Metallurgiya və metalşÜnasliq kafedrasi fənn haqqinda məlumat. Metallarin

METALLURGİYA VƏ METALŞÜNASLIQ KAFEDRASI
Əks halda isə metal bərk olur. Brinel üzrə bərklik (HB) aşağıdakı düstur ilə ifadə olunur:
Burada,
D
-polad kürəciyin diametri, mm ilə
d
–çuxurun diametri, mm ilə;
h
-çuxurun dərinliyi, mm ilə;
P
-polad kürəciyin sınanılan metala basıcı qüvvəsi, kq ilə;
F
-çuxurun sahəsidir, mm
2
ilə,
Basıcı qüvvə və polad kürəciyin diametri sınaqdan keçirilən nümunənin qalınlığından
və bərkliyindən asılı olaraq dəyişir.Məsələn, qara metalların bərkliyi HB 140-450 və sınanılan
nümunənin qalınlığı 6mm-dən çox olduqda kürəciyin diametri 10 mm, basıcı qüvvə 3000 kq (
H) götürülür.
Sınanılan nümunənin qalınlığı 3-6 mm olduqda kürəciyin diametri 5mm, 750 kq
götürülür. 3 mm-dən az olduqda isdə kürtəciyin diametri 2,5 mm, basıcı qüvvə isə 187,5kq
götürülür. Bərkliyi təyin etdikdən sonra alınan kəmiyyətə görə həmin metalın möhkəmlik
həddini
hesablamaq mümkündür.

---

METALLURGİYA VƏ METALŞÜNASLIQ KAFEDRASI
Burada , k-mütənasiblik əmsalıdır.
Bu düsturdan istifadə edərək yalnız plastikliyi çox olan polad və əlvan metal ərintilərinin
möhkəmlıik həddini hesablayırlar.
Rokvell üsulu 
Şəkil 2. Rokvell üsulu ilə bərkliyin ölçülməsi

---

METALLURGİYA VƏ METALŞÜNASLIQ KAFEDRASI
Bərkliyi təyin edən üsullardasn biri də Rokvell üsuludur.Bu üsul üçün istifadə edilən
qurğunun sxermi şəkil 2-də göstərilmişdir.Rokvell üsulu ilə bərkliyi, diametri
1.588
mm olan
polad kürə və ya təpə bucağı
120
0
olan almaz konus vasitəsilə ölçürlər. Cihgazda üç
(A,B,C)
şkala vardır.Rokvelə görə bərklik, ölçünün götürüldüyü şkalanın da indeksi əlavə olunmaqla
HR
ilə göstərilir.Almaz konus ilə bərklik ölçdükdə