121
Uşaqlar üçün paltar və ayaqqabı seçərkən, bunların mühafizə
xüsusiyyətlərini və ilin fəslini nəzərə almaq lazımdır. Üç yaşadək olan uşaqlar
üçün uşaq ərzaq malları - uşaq yeməyi, quru süd, konservləşdirilmiş şirələr və s.
ehtiyatları hazırlanmalıdır.
Sənədlərdən - uşaqların yaş kağızlarını və məktəb gündəliklərini götürürlər.
Köçürülən uşaqların paltarı və ərzağı yığılmış çamadana (arxa çantasına)
çətələ (birka) bənd etmək və onun üzərinə uşağın soyadını, adını, atasının adını,
ev ünvanını və köçürülmə məntəqəsinin adını aydın surətdə yazmaq lazımdır.
Məktəbəqədər yaşlı uşaqların həmişə geydiyi paltarın daxili cibinə də bu cür
çətələ: uşağın adı, atasının adı, soyadı, təvəllüdü, ata və anasının ev və iş yerinin
ünvanları göstərilən vərəq qoyulur; bu məlumatlar yazılmış ağ parça qırığı uşağın
paltarının astarına (yaxanın altında) tikilsə, daha yaxşı olar.
Köçürülən əhalinin ərzaqla təminatı ictimai iaşə müəssisələrinin bazası
əsasında təşkil edilir, lazımi hallarda əlavə iaşə məntəqələri (yeməkxanalar) açılır.
Respublikada, şəhər və rayonlarda bütün köçürmə tədbirləri üzrə ümumi
hesablamalar aparılır, burada hər bir konkret fövqəladə hadisə təhlükəsi
yaranarkən və baş verərkən köçürmə işlərinin icrasına cəlb ediləcək qüvvə və
vasitələr hesablanıb müəyyən edilir.
Köçürülmə zamanı adamlar öyrəndikləri yaşayış yerlərini tərk etməyə,
əmlakının xeyli hissəsini evlərində qoyub getməyə, vərdiş etmədikləri şəraitdə
yerləşib yaşamağa vadar olacaqlar. Hamı başa düşməlidir ki, adamların həyatını
xilas etmək naminə bu çətinlik və məcburiyyətə tab gətirmək lazımdır. Buna görə
də müəyyən olunmuş sərəncamları yerinə yetirmək, bu mürəkkəb tədbirlərin
həyata keçirilməsində onlara kömək göstərmək hər bir vətəndaşın borcudur.
Təhlükəsiz rayonların əhalisi isə təhlükəli zonalardan köçürülüb
gətirilmiş əhalinin həyat şəraitinin təmin olunması: radiasiya əleyhinə
daldalanacaqlar düzəldilməsi, tənəffüs üzvlərini qoruyan ən sadə mühafızə
vasitələri hazırlanması, ictimai binaların yaşayış yeri kimi uyğunlaşdırılması, əlaltı
materiallardan məişət əşyaları (çarpayı, kürsü, döşək və s.) düzəldilməsi
işlərində fəal iştirak etməli-yardım göstərməlidir.
Kimyəvi və radiasiya təhlükəli obyektlərdə qəza baş verən zaman
köçürülməni həyata keçirmək üçün qapalı nəqliyyatdan istifadə edilir. Az təhlükəli
qısa yollar seçilir. Fərdi mühafizə vasitələri geyilməlidir. Küləyə perpendikulyar
122
istiqamətdə hərəkət etmək, küləyin istiqaməti üzrə olan ərazilərdən əhalini
köçürmək lazımdır. Toplanış məntəqələrinə çatdıqdan sonra isə köçürülmüş
əhalinin zəhərlənmə dərəcəsini ölçmək gərəkdir.
Qəza baş vermiş rayon ərazi polis idarələrinin əməkdaşları tərəfindən ciddi
nəzarətə götürülür, əhalinin qəza zonasından köçürülməsini isə yol polisi müəyyən
marşrut üzrə nizama salır.
Köçürmə işlərinin müvəffəqiyyətlə yerinə yetirilməsi həmçinin əhalinin
özünün mütəşəkkilliyindən və intizamından xeyli asılı olacaqdır.
