42
Evristik degan so’zning ma’nosi savol-javobga asosan “topaman” demakdir.
Evristik metod bilan o’qitish maktablarda asosan
XIX asr boshlaridan boshlab
qo’llanila boshladi.
Mashg’ulotlar qiziqarli bo’lishi uchun, bu mashg’ulotlardagi har bir masala
yoki topshiriq so’zma-so’z quruq yodlash uchun emas,
balki ularning oliy
faoliyatlarini ishga soladigan xarakteri bo’lishi kerak. Amerikalik olim D.Poya
evristik ta’lim metodi to’g’risida shunday degan edi: “Evristikani maqsadi
yangiliklarga olib boruvchi metod va qoidalarni izlash demakdir”.
U evristik
metod mohiyatini quyidagidek izchillikda tuzilgan reja orqali amalga oshirishni
tavsiya qiladi:
Topshiriqning quyilishini tushunish;
Topshiriqni yechish rejasini tuzish;
Tuzilgan rejani amalga
oshirish;
Orqaga nazar tashlash (hosil qilingan yechimni tekshirish).
Bu rejani amalga oshirish jarayonida o’qituvchilar quyidagi savollarga javob
topadilar:
Topshiriqda nima noma’lum?
Topshiriqda nimalar ma’lum?
Topshiriqning sharti nimalardan iborat?
Ilgari shunga o’xshagan topshiriqlar yechilganmi?
Agar shunga o’xshagan topshiriqlar yechilgan bo’lsa, undan foydalanib
qo’yilayotgan topshiriqni yecha oladimi?
Albatta yuqoridagi reja sxema o’quvchilarning ijodiy
fikrlash faoliyatlarini
shakllantiradi, ammo bu reja-sxema o’quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini
shakllantiruvchi birdan bir yo’l bo’la olmaydi.
Mustaqil ishlash
- vaqti-vaqti bilan o’tkazib turiladigan, o’quvchilarning
mustaqil o’rganish, darslik bilan ishlash va mustaqil
amaliy faoliyat bilan
shug’ullanish ko’nikmalarini shakllantiradigan, har bir o’quvchiga
alohida yoki
umumiy tarzda tashkil qilinadigan topshiriqni bajartirish; o’quvchilarning
amaliy
43
faoliyatiga aralashmay, tashqaridan teskari aloqa- muloqot yordamida yo’naltirib
boshqarish va nazorat qilish.
Dostları ilə paylaş: 
