taxtında amımı yandır, Ya da taxtın kimi çarmıxa ç k, dur! Ya bu n t üstünd
dur, ba la r qs , Ya da tök qanımı ba qa n t üst . Taq tim, diqq tim, göz
i ı ımsan, Nec s br el yim? S ninkidir can. M n murad ist y n, s n ür k çalan,
Canımı alsan da müft alırsan. Müft x zin ni axı kim almaz, M n s nin qurbanın
olmasam olmaz. S n bal dodaqlısan, s n gül üzlüs n, Hanı arısız bal, tikansız
gül n? Kim yem z çiç kd n ç kil n balı? S nd n bal ummayan kor, gözü ba lı! am
ol, i ıqlandır zülm t gec mi, D rdind n yanıram bir çıraq kimi. Yandırsan
çıraqt k, diriy m dem k, Söns , h sr tinl sön c k ür k. Gün yandırmaqdan l
ç ks g r, B r k t skil r, ruzu k sil r. Muradmı umuram s nd n, ay d li?
Umdu um b lk d yuxu, t s lli! M n bir uy udayam, buna kmi var? Yatmı da,
ölmü d el bir olar. S ni görm s ydi gözüm... n d rdi? Bel yuxuları harda
gör rdi?! Qanımı tökm kmi hdi xanımın? Durma, co ur qanım, g l, tök qanımı.
Gördüm qanım co ur, beynim öl di, O t r üküf y hücum el dim. Ba lı k m rin
l atdım yen , O, xumar... m n s rxo , d li-divan . X zin üstün açdım cüt lli,
st dim qiql suvayım l li. Könlünd n deyildi bu d li sevda, Yalvar-yaxar
etdi... ancaq n fayda? Dadlı bir tik ni dadmaq-muradım, O, möhl t ist di, qulaq
asmadım. And içdi: "-X zin m s nindir ancaq, nan ki, o sabah s nin olacaq.
M g r m n dey ni salmadın saya, Günü gün qo dun, gec ni Aya. El bu gec d tab
et birt h r, Sabah al kamını t p rin q d r. Bir gec s br etm k ç tin i deyil,
Gec bir gec dir, n ay, n d il". Çox dedi, baxmadım, öz x nc rimi Sıyırıb
tu ladım ona kor kimi. Yazıq yalvardıqca m n qızıxırdım, Qovruldum, axır ki,
k m ri qırdım. ora çatdı ki, açdım da b ndi, limin altında gül qönç l ndi.
Birc an qalırdı d niz varam, Gördü lap s brsiz, lap inadkaram. Dedi: "-Bir
anlı a yum gözl rini, Açım x zin mi, ad edim s ni. Bit c k indic aclıq,
ehtiyac, M ni sıx, qucaqla, gözl rini aç!" Al dili aldatdı, da ç kdi m n ,
Yumdum gözl rimi x zin sin . Ona möhl t verdim lap birc qırpım, Dedi: "Aç
gözünü!", gözümü açdım. ikar umuduyla tarazlanırdım, Ba rıma basmaqdı onu
muradım. Gözümü açdım ki, g zim c nn td , Gördüm s b td y m, h m n s b td . N
ki i, n qadın. Yanımda heç k s, Yalnız soyuq kül k, yanar bir n f s. N
Türknaz, n Türktaz... m n-quru kölg , Osa uzaqlarda nur idi b lk . Dün n dostdu
Zöhr , Mü t ri mana, H lq Ay taxırdım qulaqlarına. Dün n nu edirdim q ndi,
badamı, Öpüb di l yirdim bir gül ndamı. Onda can verirdi x zin m m n , Bir ilan
gönd rir indi q m m n . Tamam f rqli imi x zin , ilan, Bugünkü gerç kdir,
dün nki yalan. M n sutun dibind , lal sükun td , Bir t rp m gördüm lapdan
s b td . S n dem dostummu uca eyvandan, Enib k ndirimi açıbmı lan. M n
kim m? B xtimin küsgün u a ı, S b tim sutundan endi a a ı. Bir vaxt m nd n qaçan
pirani d d Üzr ist dib m ni zizl di d . "-Yüz il d rs des ydim bu f nd n s n ,
Yen inanmazdın görm diyin . Getdin, n yax ı ki, gördün srarı, Kim danı asan
bu na ılları? Qaynar bir qazana atmı m ni q m, Odur ki, zülmd n qara geymi m".
