Kərimov Tofiq Mirzə oglu
Yüklə 3,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
105
Əliyev (dünyasını dəyiĢmiĢdir, Allah rəhmət eləsin!), kinorejissor Firəngiz Qurbanova,DĠN-in Polis Akademiyasının dosenti,tarix elmləri namizədi, polis polkovniki Tahir Behbudov, DĠN-in Mət- buat Xidmətinin əməkdaĢı , tarix elmləri namizədi Ġltifat Əliyarlı, habelə Ramiz Abıtalıbov xalqımızın general oğlunun xatirəsinin əbədiləĢdirilməsinə dair bir sıra təkliflər səsləndirdilər.General M.S. Ağabəyzadənin adına Polis Akademiyasında təqaüd təsis edilməsi, adının Bakıdakı küçələrdən birinə verilməsi və vaxtı ilə Azərbaycan Xalq Cümhiriyyəti DĠN-dəki fəaliyyəti dövründə Bakıda yaĢadığı binaya xatirə lövhəsinin vurulması, ev muzeyinin yaradılması və s. həmin qəbil təkliflərdən idi.Tədbirdə iĢtirak edən Məhəmməd Sadıq bəyin qohumu Cəmilə xanım Hüseynzadə,onun oğlu Ġsmayıl xatirə- tədbirin təĢkilatĢılarına və iĢtirakçılarına minnətdarlıqlarını bildir- miĢdilər. Tədbirin sonunda general-mayor M.S.Ağabəyzadənin haq- qında ayrıca bədii film çəkilməsi və bununla əlaqədar müvafiq təĢkilatlara müraciət edilməsi qərara alınmıĢdı...
XƏLİL BƏY XASMƏMMƏDOV (XASMƏMMƏDLI) (1873 – 1947 (1945)
Azərbaycanın görkəmli ictimai-siyasi və dövlət xadimi. Azər- baycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Fətəli xan Xoyskinin baĢçılıq etdiyi 3-cü hökumət kabineti zamanı (26 dekabr 1918-ci il – 14 mart 1919-cu il...) Azərbaycan Respublikasının daxili iĢlər naziri ol- muĢdur.
Xəlil bəy Hacıbaba bəy oğlu Xasməmmədov (Xasməmmədli) 1873-cü il oktyabrın 25-də Gəncədə əsilzadə ailədə anadan olmuĢ- du. Atası Hacıbababa bəy Gəncəbasarın nüfuzlu Ģəxslərindən sa- yılırdı. Xəlil bəy ixtisasca peĢəkar hüquqĢünas idi.Vaxtı ilə 1906-cı il fevralın 20-də Yelizavetpol qəzasından Rusiyanın III Dövlət Du- masına deputat seçilmiĢ, Fətəli xan Xoyski və digər deputatlarla bir- likdə xalqımızın mənafeyini orada müdafiə etmiĢdi. X.Xasməm- mədov III Dumada hüquq komissiyasının üzvü idi. Xəlil bəy 106
sonralar Zaqafqaziya Seyminin də üz- vü seçilmiĢdi. O, ”Müsavat” partiyası- nın fəal üzvü və rəhbərlərindən biri ol- muĢdu... X. Xasməmmədov 1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cüm- huriyyətinin təsis iclasında Milli ġu- ranın üzvü kimi Azərbaycanın istiqla- liyyəti ilə bağlı məruzə edərək, onun müstəqil respublika elan edilməsinin zəruriliyini əsaslandırmıĢdı... X.Xas- məmmədov F.Xoyskinin sədr olduğu birinci hökumət kabinetində (28 may - 17 iyun 1918-ci il) ədliyyə naziri ol- muĢdu. F.Xoyskinin baĢçılığı ilə Gəncədə yaradılıb fəaliyyət göstər- miĢ 2-ci hökumət kabineti zamanı (17 iyun – 12 dekabr 1918-ci il) ”Müsavat”ı təmsil edən X.Xasməmmədov portfelsiz (mülki) nazir postunu tutmuĢdu. Bitərəf F.Xoyskinin rəhbərlik etdiyi ikinci höku- mətin mövcudluğu dövründə, 1918-ci il oktyabrın 6-da aparılan kabinədaxili dəyiĢikliklərdən sonra X.Xasməmmədov yollar nazi- ri təyin edilmiĢdi. 