MüƏllifdən II
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mirağa Cəfərquliyev
- V FƏSİL CİNAYƏT TƏQİBİ VƏ CİNAYƏT TƏQİBİ ÜZRƏ İCRAATIN APARILMASI
Mirağa Cəfərquliyev də göstərilmiş şəxslərə vurulmuş mənəvi, fiziki və maddi ziyan ödənilməlidir. Həmçinin bu şəxslərin əmək və mənzil hüquqlan bərpa edilməli, bunlar mümkün olmadıqda isə həmin hüquqların pozulması nəticəsində dəyən ziyanın pul kompensasiyası təmin edilməlidir. Qanunvericilikdə şəxsə dəyən ziyanın hansı andan hesablanması məsələləri də geniş araşdırılmışdır. CPM-in 57.2-ci maddəsinə müvafiq olaraq vurulmuş ziyan aşağıdakı andan hesablanır: -
göstərilən şəxslərə - cinayət prosesini həyata keçirən orqanın cinayət təqibini istisna edən müvafiq halları bildiyi və bilməli olduğu gündən yeddi gün keçdikdən sonra; -
CPM-in 56.03 və 56.0.4-cü maddələrində göstərilmiş şəxslərə - müvafiq olaraq cinayət qanununun və ya amnistiya aktının qüvvəyə mindiyi andan. Yuxarıda şərh olunmuş müddəalardan fərqli olaraq CPM-in 56-cı maddəsində göstərilən şəxslərin könüllü gəlməsi və ya sonradan yalan olduğu aşkar edilərək məhkəmə qarşısında özlərinin təqsirli olduqları barədə bəyanatları ilə özlərinə qarşı cinayət təqibinin başlanmasına və prosessual məcburiyyət tədbirlərinin tətbiqinə şərait yaratmaları müəyyən edildikdə ziyan ödənilmir. Cinayət prosesində vurulmuş ziyana görə kompensasiya məsələsinə gəlincə, aydın olur ki, qanunvericiliyin tələbinə görə cinayət prosesini həyata keçirən orqanın səhvi və ya sui-istifadəsi nəticəsində vurulmuş maddi ziyan əsaslandırılaraq hesablandıqdan sonra kompensasiya verilməklə tam həcmdə ödənilməlidir. Fiziki və mənəvi ziyan Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə digər hal nəzərdə tutulmayıbsa, məhkəmə tərəfindən ədalətli hesab olunmuş məbləğdə ödənilir. Vurulmuş ziyana görə kompensasiyanın ödənilməsi məsələsini araşdıranda görürük ki, burda qanunvericilik qaranlıq bir məsələ saxlamamışdır, yəni nəyə görə bu kompensasiyanın verilməsi dəqiq və dürüst göstərilmişdir. Cinayət-Prosessual Məcəllənin 56-cı maddəsində göstərilən şəxslərə aşağıdakılara görə kompensasiya verilir: -
-
müsadirə edilməsi, dövlət nəfmə keçirilməsi, istintaq orqanları tərəfindən götürülməsi, üzərinə həbs qoyulması ilə vurulmuş əmlak ziyanı;
V FƏSİL CİNAYƏT TƏQİBİ VƏ CİNAYƏT TƏQİBİ ÜZRƏ İCRAATIN APARILMASI □Ea
-
ödənilmiş məhkəmə xərcləri; -
müdafiəçiyə ödənilmiş pul məbləği; -
hökmün icrası zamanı ödənilmiş və ya tutulmuş cərimə. Eyni zamanda qanunda belə bir şərhə də rast gəlmək olur ki, həbsdə saxlanılmasına, məhkəmə məsrəflərinə, həbsdə saxlanılarkən gördüyü məcburi işlərə görə haqqın verilməsinə sərf olunmuş məbləğlər cinayət prosesini həyata keçirən orqanın səhvi və ya sui-istifadəsi nəticəsində şəxsə vurulmuş ziyanın ödənilməsi üçün nəzərdə tutulmuş məbləğdən çıxıla bilməz. Vurulmuş ziyanın ödənilməsi ilə bağlı digər hüquqlann bərpası da qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuşdur. Belə ki, CPM-in 56-cı maddəsində göstərilən şəxs vurulmuş ziyanın ödənilməsi ilə əlaqədar: əvvəlki vəzifəsinə bərpa olunmaq, bu mümkün olmadıqda isə ona bərabər vəzifəyə təyin olunmaq və ya əvvəlki vəzifəsinin itirilməsi ilə bağlı vurulmuş ziyana görə pul kompensasiyasını almaq; azadlıqdan məhrum edildiyi və ya azadlığının məhdudlaşdınidığı vaxtı iş stajına daxil etdirmək; əvvəl yaşadığı evini (mənzilini) qaytarmaq, bu mümkün olmadıqda isə ona