Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621

 
 
 
197 
Örnek tümceler; 
a)
  Я  оставляю  за  собой  полное  право  отказать  вам,  если  мне  вздумается. 
Мосье Поль почувствовал, что остался с носом. (М.Ф.Достоевский)
294
 
Canım  istediği  zaman  sizi  reddetme  hakkımı  saklı  tutuyorum.  Mösyö  Paul 
istediğini elde edemediğini anladı. 
b)
  С  их  курса  её  (Майю  Якутину)  любили  четыре  парня:  все  остались  с 
носом.  На  последнем  курсе  Майя  вышла  замуж  за  какого-то  физика. 
(В.Шукшин)
295
 
Onların  sınıfında  Maya  Yakutina’ya  dört  genç  aşıktı:hepsinin  de  eli  boş 
kaldı. Son sınıftayken Maya fizikçinin biriyle evlendi. 
c)
  Но пока мы будем тут гадать да раздумывать, эта идея может родиться в 
другой области, и мы останемся с носом. (Е.Мальцев)
296
 
Biz burada düşüneduralım, bu fikir başka bir alanda ortaya çıkabilir ve biz 
de elimiz boş kalırız. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce  içinde    genelde  yüklem  (örnek  a,  b,  c)  görevini  üstlenmektedir.Fiil 
daha çok geçmiş zamanda hem tekil  (örnek a) hem de çoğul (örnek b, c) hallerde 
kullanılmaktadır. “Нос” ismi ise sadece tekil halde kullanılmaktadır.  
 
Отрезанный ломоть 
Türkçe anlamı = kesilen ekmek parçası; 
                                                 
294
 Ö.Aydın Süer, 1999, s. 181 
295
 E.A. Bıstrova, 1998, s. 157 
296
 R. .Yarantsev, 1981, s. 246 

---

 
 
 
198 
Türkçe karşılığı = başına buyruk, kafasına estiği gibi davranan, baba evinden 
ayrılan; 
Aslı = Eski Rusça.  
Bu  ifadenin  kökeni,  “Отрезанный  ломоть  к  хлебу  (караваю)  не 
приставишь” (otrezannıy lomot’ k hlebu (karavayu) ne pristaviş’) – kestiğin dilimi 
ekmeğe  ekleyemezsin 
  atasözünden  gelmektedir.  Bu  söz  evlenmek  üzere  baba 
evinden  çıkan  ve  kocasının  ailesine  giden  kız  çocuklar  için  kullanılmaktadır.  Daha 
sonraları  aynı  ifade,  evden  ayrılıp  başka  aile  kuran  erkek  çocuklar  için  de 
kullanılmıştır.
297
  
“Ломоть”  (lomot’)  sözcüğü  beyaz  ekmeğin  büyük  dilim  kesiti  anlamına 
gelmektedir. 
 
Örnek tümceler; 
a)
  Что  делать,  Вася!  Сын  –  отрезанный  ломоть.  Он  что  сокол:  захотел 
прилетел; захотел – улетел. (Тургенев)
298
 
Ne  yapalım,  Vasya!  Oğlumuz  başına  buyruk.  Tıpkı  şahin  gibi:  canı  istedi 
geldi, canı istedi gitti. 
b)
  Ты, Серафима, помни одно, что ты отрезанный ломоть, я тебе больше 
денег не дам. (Н.Островский)
299
 
Sen,  Serafima,  baba  evinden  ayrıldığını  unutma.  Sana  artır  para 
vermeyeceğim. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
                                                 
297
 V.M.Mokiyenko, 2005, s. 399 
298
 Ö.Aydın Süer, 1999, s.188 
299
 A. .Molotkov, 1978, s. 233 

---

 
 
 
199 
Tümce içinde ad kökenli yüklem (örnek a, b) görevini üstlenmektedir. 
Deyim tekil halde kullanılmaktadır.   
 
Приложить руку 
Türkçe anlamı = elini koymak; 
Türkçe karşılığı = bir işte parmağı olmak, payı olmak; 
Aslı =  Eski Rusça. 
Bu deyimin etimolojisi  hakkında sadece tek bir görüş yoktur. Mokiyenko ve 
Şanskiy  iki  farklı  görüş  sunmaktadır.  Biz  her  iki  görüşü  de  çalışmamızda  vermeyi 
uygun  buluyoruz.  Fakat    bize  Şanski’nin  görüşünün  daha  yakın  olduğunu 
belirmeliyiz. 
Mokiyenko’ya  göre  bu  ifade,  elin  herhangi  bir  hareketin  başlangıç  noktası 
olmasıyla  ilişkilidir.  Eli  herhangi  bir  nesneye  koymak  onu  çalıştırmak,  onunla 
hareket etmek demektir.
300
 
Şanskiy’e  göre  ise  geçmişte  halkın  büyük  çoğunlukla  cahildi.  Yazılı  bir 
anlaşmanın  imzalanması  gerektiği  durumlarda  okuma-yazma  bilmeyenler  imza 
yerine boyalı parmak basarlardı.
301
  
Türkçe’de de bu deyimin  kökeni aynı şekilde olmalıdır. 
 
Örnek tümceler; 
a)
  А  в  посёлке  –  обгорелые  хаты,  почти  всю  родню  постреляли:  чёрно 
бандиты, партизаны, зелёные ... все приложили руки. (Вс. Иванов)
302
 
                                                 
300
 V.M.Mokiyenko, 2005, s. 609 
301
 N.M.Şanskiy,  1987, s. 116 
302
 Ö.Aydın Süer, 1999, s. 219 

---

 
 
 
200 
Köyde ise kulübeler yanmıştı ve hemen hemen tüm akrabaları öldürmüşlerdi; 
haydutlar, partizanlar, yeşiller … hepsinin parmağı vardı. 
b)
  А  вы  слышали  о  той  травле,  которую  против  меня  подняли?...  Тут 
приложили  руку  и  Хрест,  и  Маккормик  и  ваш  Макферсон.  (К. 
Симонов). 
Ya  siz  benim  hakkımda  başlatılan  kovuşturmayı  duydunuz  mu?  Bu  işte  hem 
Hrest’in, hem Makkormik’in hem de sizin Makferson’un parmağı var. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce  içinde  yüklem  (örnek  a,  b)  görevini  üstlenmektedir.  Fiil  genelde 
geçmiş zamanda kullanılmaktadır. 
Deyim hem tekil halde, hem de çoğul halde kullanabilmektedir. 
 
Прижать (придавить) к ногтю 
Türkçe anlamı = tırnağıyla bastırmak; 
Türkçe  karşılığı  =  canına  okumak,  perişan  etmek,  mahvetmek;  birini 
dinlemeye, ona boyun eğmeye zorlamak; 
Aslı =  Eski Rusça. 
Bu  deyimin  etimolojisi  hakkında  kesin  bir  görüş  yoktur.  Bu  ifadenin 
böcekleri tırnakla ezme alışkanlığıyla ilgisi olduğu tahmin edilmektedir.
303
   
 
 
 
 
                                                 
303
 F.P. Medvedev, 2000, s. 377  

---