Мцгяддимя

Anar – 75  

 

55 

Ana

rın “Asılqanda işləyən qadının söhbəti” nə qədər inandırıcı 

və təbiidirsə, “Taksi və vaxt” hekayəsi bir o qədər mühakimədən 

gəlir.  Mənə  belə  gəlir  ki,  gənc  yaşlarında  məhəbbəti  layiqincə 

qiy

mətləndirməmiş, qocalığında isə bunun peşmanlığını çəkmiş 

adam

lardan  yazmaq,  Anar  kimi  hələ  püxtələşməmiş  bir  gənc 

üçün çox tezdir”(44,23).

 

1967-

ci ildə qələmə alınan “Gürcü familiyası” problematikası 

ba

xımından “Taksi və vaxt” hekayəsinə çox yaxındır. “Anar hər 

şeyi zaman müstəvisində, vaxt bölgüsünün mizanı ilə təsnif edir. 

Za

man ona etiraf, həqiqət və müdriklik sınağı, ən qənirsiz mün-

sif, Femidanın sinonimi kimi lazım olur. Sevincin ağırlığı, güna-

hın həcm, tövbənin çəki, yaddaşın həssalıq ölçüsü—hamısı vaxt-

dır. Söhbət məhəbbətdən və məhəbbət xatirələrindən gedir, fəqət 

sərlövhədə ayrı şey oxuyuruq: “Vaxt və taksi”. Vaxt yalnız sər-

löv

hədə yox, təsvirlərdə, bədii təhlilin süjetində də əsas ünsür-

dür... Müəllifin zamanı da taksi kimi saxlamaq, anı qaytarmaq, 

sax

lamaq arzusu və bunun qeyri-mümkünlüyü  hekayəyə sonra-

lar Anarın bütün yaradıcılığı boyu davam edəcək bir kədər işığı 

aşılayır...  

“Gürcü  familiyası”nda  isə  yenə  də  vaxtın  arxasınca  qaçan 

qəhrəman bu dəfə onu taksi ilə yox..., təyyarə ilə qovur... Lakin 

ar

xada qalan, itən vaxta nə taksi, nə də təyyarə ilə çatmaq müm-

kün olur... Özü də vaxt obrazına və konsepsiyasına işarə bu ikin-

ci hekayədə də yenə lap sərlövhədən başlayır. Şərti Gürcü fami-

liy

ası—Kamikadze—məhz zamansızlığa məhkumluq deməkdir: 

zaman kimi Kamikadze

nin də qolunda və taleyində saat yalnız 

bir istiqamətdə işləyir və geriyə axa bilmir”(57,151). 

 

Bu  mülahizə  hekayələrin  qayəsini  əsasən  düzgün  ifadə  etsə 

də, buradakı “bir kədər işığı aşılayır” fikrilə razılaşmaq olmur. 

Hər iki hekayədə qəhrəmanlar vaxtı dəyərləndirə bilməyib sev-

gi

lərinə  cismən  qovuşa  bilməsələr  də,  mənən  əsl  sevginin  ma-

hiy

yətini anlayıb daha xoşbəxt olur, bir anlamda istəklərini real-

laşdırırlar.

 

“Gürcü fam

iliyası” hekayəsinin qəhrəmanlarından biri—Oq-

---