bərabər tutulan, o cümlədən sahəsinə və yerləşdiyi yerə uyğun yaşayış evinə (mənzilə) köçürülmək; məhrum olduğu xüsusi və ya hərbi rütbəni bərpa etdirmək; məhrum olduğu fəxri adını və ya dövlət təltiflərini qaytarmaq hüquqlarına malikdir. Yuxarıda sadalanan hüquqlardan başqa məhkəmə tərəfindən bəraət verilmiş, həmçinin barəsində cinayət təqibinə xitam verilmiş şəxsin tələbi ilə məhkəmə və ya istintaq orqanı iki həftə müddətində bu barədə həmin şəxsin əvvəlki və ya hazırkı iş yerinə, təhsil aldığı yerə, yaşayış yerinə məlumat verməlidir. Cinayət-prosessual qanunvericilik bununla kifayətlənməyərək tələb edir ki, şübhəli və ya təqsirləndirilən şəxsi ləkələyən cinayət təqibi haqqında məlumatlar dərc edən kütləvi inforaıasiya vasitəsi vətəndaşın təqsirsizliyini şübhə altına almadan bir ay müddətində iş üzrə yekun qərarı haqqında məlumat verməlidir. İnsan hüquq və azadlıqlarına çox böyük məsuliyyətlə yanaşan cinayət-prosessual qanunvericilik tələb edir ki, cinayət prosesini həyata keçirən orqan onun səhvi və ya sui-istifadəsi nəticəsində həbsdə saxlanılmış, yaxud təqsirləndirilən şəxs qismində cəlb edilmiş şəxsdən yazılı surətdə üzr istəməlidir.
Mirağa Cəfərquliyev Vurulmuş ziyanın ödənilməsini tələb etmək hüququna malik olan şəxslərin tərkibi də artıq qanunvericilikdə öz konkret şərhini tapmışdır. Cinayət prosesini həyata keçirən orqanın səhvi və ya sui-istifadəsi nəticəsində vurulmuş ziyanın ödənilməsini tələb etmək və kompensasiya almaq hüququna CPM-in 56-cı maddəsində göstərilən şəxslər, onlann qanuni nümayəndələri, növbə üzrə daha yaxın vərəsələri, habelə vurulmuş ziyanın ödənilməsi hüququ olan şəxs öldükdə qanuna əsasən ailə başçısının itirilməsinə görə pensiya ilə təmin edilməli ölmüş şəxsin ailə üzvləri malikdir. Cinayət prosesi gedişi zamanı vurulmuş ziyanın ödənilməsini tələb etmək hüququ qanuni qüvvəyə minmiş bəraət hökmündə və ya cinayət təqibinə xitam verilməsi haqqında qərarda tanınır. Bəraət hökmündə və ya cinayət təqibinə xitam verilməsi haqqında qərarda cinayət prosesini həyata keçirən orqanın səhvi və ya sui-istifadəsi nəticəsində vurulmuş ziyanın ödənilməsi məsələsi əks olunmayıbsa, bu məsələnin həlli cinayət təqibi üzrə icraat qurtardıqdan sonra həyata keçirilir. Bəraət hökmü çıxarmış məhkəmə, habelə cinayət təqibinə xitam verilməsi haqqında qərar çıxarmış təhqiqatçı, müstəntiq və ya prokuror cinayət prosesini həyata keçirən orqanın səhvi və ya sui-istifadəsi nəticəsində vurulmuş ziyanın ödənilməsi, cinayət təqibinin gedişində mümkün olmadıqda isə CPM-in 60.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş digər şəxsə cinayət təqibi üzrə icraat qurtardıqdan sonra ziyanın ödənilməsi qaydalarını izah etməlidir. Bununla bağlı qeyd etmək lazımdır ki, cinayət prosesini həyata keçirən orqanın səhvi və ya sui-istifadəsi nəticəsində vurulmuş ziyanın cinayət təqibi üzrə icraat qurtardıqdan sonra ödənilməsi qaydaları mülki mühakimə icraatı qaydasında «Təhqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq və məhkəmə orqanlarının qanunsuz hərəkətləri nəticəsində fiziki şəxslərə vurulmuş ziyanın ödənilməsi haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə həyata keçirilir. § 4. Prosessual qərarların məcburiliyi Prosessual qərarın anlayışı CPM-in 7.0.43-cü maddəsində verilib. Prosessual qərar dedikdə cinayət işi və ya cinayət təqibi ilə bağlı Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|