIV-infeksiya borligiga shubxa paydo bo’ladi. 
O’rtacha 
infektsiyalangandan 
to 
OIV-infektsiyasi 
terminal 
stadiyasigacha 10-15 yil davrni oladi. Ba’zi bir holatlarda kasallik bir 
oy muddatda OITS ga transformatsiyalanadi, ba’zi xolatlarda esa 
yillab bo’lishi mumkin. O’lim holatiga olib keladigan asosiy 
sabablaridan biri, ko’pincha opportunistik infeksiya va Kaposhi 
sarkomasi bo’lsa, OIV/OITS bemorlarda esa narkomanlarda 
tuberkulez kasalligi bo’lishi mumkin.
 
OIV-infektsisiga tashxis qonni maxsus tekshirish natijalaridan 
keyin tasdiqlanadi, ko’p holatlarda zararlangandan so’ng 3 oylardan 
keyin natijasi ma’lum bo’ladi. OIV-infektsiyaga tekshiruv anonim 
o’tkaziladi.
OIV-infeksiyaga tekshirish ko’rsatma hisoblanadi: 
•
1 oy davomida tana haroratini oshishi; 
•
1 oydan ortiq suyuq ich kelishi; 
•
sababsiz tana vazni 10% ga va undan ortiq kamayishi; 

---

541 
•
uzoq, qaytalanuvchi yoki oddiy davolanishga berilmaydigan 
o’pka yalig’lanishi; 
•
1 oydan ortiq davr mobayinidagi yo’tal; 
•
2 dan ortiq gurux limfa tugunlari 1 oydan ortiq davr 
kattalashishi ; 
•
oldindan sog’lom odamlarda aqli zayfligining kuzatilishi.
 
Kasallikdan ogoxlantirish asosiy usullari:

Jinsiy 
aloqa 
qilishda 
OIV-infeksiyasi 
bilan 
zararlanishni 
ogoxlantirish:
– Tartibsiz va tasodifiy jinsiy aloqadan qochish; 
– Har qanday jinsiy aloqada yuqori sifatli prezervativdan 
foydalanish.
OIV ni parenteral o’tish yo’lini ogoxlantirish

narkotik moddalar ist’mol qilishdan cheklash; 

manikyurda, pedikyurda, pirsingda, tatuajda ko’p marotaba 
ishlatiladigan instrumentlarni dezinfeksiya va sterilizatsiya 
qilish; 

og’iz bo’shliqi shilliq qavatiga qon tushguday bo’lsa, og’iz 
bo’shliqini 70 % etil spirti bilan chayish tavsiya qilinadi; 

qon ketishlarda birichi tibbiy yordam ko’rsatishda bir marta 
ishlatadigan rezina qo’lqoplardan foydalanish tavsiya etiladi, 
terining ochiq joylarni, ko’zni qon tushishidan himoya qilish 
tavsiya qilinadi, har bir qonni zararlanishi katta xovf deb 
qaralishi lozim.
OIV ni vertical o’tish yo’lini ogohlantiris:
Xozirgi harakat qilayotgan qonunlar bo’yicha xar bir homilador 
ayol OIV-infektsiyaga tekshirishdan o’tishi lozim. Agar virus borligi 
aniqlansa, xomila ichi infektsiyasini oldini olish uchun profilaktik 
maxsus dori darmonlar bilan davolash tavsiya qilinadi.