Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621

 
 
 
193 
Örnek tümceler; 
a)
  Иван Васильевич может сказать, что ради пяти-шести человек и огород 
городить не стоит. (Н.Рыленков)
282
 
van Vasilyeviç, beş-altı kişi için güç bir işe kalkışmaya değmeyeceğini 
söyleyebilir.  
b)
  Многое надо было выяснить предварительно, такое выяснить без чего  
не стоит и огород городить. (Фурманов)
283
 
Çok şeyi  önceden öğrenmeliydik, ve bunu öğrenmeden çaba göstermek 
boşuna. 
c)
  Не можешь сделать, не стоило и огород городить.  
Yapamıyorsan, bu işe kalkışmamalıydın
. 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce içinde yüklem (örnek a, b, c)  görevini üstlenmektedir. 
Deyim tekil halde kullanılmaktadır. 
 
От мала до велика 
Türkçe anlamı = küçükten büyüğe; 
Türkçe karşılığı = büyük küçük, herkes, istisnasız herkes, yediden yetmişe; 
Aslı =  Eski Rusça. 
Bu ifade, ilk şeklinde olduğu gibi “мал” (mal) - küçük ve “велик” (velik) – 
büyük
  kısa sıfatlarının tamlayan durumunun tekil haliyle kullanımı aynen muhafaza 
etmiştir.
284
 
                                                 
282
 Ö.Aydın Süer, 1999, s.177 
283
 A. .Molotkov, 1978, s. 117 
284
 Jukovı, 1989, s. 234 

---

 
 
 
194 
Eski  Rusça’dan  gelen  bu  ifade  eski  gramer  şeklini  korumuştur.  16.  ve  18. 
asırlara  kadar  olan  dönemde  bu  ifade  belirli  bir  sosyal  anlam  taşımaktaydı.  “мал” 
(mal)  -  küçük  sözcüğü  basit,  sıradan,  fakir  hizmetliler  için  kullanılırdı.  “велик” 
(velik) – büyük sözcüğü ise üst tabakanın temsilcilerini, zengin ve asilleri, prensleri 
ve  boyarları  ifade  etmekteydi.  Bu  deyimin  ilk  anlamı  “basit,  sıradan  insanlardan, 
prenslere  ve  boyarlara  kadar”  şeklindeydi.  18.  yüzyılından  itibaren    “мал”  ve 
“велик”  sıfatları,  16.  yüzyılda  kullanılan  ve  zıt  anlamı  ifade  eden  “стар  и  мал” 
(star  i  mal)  –  yaşlı  ve  küçük  deyiminin  etkisi  altında  kalarak  anlam  değiştirmiştir. 
19.yüzyılın  ortalarına  doğuru  bu  deyimin  anlamı  kesinleşerek  “çocuklarından 
ihtiyarlara kadar” anlamına gelmiştir. Zamanla bu ifade “istisnasız herkes” anlamına 
gelen  zarfsı  bir  deyime  dönüşmüştür.  Bu  deyimin  ögeleri  arasında  değişiklik 
yapılamaz.
285
     
 
Örnek tümceler; 
a)
  Я хочу, чтобы меня поняли все, от  мала до велика. (А.Пушкин)
286
 
Büyük küçük herkesin beni anlamasını istiyorum
. 
b)
  Был тенистый просторный сад. Ухаживали за ним все – от  мала до 
велика. (Л.Радищев)
287
 
Geniş ve gölgeli bir bahçesi vardı. Ona büyük küçük, herkes bakım yapardı. 
c)
  Он содрагался при мысли, что весь город, все, от  мала до велика, 
знают уж об его намерениях. (Григорович)
288
 
                                                 
285
 V.M.Mokiyenko, 2005, s. 413 
286
 Ö.Aydın Süer, 1999, s. 183 
287
 E.A. Bıstrova, 1998, s.159 
288
 A. .Molotkov, 1978, s. 236 

---

 
 
 
195 
Bütün şehrin, küçükten büyüğe herkesin onun niyetini bildiği düşüncesiyle 
titriyordu. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce içinde  özne  (örnek a, b, c) olarak kullanılmaktadır. 
Deyim değişmemektedir. 
 
Оставить/ оставлять в дураках 
Türkçe anlamı = aptal yerine koymak; 
Türkçe karşılığı = kafese koymak, sotada bırakmak, aptal yerine koymak; 
Aslı =  Eski Rusça. 
Bu  ifade,  iskambil  kağıtlarıyla  oynanan  ve  Rusça’daki  “aptal  kalmak”  olan 
pişti oyunuyla bağlantılıdır.
289
 
 
Örnek tümceler; 
a)
  Я  остался  в  дураках...  Гусаров  обманул,  и  обманул  умышленно. 
(Ф.Таурин)
290
 
Gusarov kandırdı ve bunu kasten yaparak beni aptal yerine koydu. 
b)
  Воровство,  самое  наглое,  совершалось  почти  перед  глазами,  и  он 
большей частью не замечал, а когда замечал, то так неловко принимался 
за дело, что всякий раз оставался в дураках. (Герцен)
291
 
                                                 
289
 N.M.Şanskiy,  1987, s. 100 
290
 R. .Yarantsev, 1981, s.247 
291
 A. .Molotkov, 1978, s. 147 

---

 
 
 
196 
Hemen  gözünün  önünde  yüzsüzce    yapılan  hırsızlığın  çoğunu  fark  etmiyor, 
fark ettiği zaman ise beceriksiz bir şekilde bir işe kalkışıyor ve her seferinde 
aptal yerine konuyordu. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce içinde  genelde yüklem (örnek a, b) görevini üstlenmektedir. Fiil daha 
çok geçmiş zamanda hem tekil  hem de çoğul halde kullanılmaktadır. 
 
Остаться с носом 
Türkçe anlamı = getirdiğiyle kalmak; 
Türkçe karşılığı = eli boş kalmak, istediğini elde edememek; 
Aslı =  Eski Rusça. 
Eski  bir  geleneğe  göre  damat,  evleneceği  kızın  anne-babasına  hediye  ya  da 
başlık  getirirdi.  Bu  ifadedeki  “нос”  (nos)  sözcüğü  “нести”  (nesti)  -  getirmek 
fiilinden  türetilmiştir.  Geleneğe  göre,  eğer  damat  reddedilirse,  hediyeleri  alınmaz, 
damat istediğini elde edemeden getirdiğiyle kalırdı.
292
  
Bu deyimle ilgili olarak dilbilimci  Mokiyenko’nun  görüşüne  göre  ise “нос” 
(nos) sözcüğü, bahşiş, rüşvet anlamına gelmektedir. “Остаться с носом” (ostat’s’a 
s  nosom),  getirdiğiyle  kalmak,  kabul  edilmeyen  bahşiş  ve  rüşvetle  bir  anlaşmaya 
varamadan dönmek anlamına gelmektedir.
293
  
 
 
 
                                                 
292
 N.M.Şanskiy,  1987, s. 100 
293
 V.M.Mokiyenko, 2005, s. 479 

---