Gül s p n B hramın r ngi qızardı, Üzünd rabın al r ngi vardı. Uzatdı lini
t r qızıl gül , Sıxdı ür yin , yatdı naz il . B HRAMIN Ç R
NB GÜNÜ F RUZ
R NGL GÜNB ZD YL
M S V BE NC QL MD N AH QIZININ
HEKAY T SÖYL M S
Gün çiç kl ndi ç r nb günü, Açdı firuz r ng qaralmı göyü. ah - cahan
m
li, z f r ç l ngli Don geydi ynin , firuz r ngli. Firuz günb z naz il
getdi. Gün qısa, na ılsa uzun v ciddi. yanlar lind n xilas olan ah K niz
na ılına g tirmi p nah. - Xanım qız, xanımlıq ad tini tut, Yor un ür yimi
ovcunda ovut! S n ki, e q evinin çıra banısan, Söyl özün kimi naz nd dastan. O
s rv a ız açdı, ya gül qönç si? L ç y ba landı q nd mam si. - ahim,
f rmanına bir quldur f l k. S nin b xt ulduzun n yüks k ç l ng! M nim t k biri
yox, b lk min k niz lini öpm kl tutulur ziz. Orda ki, bal anı, q nd rb ti
var, R vamı car ç ksin sirk satanlar? Lakin çıxmaq olmaz ahın sözünd n, Bir
dastan deyir m icaz nl m n. HEKAY T Misird qüdr tli bir ki i vardı, Sur ti
aydan da göz l olardı. O, Misrin misilsiz bir Yusifiydi, Min y malı onun öz
hindlisiydi. Dostları e qil odlanardılar, Görm k n sib olsa, adlanardılar.
Mavi ç rx altında qanad g r nl r, Oxuyub çalma a könül ver nl r Arardı Mahanı
bir çıraq kimi, Evd ki, ba dakı t mt raq kimi. Bir gün zor bir adam q lbin
girdi, Onu öz ba ına qonaq g tirdi. Ba ın ç m ni göy, suyu k r, bal. Dostları
ondan da l tif, xo hval. Orda ax amacan l z t ç kdil r, Altunzeh q d h f q
tökdül r. Xör kl r, çör kl r, çiç kl r t z . H r m qam, h r qırpım ülvi, pakiz .
Bayraq qaldıranda gec mü gd n, Qır gümü üstün q l m ç k rk n. Ey - nu
eviydi o ba al md . Dodaqlarda türkü, ll rd bad . Ba da girov qoyub
ür kl rini, çdil r, mey - köhn , q d hl r yeni. Göyd Ay t k ri - bir gümü
külç , Gündüz kimi nurlu, aydın bir gec . rabdan qızanda Mahanın beyni, Gördü
axar suda Ayın b drini. Ba ın dörd yanını dolandı xumar, Orda xumarlıq var,
burda ç m nzar. Gördü yaxınla ır ona bir ki i, Ba landı dostların mehri, xo -
be i. Gördü arkada ı, göz çıra ıdır. Ticar t riki, mal orta ıdır. - S n nec
g lmis n gec , a qarda ? Yanında n k niz, n qul, qarava ? - Uzaqdan g lir m...
b li... gec ... t k. Dözm di ür yim, dedim görü k. G lir g tirmi m h dd n
ziyada, G r k ükr ed k ki, yetirib xuda. h r çatanda gecikmi dim çox,
Darvaza ba lanıb, ev d yol yox. - B s yükl rin hanı? El orada, h r
k narında, karvansarada. Qorxma... malımızı möhürl mi m. E itdim burdadı
sevimli xac m. üst olma ın biz köm kdir, K ndxuda h mi k ndd g r kdir.
M qamdır... geyin k bu zülm t donu, Kömrükd n gizl d k malın çoxunu. Mahan
f r hl ndi bir cocuq t kin, Ardınca yollandı öz rikinin. Ba ın qapısını x lv t
açdılar. Görm di onları kims ... qaçdılar. Gec d n iki pas keç n kimi Yüyürüb
getdil r onlar yel kimi. riki qar ıda yeyin gedirdi. Mahan da toz kimi cövlan
edirdi. Ev d , ba - ba at da n z rd n itdi, H d f burda qaldı, ox süzdü getdi.
Mahan fikirl di: - Nil çoxmu var? Ba dan sahil c n birc mil olar. Amma neç
f rs ng yol g lmi ik biz. Dair x ttini keçmi ik ksiz. B lk m n s rxo am,
ruhum sürünür, Sur tl r gözüm q l t görünür. Ancaq qazdan ayıq bu dostum ki,
var, H m yola b l ddir, h m m n q mxar. Gedirdi bel c iki arkada . Önd ki
t l sik, daldakı yava . Önd ki ça ırır, b z n ba ırır, Daldakı yorulub, k ndiri
qırır. Xoruz banınacan varıb getdil r, Qızıl dan yerini yarıb getdil r. Xoruzlar
el ki, qol-qanad açdı, Gec nin x yalı diksindi, qaçdı. X yaldan l üzdü
x yalp r stl r, Hanı yalan oyun, uydurma s sl r?! Mahanın riki itdi n z rd n,
Mahan d li kimi vurnuxdu bird n. De irdi beynini s rxo luq da ı, Yatdı
yerind c ... da lar - yata ı. Yanar bir am kimi tökdü göz ya ı, Günortaya q d r
qalxmadı ba ı. Gün od tök nd qaynadı beyni, Yandı ciy rl ri, alı dı yni.