1918-ci il sentayabrın 6-da Türkiyədə yeni hakimiyyətə gəlmiĢ Sultan Əbdül Məcidin (1839-1861) (“məcid” ərəbcə “əzə- mətli”, ”görkəmli” deməkdir) oğlu axırıncı (8-ci) Osmanlı padĢahı Sultan Altıncı Vahiddin Mehmed (2 fevral 1861, Ġstanbul - 15 may 1926, Ġstanbul) Ġstanbula təĢrif buyurmuĢ Azərbaycan nümayəndə heyətini qəbul etmiĢdi. Onları Türkiyənin hərbi naziri Ənvər paĢa (1881-1922) qarĢılayıb sultana təqdim etmiĢdi. Bu görüĢ müstəqil Azərbaycan Cümhuriyyətinin beynəlxalq aləmə vəsiqə qazanmasın- da və onun tanınmasında müsbət rol oynamıĢ və sürətləndirici təsir göstərmiĢdi. Həmin gün Sultan Altıncı Mehmed tərəfindən qəbul edilən 3 nəfərdən ibarət nümayəndə heyətində M.Ə.Rəsulzadə, A.Səfikürdski ilə bir sırada X.Xasməmmədov da vardı . F.Xoyskinin yenidən sədr olduğu 3-cü hökumət kabinetində (26 dekabr 1918-ci il - 14 mart 1919-cu il) müsavatçı X.Xasməm- mədov o zaman ən çətin və həm də çox mühüm vəzifə sayılan daxili 107
iĢlər naziri vəzifəsində çalıĢmıĢdı. O, bu vəzifədə 26 dekabr 1918-ci ildən 14 mart 1919-cu ilədək iĢləmiĢdi. Xəlil bəy nazir iĢlədiyi dövrdə müstəqil Azərbaycan polisinin möhkəmləndirilməsində və inkiĢafında böyük xidmətlər göstərmiĢdi. Ona bu iĢdə vitse-nazir, general-mayor M.S. Ağabəyzadə xüsusilə yaxından köməklik et- miĢdi... X.Xasməmmədovun nazirliyi dövründə onun əmri ilə 14 fev- ral 1919-cu ildə baĢ verən cinayətləri təhqiq etmək və xidməti vəzi- fəsindən sui-istifadəyə qarĢı mübarizə aparmaq məqsədilə Daxili ĠĢlər Nazirliyinin TəftiĢ Ġstintaq Komissiyası yaradılmıĢdı. Onun təklifi və təqdimatı ilə Azərbaycan Parlamenti 18 fevral 1919-cu il tarixli iclasında “Parlamenti Mühafizə Polisi Dəstəsinin təĢkili haqqında” qanun layihəsinə baxmıĢdı. (Parlamenti Mühafizə Dəs- təsi sonra alaya çevrilmiĢdi). Bunun zəruri olduğunu Parlamentin üzvü, Sosialistlər fraksiyasından deputat Qasım bəy Camalbəyov (1881-1938) sonralar yazırdı ki, Azərbaycan Məclisi-Məbusanının (Azərbaycan Parlamentinin) açıldığı gün onun Nikolayev (indiki Ġstiqlaliyyət) küçəsində yerləĢən binasını azərbaycanlılar yox, hər iki tərəfdən ingilis əsgərləri zirehli maĢının müĢayiəti ilə qoruyur- dular və diqqətli yoxlama keçirməklə bir nəfər belə kənar adamı ora buraxmırdılar.Odur ki, Azərbaycan Parlamentinin 18 fevral 1919-cu il tarixli həmin iclasında 4 maddədən ibarət qanun layihəsi qəbul edilərək, 200 nəfərlik polis dəstəsi yaradılmıĢdı. Onun təsis edilmə- sində Parlamentin üzvü, Azərbaycanın görkəmli ictimai-aiyasi xa- dimi,ixtisasca həkim olan Qarabəy Qarabəyovun (27 sentyabr 1873- 1953, Səmərqənd, Özbəkistan, 80 yaĢ) səmərəli təklifləri xüsusilə bəyənilmiĢdi. M.Ə.Rəsulzadənin təklifi ilə yeni yaradılan polis qurumu “Parlamenti Mühafizə Dəstəsi” adlandırılmıĢdı (Sənədlərdə Parla- mentin Qoruyucu Bölüyü də yazılmıĢdır...). Yeni yaranan “Polis Mühafizə Dəstəsi”nin rəisi vəzifəsinə podpolkovnik Nağı bəy Əli- yev (Əlizadə) (1897-1920), onun köməkçisi (müavini) vəzifəsinə isə rotmistr HaĢımbəyov təyin olunmuĢdu. Altı nəfərdən ibarət Ģtat vahidi üzrə təsis olumuĢ Parlamenti Mühafizə Polisi əməkdaĢlarının – zabit və digər komanda heyətinin vəzifə dərəcələri üzrə aylıq mə- vacibi aĢagıdakı kimi idi: Yüklə 3,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|