Müharibə dövründə ehtimal edilən güclü dağıntı zonalarında işini davam
etdirən və onu təmin edən obyektlərin fəhlə və qulluqçularının köçürülməsi - onları
nəqliyyatın bütün növləri ilə şəhərdənkənar zonaya daşımaqla yerinə yetirilir.
Sülh dövründəki fövqəladə hallarda əhalinin köçürülməsi
işlərinin xüsusiyyətləri
Ə
halinin köçürülməsi, yəni təbii fəlakət və ya qəzalar nəticəsində təhlükə
yaranan sahələrdən adamların çıxarılması ölkəmizdə sülh dövründə geniş istifadə
edilən tədbirdir.
Köçürmə - təbii fəlakətlər, güclü istehsalat qəzaları və faciə zamanı əhalini
mühafizə etmək üsullarından biridir. Bu üsul əhalini iri şəhərlərdən, digər yaşayış
məntəqələrindən mütəşəkkil surətdə (nəqliyyatla və ya piyada) çıxarıb, Çernobı1
AES-da qəza nəticələri aradan qaldırılarkən olduğu kimi, başqa təhlükəsiz
rayonlarda məskunlaşdırmaqdan, həmçinin əhalinin ehtimal fəlakətli daşqın,
zəlzələ zonalarından, sel, marxal, geniş yanğınlar və s. digər kortəbii hadisələr
qorxusu yaranan rayonlardan çıxarılmasından ibarətdir.
123
Çernobıl AES-də baş verimş qəzadan sonraPripyat şəhərindən əhalinin
köçürülməsi
Köçürmə işlərini, xüsusən bu hadisələr gözlənilmədən baş verərkən, qısa
müddət ərzində mütəşəkkil surətdə yerinə yetirilməsini təmin etmək təsərrüfat
obyektləri rəhbərlərinin, fövqəladə komissiyaların və mülki müdafiə
qərargahlarının vacib vəzifələrindəndir.
Köçüurülmə tədbirlərinin müvəffəqiyyətlə həyata keçirilməsinə bu işlərlə
nail olunur:
•
təsarrüfat obyekti fəaliyyət göstərdiyi rayonun (ərazinin, iqlim şəraitinin)
hərtərəfli və əsaslı surətdə öyrənilməsi;
•
obyektdə istehsalat fəaliyyətinin və onun ərazidə yerləşməsinin
xüsusiyyətlərini nəzərə almaqla texnogen və təbii fövqəladə hallar
yaranması ehtimalının daim proqnozlaşdırlması;
•
müxtəlif fövqəladə hallara müvafiq gələn köçürmə tədbirlərinin tam və
diqqətlə planlaşdırlması;
•
köçürülməni təmin etmək üçün nəzərdə tutulan qüvvə və vasitələrin,
həmçinin fəhlə, qulluqçu və digər əhalinin fəaliyyətə hazırlanması;
•
gözlənilən təhlükə haqqında və fövqəladə hallar yarandığı barədə vaxtında
xəbərdarlıq edilməsi.
Sülh dövründəki fövqəladə hallar zamanı köçürmə müharibə dövründəki
köçürmə tədbirlərindən bir sıra xüsusiyyətlərlə fərqlənir. Bu xüsusiyyətlər
aşağıdakılardan ibarətdir:
• zədələnmə ocağının və radioaktiv maddələr (RM), güclü təsirli zəhərli
maddələr (GTZM), bakterial vasitələrlə (BV) zəhərlənmiş ərazi sahələrinin
nisbətən məhdud olması;
• baş vərə biləcək hadisələrin nüvə zərbələri nəticəsində olduğuna nisbətən
daha dəqiq proqnozlaşdırılması imkanı, bu, fəaliyyətin əvvəlcədən planlaşdırılması
imkanı; bu, fəaliyyətin əvvəlcədən planlaşdırılmasını asanlaşdırır;
• təbii fəlakətlərin, AES-də qəzaların əksəriyyətində güclü radioaktiv
Dostları ilə paylaş: |