Ovdu gözl rini, baxdı yollara. Hanı o gül ba ı, suda aypara?! N ba var, n onu
aldadan ortaq. Quru canı qalmı , üstünd min da . Ma ara içind evi - ma ara.
Yolda dı qr b , jd halara. Dizi gird n dü üb, özü taq td n. Yen d gedirdi
sürün n b d n. Ayaqlar de irdi da ı, d r ni. Gedirdi, yoxsa da yolgöst r ni.
Qorxurdu sürün n kölg sind n d . Yax ı ki, Ay do du, ah çıxdı t xt . Ayrıldı
gündüzün aydınlı ından, Üzüqara gec - bir zülm t zindan. Çatdı bir kahaya...
yıxıldı Mahan. H r ot n z rind bir qr b, ilan. tirdi hu unu divl r elind ,
H nir, s s e itdi hu a g l nd . Göz açıb n gördü? Yolda iki yad... Sa dakı
ki iydi, soldakı arvad. H r iki çiyind l - bir zindan, Yava gedirdil r
a ırlı ından. Ki i onu görc k yaxına g ldi. Arvadı t rk edib b ri yön ldi.
Ba ırdı: - S n kims n, ey yolu k s n? Hanı h mn f sin, kül ks n, n s n? Dedi: -
M n q rib m, bir azca da xam. Adım Hu yar Mahan, yol azmı adam... Sordu: - N
cür g lib dü müs n bura? Bu viran diyara, x rab zara?! Divl r m kanıdır bu yer,
ay fa ır, Divl rin zülmünd n irl r d qaçır. - Allah xatirin , ey yax ı ki i,
Bir i gör... allah da sevir xeyr i i. Bura öz xo una g lm mi m m n, nsanam,
xilas et divl r lind n. Dün n qonaq idim r m ba ında. M z qaba ımda, mey
doda ımda. Bir ki i g ldi ki, m n orta ınam. Mal - dövl t rikin, s n yaxınam.
M ni darta - darta g tirdi bura, C nn t gu sind n x rab zara. Gün qalxan kimi
yox oldu, itdi B lk d s hv etdi, i i q l tdi. Yaradan e qin çat imdadıma,
M n yolu göst r, yeti dadıma. Ki i dil g ldi: - Ey göz l cavan. ükr et,
a lamadan nicat tapmısan. O, divmi , insan t k çıxıb qar ına, "Çöll rin hayili"
deyirl r ona. "Orta ınam" deyib o xain iblis, Canını almaqmı m qs di ksiz.
S n kimi çoxunu öldürüb atmı . Nec ba lar yeyib o ba ı batmı . M n d , arvadım
da s n q mxarıq, Qalarsan, bu gec s ni saxlarıq. Toxta, h r d rdin lac
ed rik. Ayaqla biziml ! Haydı, gedirik! ki b l dçinin arasındaca Neç mil yol
getdi o, qaça-qaça. Cınqır çıxarmadan q d m döydül r. B rab r getdil r ta sübh
q d r. Xoruz - s h r qu u t bil vuranda, Qızıl zınqırovlu n rl r duranda Açarsız
zindana döndü r-arvad, tib yox oldular, ey evi b rbad! Mahan tamam dü dü ld n
- ayaqdan. N dizind taq t, n canında can. Üfüql r qucanda i ıqlı danı, Axanda
torpa a gec nin qanı, Mahan dar d r d n baxdı, n gördü: Da lar, yalquzaqlar,
qaplanlar yurdu! Gücü yoxdu ged ac - susuz, yalqız. Göz ya ı, ahıydı xör yi
yalnız. Çör k v zin n yeyirdi, bax: T r , qanqal tumu, v lik, boyaq. N
yolda yolluq var, n dizd taq t. r li getm kd n qalmadı f q t. Getdi da dan
da a gün batanacan, Son gücü m nzil can atanacan. Dayandı, a dünya qaralan
zaman. Dü dü, t ng g ldi candan, cahandan. Qar ıda bir kaha... süründü, çatdı.
Yoldan öt nl rd n x lv ti yatdı. Oyatdı yuxudan onu nal s si, Atlının atını
d hm rl m si. lind ba qa bir cilov da vardı, Bo lasa, köhl nl r qanadlanardı.
Yana dı Mahana, baxdı, n gördü: Da lara sı ınmı bir cüss gördü. Ç kdi
yüg nini fınxıran atın, Co an, ah qalxan, beyniqan atın. Ba ırdı: "- Ey yolda
yl
n nt r, Da lar arasında gir n hiyl g r! Sirrini düz des n, varıb ged r m.
Dem s n, ba ını yarıb ged r m." Mahan qorxusundan titr di tir-tir, Baxın, cütçü
kimi hey toxum s pir. - Ey reyhan tirli yolçu, qulaq as, Ba ımdan keç ni