Dedim: "-M nim kimi ey sit m ç k n, S nin bu r yini b y nir m m n M n d d rd
ç k n m. M n d susaraq, Qara geym liy m bugünd n ancaq. Get, m n ip kd n qara
don g tir!" Getdi... m n o günd n qara bir ç tir. Baxdım ynimd ki züdm t
paltara, El h min gec çıxdım yollara. Bu ma mun boyanı ç kib üstüm , Qayıtdım
h r , q rq oldum q m . M n qara geyimli insanam, aham, Qara bulud kimi ah
ç k n aham. Çıra ban b xtimd n l ç kdim gec , Xam x yal dalınca dü düm gör
nec ! El ki, sahibim açdı bu sirri, Gördüm q m gölüdür qara gözl ri. K niz m,
keçdiyi yoldan keçmi m, Seçdiyi qaranı m n d seçmi m. Dirilik suyundan ötrü
ha getdim, sk nd rl qo a zülm t yetdim. Yalnız zülm td dir Ayın c lalı, ahın
da çadırı qara olmalı! R ngin n yax ısı qaradır, qara, Qara balıq beli, a
sümük hara? G ncliyin öhr ti qaraya ba lı, Saçı qara ik n at di ba rı. Göz
görür al mi göz qarasıyla, Qara don çirk-filan götürmür sla. Qaradır gec nin
evi, e iyi, Yoxsa olardımı Ayın be iyi. Yeddi göy qatının yeddi r ngi var, Lakin
qara t n r ng tanımayırlar. Hind qızı B hrama bu hekay ti El ki, söyl di, axıra
yetdi, ah yüz alqı dedi bir söhb tin , adlıqla sarıldı af tin . B HRAMIN
YEK
NB GÜNÜ SARI GÜNB ZD YL
M S V K NC QL MD N AH
QIZININ FSAN S
Da ların, düzl rin köksün bax bir: Sübhün t r zisi qızılmı ç kir?! Cahanın
çıra ı yek nb günü Qızıl yata ına verdi özünü. Ba ında qızıl tac gün saya ı,
Tutdu C m id kimi qızıl ya ı. Sarı üzüyünün k hraba qa ı. Sarı çiç kl rl durdu
yana ı. Qızıllar s p r k cı ıra, riz , Sevincl üz qoydu sarı günb z . Meyl ,
n m il durdu, oturdu. adlıq bin sini qurdu, n qurdu. Gec - naz ota ı,
ism t p rd si, X lv t ç kilmi a iql r s si. k r s p n ama üz tutdu B hram:
- S n l l q nd d qat, ey gözü badam! n uca p rd d kökl sazını, E itsin bu
günb z xo avazını. ahın f rmanından çıxmaq olarmı? Üzrün, naz etm yin m nası
varmı? Çin nazlı Rum qızı ahın heyranı: - Ey Rumun, T razın, Çinin sultanı!
S ns n ölgünl ri dirild n dahi, Z f rin mübar k, ey ahlar ahı! S n qul
olmaqdan ba qaçıranlar, Ba ını ayaqlar altına salar". Dua-s na qıldı o nur, o
büllur, tirli n f si - bir manqal buxur. HEKAY T ran ölk sind böyük bir
h r, Orda bir hriyar - e siz bir hün r. Al m nur saçan gün kimiydi,
Novruz baharı t k safdı xilq ti. Hesaba g lmirdi q hr manlı ı, S n ti, biliyi,
m rd insanlı ı. Hün ri saysızdı, z f ri saysız, nliy vermi di könlünü yalnız.
Tale c dv lind oxumu du ki, Qadın xeyla ıdır birc dü m ni. El buna gör
evl nmirdi o, T ki uzaq olsun f lak t v lo. N q m, h r b ladan uza am dey ,
Dözdü t nhalı a, dözdü t kliy . Ah ç kdi, axtardı d rdin çara, B lk mehr
salsın mehribanlara?! Aldı neç n f r cürb cür k niz, Ancaq heç birini tutmadı
ziz. Gördü h r birinin növ-növ pasını, Xanımlıq, xatınlıq iddiasını. Harun
x zin si ist rdi onlar, Aya ı yor andan uzun olanlar. Sarayda bir qozbel qarı da
vardı, bl hl r tovlayan bl h kaftardı. ahın ist diyi h r k niz il , Ya hiyl
qurardı, ya da bir t l . - Ay T raz dilb ri! - Ay Rum xanımı! - Deyib tovlayardı
söz baxanı. K niz bu t rifd n qururlanardı, Özünü k niz yox, xanım sanardı.
Azmıdır la la ı, bo bo az, g da, T k bbür oyadır qulluqçularda?! "Davudun
xanımı!" deyir birin , "Mahmudun Ayazı" - ev nök rin . ayi g zdirir, dama ı
ça dır, Adam yox, ev yıxan bir mancana dır. Xeyli çalı sa da ah gec -gündüz,
Tapmadı özün layiq bir k niz. Kim mehribanlıq donu tikirdi, Namehriban görüb
ahlar ç kirdi. O q d r k nizl r aldı, satdı ki, "K nizsatan" dedi ona neç si.
Çoxu hriyarı görürdü gend n, Yoxdu x b rl ri iç risind n. H dsiz axtarı dan
lap yoruldu ah, Bir allah b nd si verm di Allah. Ya adı... adı ah, özü
talesiz, Çıxmadı rastına yax ı bir k niz. El bir k niz ki, ism tli, t miz,
Üstünd n l k , n ba qa bir his. N hay t, qul satan ahıl bir ki i, Ona açıb
dedi bel bir i i: Çin biharxan sind n bir qoca xac Min huri sif tl g lmi
t z c . X llüxlü, X taylı k nizl ri var, Hamısı bakir , l d ym mi nar. Al m
nur saçan candı o canlar, M h bb t oyadıb qan co duranlar. Onların içind bir